Siergiej Prokofjew: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Wycofano edycje użytkownika 88.164.188.118 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Paweł Ziemian BOT.
Znacznik: Wycofanie zmian
m drobne techniczne
Linia 190: Linia 190:


{{SORTUJ:Prokofjew, Siergiej}}
{{SORTUJ:Prokofjew, Siergiej}}

[[Kategoria:Artyści socrealizmu]]
[[Kategoria:Artyści socrealizmu]]
[[Kategoria:Radzieccy kompozytorzy muzyki filmowej]]
[[Kategoria:Radzieccy kompozytorzy muzyki filmowej]]

Wersja z 22:27, 19 sty 2018

Siergiej Prokofjew
ros. Серге́й Сергеевич Проко́фьев
Ilustracja
Sergiej Prokofjew w 1918
Imię i nazwisko

Siergiej Siergiejewicz Prokofjew

Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia?/23 kwietnia 1891
Soncowka

Data i miejsce śmierci

5 marca 1953
Moskwa

Narodowość

rosyjska

Dziedzina sztuki

muzyka poważna

Epoka

m.in. neoklasycyzm, futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm

Muzeum artysty

Muzeum Siergieja Prokofjewa w Moskwie

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Siergiej Siergiejewicz Prokofjew, ros. Серге́й Сергеевич Проко́фьев (ur. 11 kwietnia?/23 kwietnia 1891 w Soncowce k. Bachmutu, w Imperium Rosyjskim, zm. 5 marca 1953 w Moskwie, ZSRR) – rosyjski (radziecki) kompozytor, pianista-wirtuoz oraz dyrygent, jeden z najważniejszych twórców awangardy pierwszej połowy XX w. Współtworzył różne nurty modernizmu, w tym futuryzm, ekspresjonizm, prymitywizm i neoklasycyzm (uważany za inicjatora ostatniego z tych kierunków w I Symfonii D-dur „Klasycznej”, op. 25, 1917), zachowując przy tym oryginalność i idiomatyczność stylu.

Prokofjew jest autorem szerokiego i różnorodnego repertuaru, obejmującego większość klasycznych form i gatunków: muzyki operowej, baletowej, kantat, oratoriów, muzyki symfonicznej (symfonii, koncertów na fortepian, skrzypce, wiolonczelę, suit, sinfoniett, uwertur i in.), kameralnej (m.in. kwartetów smyczkowych, pieśni, sonat), utworów na fortepian solo (m.in. 9 sonat, Visions fugitives, op. 22), muzyki scenicznej i filmowej, a także transkrypcji.

Popularność zawdzięcza przede wszystkim Symfonii Klasycznej, bajce symfonicznej Piotruś i Wilk, III Koncertowi fortepianowemu C-dur, baletowi Romeo i Julia, suicie Porucznik Kiże oraz muzyce do filmów Siergieja Eisensteina.

Życiorys

Z muzyką Prokofjew zapoznał się w domu rodzinnym dzięki matce, która udzielała mu pierwszych lekcji gry na fortepianie gdy miał 5 lat. Pierwsze próby kompozytorskie – walce, marsze, dwie opery: Olbrzym i Na bezludnych wyspach, zwróciły uwagę Siergieja Taniejewa. Za jego namową Prokofjew rozpoczął w 1902 roku naukę muzyki (harmonia i kompozycja) u Reinholda Gliere'a. Po dwóch latach wstąpił do konserwatorium petersburskiego (harmonia i kontrapunkt – Anatol Liadow, orkiestracja – Nikołaj Rimski-Korsakow, dyrygentura – M. Czeriepin, fortepian – Anna Jesipowa[a] ). W 1908 wziął po raz pierwszy udział w „Wieczorach Muzyki Współczesnej” S. Diagilewa. W 1914 roku Prokofjew ukończył konserwatorium jako świetny pianista i kompozytor, odznaczony pierwszą nagrodą za I Koncert fortepianowy. W 1918 roku opuścił kraj, udając się najpierw do Ameryki, później do Francji. Szybko zdobył sławę znakomitego pianisty-wirtuoza i niezwykle oryginalnego kompozytora. W Paryżu nawiązał współpracę z Siergiejem Diagilewem. Pisał dla niego balety: Syn marnotrawny, Nad Dnieprem, Stalowy krok. Tutaj związany był z bardzo kosmopolityczną grupą Triton (obok Milhauda, Honeggera, Poulenca i Martinu). W 1936 roku powrócił na stałe do Rosji, gdzie prócz pracy kompozytorskiej zajmował się pedagogiką prowadząc klasę kompozycji w Konserwatorium w Moskwie.

