Ciek: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
ściek - ściek sztuczny |
Anulowanie wersji 50734226 autora 83.30.13.51 (dyskusja) ściek to również kanał (wodny) |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
** [[kanał wodny]] |
** [[kanał wodny]] |
||
** [[rów wodny]] |
** [[rów wodny]] |
||
** [[ściek]] |
|||
W Polsce wprowadzono podział na<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Klimaszewski|imię=Mieczysław|tytuł=Geomorfologia|wydawca=Wyd. Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=90|isbn=83-01-13951-X}}</ref>: |
W Polsce wprowadzono podział na<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Klimaszewski|imię=Mieczysław|tytuł=Geomorfologia|wydawca=Wyd. Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=90|isbn=83-01-13951-X}}</ref>: |
||
Wersja z 13:42, 28 paź 2017
Ciek – ogólne określenie wszelkiego rodzaju wód powierzchniowych liniowych, płynących pod wpływem siły ciężkości, płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą i korytem przez nią wyżłobionym.
Określenie ciek wodny nie jest zalecane, gdyż stanowi pleonazm.
Elementy charakteryzujące ciek to: długość cieku, brzeg lewy cieku, brzeg prawy cieku, brzeg wklęsły, brzeg wypukły, nurt cieku, linia nurtu cieku, bezwzględny spadek cieku, spadek względny cieku.
Kształtowanie się cieku i doliny cieku
Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych sieć wodna ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku procesów erozyjnych i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.
Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy erozje:
- erozja denna - pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego
- erozja wsteczna - erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego)
- erozja boczna - podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę
- erozja powierzchniowa - zmywy w czasie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej)
- erozja linijna (liniowa) - wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa)
Klasyfikacja cieków
Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki:
W Polsce wprowadzono podział na[1]:
- cieki górskie o spadku powyżej 5‰
- cieki wyżynne o spadku 1–5‰
- cieki nizinne o spadku poniżej 0,5‰.
Cieki mogą prowadzić wodę okresowo lub stale. W związku z tym wyróżnia się cieki:
- epizodyczne - woda spływa z nich powierzchniowo lub podpowierzchniowo, jedynie bezpośrednio po opadach lub roztopach;
- okresowe - zasilane mogą być ponadto wodami podziemnymi, pochodzącymi z tych samych opadów bądź roztopów. Wody te szybko się wyczerpują i przestają zasilać ciek;
- stałe - prowadzą wodę przez cały rok i tylko w wyjątkowych przypadkach mniejsze z nich mogą całkowicie wysychać. W zależności od swej wielkości noszą nazwy strug, strumieni, potoków i rzek.
Zobacz też
- ↑ Mieczysław Klimaszewski: Geomorfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2003, s. 90. ISBN 83-01-13951-X.
Bibliografia
- Czesław Król: Hydrologia. Warszawa: PWRiL, 1981. ISBN 83-09-00409-5.
- J. David Allan: Ekologia wód płynących. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12535-7.
- Andrzej Byczkowski: Hydrologia Tom II. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 1999.