Sprawiedliwy wśród Narodów Świata: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 08:20, 30 lis 2017

Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (transkrypcja z hebrajskiego: Chasid Umot ha-Olam, חסיד אומות העולם) – najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawane nie-Żydom, przyznawane przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem w Jerozolimie.

Historia

Termin Sprawiedliwy wśród Narodów Świata oznaczał pierwotnie, w żydowskiej tradycji, osoby pochodzenia nieżydowskiego, które były dobrymi, bogobojnymi ludźmi. Według tej tradycji, wielki zestaw praw i nakazów zawartych w Torze, ale także w księgach Miszna, Gemara i ustnej tradycji, odnosi się tylko do Żydów, którzy odziedziczyli powinności po swoich przodkach. W przeciwieństwie do nich nie-Żydzi powinni przestrzegać jedynie prostych i oczywistych, niemal powszechnie przyjętych Siedmiu Praw Noego, ustanowionych po potopie, jak zakaz zabijania ludzi czy spożywania mięsa wyciętego z żywego zwierzęcia.

Judaizm naucza, że „jeśli człowiek niszczy jedno życie, to jest tak, jak gdyby zniszczył cały świat. A jeśli człowiek ratuje jedno życie, to jest tak, jak gdyby uratował cały świat” (Talmud Babiloński, Sanhedryn, 37a).

Autorzy dwutomowej "Encyklopedii Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata" (ang. The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations) przeprowadzili badania analizujące motywy ratujących Żydów w czasie II wojny światowej i wyodrębnili kilka grup. Największą 49% ankietowanych była grupa ratująca Żydów ze względu na wieloletnią znajomość przed wojną. Na drugim miejscu 43% podawane były motywy humanitarne wynikające z niezgody na nieludzkie traktowanie Żydów podejmowane najczęściej spontanicznie ze względu na moralność. Pozostałe to: polityczno-ideologiczne 5,75%, religijne 2,1% w tym 0,7% to zakonnicy. W grupie sprawiedliwych znaleźli się nawet antysemici, określani nazwą ratujący antysemici, których było w ujęciu procentowym 0,17%^[1].

Od 6 marca 2013 obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych. Jego ustanowienie poparł m.in. w 2012 Parlament Europejski^[2].

Zasady i kryteria

Medal i dyplom zostały powołane dekretem Knesetu w 1963. Na medalu widnieje właśnie pochodzący z Talmudu napis „Kto ratuje jedno życie – ratuje cały świat”.

Kapituła instytutu pamięci Jad Waszem przyznaje wyróżnienie osobom i rodzinom, które z narażeniem własnego życia ratowały Żydów z Holocaustu podczas II wojny światowej. Uhonorowano również francuskie miasteczko Le Chambon-sur-Lignon, holenderskie Nieuwlande, duński ruch oporu, strajk z 25–26 lutego 1941 r. w Amsterdamie i polską Radę Pomocy Żydom (Żegotę). Uprawnieni do składania wniosków o przyznanie tytułu są sami uratowani albo ich bliscy. Dawniej poza medalem i dyplomem Sprawiedliwym przysługiwało także prawo do zasadzenia własnego drzewka w parku otaczającym siedzibę Instytutu, jednak z powodu braku miejsca zwyczaju zaniechano.

Osoba uznana za Sprawiedliwego jest odznaczana specjalnie wybitym medalem noszącym jej imię i nazwisko, dyplomem honorowym i przywilejem wpisania nazwiska na Murze Honorowym w Ogrodzie Sprawiedliwych w Jad Waszem. Odznaczenia są nadawane w trakcie podniosłej ceremonii w Izraelu lub w kraju zamieszkania tej osoby, gdzie działają dyplomatyczni przedstawiciele Izraela. W ceremoniach tych często uczestniczą przedstawiciele miejscowego rządu lub władz lokalnych, i są one relacjonowane przez media. Ustawa o Jad Waszem upoważnia instytut Jad Waszem do nadania Sprawiedliwemu, w uznaniu jego zasług, honorowego obywatelstwa państwa Izrael, a jeśli już nie żyje, nadania mu pamiątkowego obywatelstwa.

Każda osoba, którą uznano za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, jest uprawniona do otrzymania od Jad Waszem stosownego certyfikatu. Jeśli osoba ta nie żyje, jej krewny może wystąpić o nadanie jej pamiątkowego obywatelstwa. Polityką Jad Waszem jest kontynuowanie programu tak długo, jak długo wnoszone będą prośby o przyznanie tego tytułu, wsparte mocnymi dowodami, spełniającymi wyznaczone kryteria.

Ważne kryteria:

Uratowany musi być Żydem, a osoba, która ocaliła mu życie, nie może być narodowości żydowskiej.
Z uratowaniem życia nie mógł się wiązać zysk materialny dla wybawcy (zwrot kosztów, na przykład za jedzenie lub mieszkanie, jest akceptowalny).
Pospieszenie na ratunek musiało wiązać się z jakimś ryzykiem dla życia lub wolności wybawcy.

