Teorban: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
lit., int., językowo-styl. |
m Bot: Dodanie tytułów do linków w przypisach (patrz FAQ); zmiany kosmetyczne |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|podobne_instrumenty = * [[lutnia barokowa]], [[teorba]], [[chitarrone]] |
|podobne_instrumenty = * [[lutnia barokowa]], [[teorba]], [[chitarrone]] |
||
|muzycy = [[Jan Kołodyński]], [[Tomasz Padurra]] |
|muzycy = [[Jan Kołodyński]], [[Tomasz Padurra]] |
||
|producenci = Tuligowski, Johann Goldberg<ref name="szlak">http://www.szlaksobieskiego.pl/publikacje/2/2.pdf.</ref> |
|producenci = Tuligowski, Johann Goldberg<ref name="szlak">[http://www.szlaksobieskiego.pl/publikacje/2/2.pdf. AfterMarket.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref> |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:Торбанист. (Бобыль).jpg| |
[[Plik:Торбанист. (Бобыль).jpg|mały|Teorbanista. Obraz [[Władimir Makowski|Władimira Makowskiego]] (1876)]] |
||
'''Teorban''', także '''torban''' (ukr. торбан lub теорбан, ros. торбан), zwany też ''pańską bandurą'' albo ''ruskim teorbanem''<ref name="szlak" /> – instrument muzyczny z grupy [[Chordofony|chordofonów]] szarpanych, należy do rodziny [[lutnia|lutni]]. Instrument ten powstał i zdobył wielką popularność w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] w XVIII i XIX w.<ref>[[s:Encyklopedia staropolska/Teorban|Encyklopedia staropolska – ''Teorban'']].</ref>, był często wykorzystywany w muzyce dworskiej<ref name="szlak"/>, na [[Ukraina|Ukrainie]] uważany za instrument narodowy. Łączy w sobie cechy zachodnioeuropejskiej [[teorba|teorby]] i ukraińskiej [[bandura|bandury]]. Cechą wyróżniającą ten instrument spośród innych odmian lutni basowych jest obecność dodatkowych sopranowych strun burdonowych, rozpiętych na lewej stronie płyty wierzchniej i strojonych diatonicznie, podobnie jak w bandurze. Niewykluczone, że nazwa ''teorban'' jest zestawieniem słów ''teorba'' i ''bandura''<ref name="torban3">[http://torban.org/torban3.html. Powered by: Doteasy - Bannerless Free Web Hosting and Email for Small Business and Individual<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. |
'''Teorban''', także '''torban''' (ukr. торбан lub теорбан, ros. торбан), zwany też ''pańską bandurą'' albo ''ruskim teorbanem''<ref name="szlak" /> – instrument muzyczny z grupy [[Chordofony|chordofonów]] szarpanych, należy do rodziny [[lutnia|lutni]]. Instrument ten powstał i zdobył wielką popularność w [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] w XVIII i XIX w.<ref>[[s:Encyklopedia staropolska/Teorban|Encyklopedia staropolska – ''Teorban'']].</ref>, był często wykorzystywany w muzyce dworskiej<ref name="szlak"/>, na [[Ukraina|Ukrainie]] uważany za instrument narodowy. Łączy w sobie cechy zachodnioeuropejskiej [[teorba|teorby]] i ukraińskiej [[bandura|bandury]]. Cechą wyróżniającą ten instrument spośród innych odmian lutni basowych jest obecność dodatkowych sopranowych strun burdonowych, rozpiętych na lewej stronie płyty wierzchniej i strojonych diatonicznie, podobnie jak w bandurze. Niewykluczone, że nazwa ''teorban'' jest zestawieniem słów ''teorba'' i ''bandura''<ref name="torban3">[http://torban.org/torban3.html. Powered by: Doteasy - Bannerless Free Web Hosting and Email for Small Business and Individual<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>. |
||
Wersja z 04:46, 14 lis 2017
| |
| Klasyfikacja naukowa | |
| 32 | |
| Klasyfikacja popularna | |
| strunowy, szarpany, Instrumenty lutniowe | |
| Podobne instrumenty | |
| Producenci | |
|
Tuligowski, Johann Goldberg[1] |
.jpg)
Teorban, także torban (ukr. торбан lub теорбан, ros. торбан), zwany też pańską bandurą albo ruskim teorbanem[1] – instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych, należy do rodziny lutni. Instrument ten powstał i zdobył wielką popularność w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII i XIX w.[2], był często wykorzystywany w muzyce dworskiej[1], na Ukrainie uważany za instrument narodowy. Łączy w sobie cechy zachodnioeuropejskiej teorby i ukraińskiej bandury. Cechą wyróżniającą ten instrument spośród innych odmian lutni basowych jest obecność dodatkowych sopranowych strun burdonowych, rozpiętych na lewej stronie płyty wierzchniej i strojonych diatonicznie, podobnie jak w bandurze. Niewykluczone, że nazwa teorban jest zestawieniem słów teorba i bandura[3].
Historia
Pojawił się prawdopodobnie w XVIII wieku. Jego wynalezienie przypisuje się Polakowi nazwiskiem Tuligowski, który był mnichem w klasztorze paulinów na Jasnej Górze[4][5]. W latach 1737-1740 skonstruował on instrument „per modi bandura aut teorban efformati”. Tuligowski zdobył uznanie grą na swoim instrumencie na dworze cesarza austriackiego Karola VI w Wiedniu, gdzie przebywał jako członek świty księcia Lubomirskiego[3].
Budowa
Teorban swym kształtem przypomina teorbę lub lutnię barokową. Posiada wypukłe pudło rezonansowe, klejone z cienkich pasków drewnianych (podobnie jak lutnia barokowa), oraz wydłużoną szyjkę z podwójną główką. Tak jak teorba, posiada basowe struny burdonowe, strojone w zależności od granego repertuaru, a dodatkowo sopranowe struny burdonowe rozpięte na płycie wierzchniej i strojone za pomocą kołków przymocowanych do górnej strony pudła rezonansowego[1]. W muzeach polskich, ukraińskich i rosyjskich zachowały się liczne egzemplarze teorbanów z XVIII i XIX wieku[6].
Zobacz też
- ↑ a b c d AfterMarket.pl
- ↑ Encyklopedia staropolska – Teorban.
- ↑ a b Powered by: Doteasy - Bannerless Free Web Hosting and Email for Small Business and Individual
- ↑ Marcin Ludvicki „Teorban”, Warsaw 1999.
- ↑ Torban > The Lute In Ukraine
- ↑ Powered by: Doteasy - Bannerless Free Web Hosting and Email for Small Business and Individual