Liczba wniosków o przyznanie tytułu wynosi około 600 rocznie, z czego około 20 procent jest odrzucanych.

Sprawiedliwy mieszkający w Izraelu otrzymuje co miesiąc wsparcie finansowe w wysokości średniej pensji. Dodatkowo przyznawany jest jemu i jego współmałżonkowi 8-dniowy zasiłek zdrowotny i zapewniane są darmowe usługi zdrowotne, w oparciu o izraelskie prawo ubezpieczeniowe. Obecnie jest to kilkadziesiąt osób.

Sprawiedliwy, który cierpi z powodów kłopotów finansowych, jest wspierany, niezależnie od miejsca zamieszkania, przez fundację Jewish Foundation for the Righteous, założoną w Nowym Jorku organizację filantropijną. Anne Frank Fonds, z siedzibą w Bazylei w Szwajcarii, wyszukuje osoby potrzebujące pomocy medycznej.

Statystyka

Odznaczenie otrzymało 26 119 osób (stan na luty 2016)^[3]:

Osobne artykuły: Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata i Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie pamięci.

Polska: 6620
Holandia: 5516
Francja: 3925
Ukraina: 2515
Belgia: 1707
Litwa: 889
Węgry: 837
Włochy: 671
Białoruś: 618
Niemcy: 587
Słowacja: 558
Grecja: 328
Rosja: 197
Łotwa: 135
Serbia: 135
Chorwacja: 115
Czechy: 115
Austria: 106
Mołdawia: 79
Albania: 75
Norwegia: 62
Rumunia: 60
Szwajcaria: 47
Bośnia i Hercegowina: 42
Armenia: 24
Dania: 22
Wielka Brytania: 21
Bułgaria: 20
Macedonia: 10
Szwecja: 10
Słowenia: 7
Hiszpania: 7
Stany Zjednoczone: 4
Estonia: 3
Portugalia: 3
Brazylia: 2
Chiny: 2
Indonezja: 2
Chile: 1
Czarnogóra: 1
Egipt: 1
Ekwador: 1
Gruzja: 1
Irlandia: 1
Japonia: 1
Kuba: 1
Luksemburg: 1
Peru: 1
Salwador: 1
Turcja: 1
Wietnam: 1

Artykuły o odznaczonych

Z tym tematem związana jest kategoria: Sprawiedliwi wśród Narodów Świata.

Zobacz też

↑ Katarzyna Cegieła, Karol Madaj, Kamila Sachnowska, Olga Tumińska: Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej. Warszawa: Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, IPN, 2008. ISBN 978-83-7629-008-9. OCLC 909561250. (pol.).
↑ Teksty przyjęte. Oświadczenie Parlamentu Europejskiego z dnia 10 maja 2012 r. w sprawie wsparcia dla ustanowienia Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych. [w:] Parlament Europejski [on-line]. europarl.europa.eu, 10 maja 2012. [dostęp 2015-02-26].
↑ Jad Waszem: Statystyki. www.yadvashem.org. [dostęp 2016-20-02]. (ang.).

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Bibliografia

K. Madaj, Sprawiedliwi wśród Narodów Świata, w: Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej. Teki edukacyjne IPN, red. Kamila Sachnowska, Warszawa 2008, s. 18.
Andrzej Guryn OFM, Władysław Alfred Żbik. Sprawiedliwy Między Narodami w :. Gazeta Montreal. 3-9 października 2003. str. 34-35.

Linki zewnętrzne

[IPN-1] Katarzyna Cegieła, Karol Madaj, Kamila Sachnowska, Olga Tumińska: Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej. Warszawa: Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, IPN, 2008. ISBN 978-83-7629-008-9. OCLC 909561250. (pol.).

[2] Teksty przyjęte. Oświadczenie Parlamentu Europejskiego z dnia 10 maja 2012 r. w sprawie wsparcia dla ustanowienia Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych. [w:] Parlament Europejski [on-line]. europarl.europa.eu, 10 maja 2012. [dostęp 2015-02-26].

[3] Jad Waszem: Statystyki. www.yadvashem.org. [dostęp 2016-20-02]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 26: / Linia 26: @@
 Ważne kryteria:
 * Uratowany musi być Żydem, a osoba, która ocaliła mu życie, nie może być narodowości żydowskiej.
-* Z uratowaniem życia nie mogła się wiązać z zyskiem materialnym dla wybawcy (zwrot kosztów, na przykład za jedzenie lub mieszkanie, jest akceptowalny).
+* Z uratowaniem życia nie mógł się wiązać zysk materialny dla wybawcy (zwrot kosztów, na przykład za jedzenie lub mieszkanie, jest akceptowalny).
 * Pospieszenie na ratunek musiało wiązać się z jakimś ryzykiem dla życia lub wolności wybawcy.