Prokofjew przy pianinie

W całej twórczości Prokofjewa zaobserwować można charakterystyczne dla jego stylu cechy: ogólna antyromantyczność, nieustępliwość rytmiki (często ostinatowej), gwałtowna dynamiczność, liryzm, humorystyczne w intencjach cytowanie znanych zwrotów melodyczno-harmonicznych, uchwytność melodyki, pikanteria harmoniczna i kolorystyczna, ogólna przejrzystość założeń i mistrzowska precyzja ich realizacji.

On sam tak charakteryzował przemiany w swojej muzyce:

Szablon:CytatD

Śmierć

Zmarł 5 marca 1953. Tego samego dnia zmarł również przywódca Związku Radzieckiego Józef Stalin. Zgon Stalina skupił na sobie uwagę całego narodu, w związku z czym śmierć kompozytora była nieomalże niezauważona, a państwowe uroczystości żałobne uniemożliwiały przeprowadzenie pogrzebu Prokofjewa. Zbieg tych dwóch wydarzeń stał się także tematem anegdoty, związanej z osobą dyrygenta Grzegorza Fitelberga, dyrektora Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia – dzień po śmierci Stalina i Prokofjewa Fitelberg po przyjściu na próbę orkiestry miał zwrócić się do muzyków słowami: Panowie, proszę wstać. Dziś w nocy umarł wielki radziecki kompozytor Siergiej Prokofjew. Proszę uczcić minutą ciszy. Po minucie miał z kolei powiedzieć do koncertmistrza: Panie Wochniak, podobno Stalin też umarł[1].

Życie osobiste

Był dwukrotnie żonaty: z Liną Luberą (od 1923), z którą miał dwóch synów, Światosława i Olega, oraz Mirą Mendelson (od 1948), która była jego partnerką od wielu lat w czasie trwania związku małżeńskiego z Liną Luberą.

Instytucje poświęcone kompozytorowi

Jego pierwsza żona, Lina założyła w 1983 Fundację im. S. Prokofjewa (The Serge Prokofiev Foundation), która w 1994 otrzymała siedzibę w Goldsmiths' College przy Uniwersytecie w Londynie, której celem jest zbieranie środków na finansowanie badań nad życiem i twórczością Prokofjewa, gromadzenie rękopisów i pamiątek oraz popularyzacja jego dzieł. W latach 2001–2004 funkcjonowało Stowarzyszenie im. Sergiusza Prokofjewa (The Serge Prokofiev Association), założone przez Fundację, które wydawało czasopismo Three Oranges oraz kierowało inicjatywą Prokofiev 2003 na 50-lecie śmierci kompozytora. Po rozwiązaniu Stowarzyszenia zadanie wydawania czasopisma przejęła Fundacja[2].

Najważniejsze dzieła

Popiersie Siergieja Prokofjewa w Alei Sław na Skwerze Harcerskim w Kielcach
Siergiej Prokofjew, ok. 1918

Opery

  • Gracz, op. 24 (1915–1916)
  • Miłość do trzech pomarańczy, op. 33 (1919)
  • Ognisty anioł, op. 37 (1919–1927)
  • Siemion Kotko, op. 81 (1939)
  • Zaręczyny w klasztorze, op. 86 (1940)
  • Wojna i pokój, op. 91 (1941–1942)
  • Opowieść o prawdziwym człowieku (1948, Kijów 1961)

Balety

Symfonie

  • I Symfonia D-dur "Klasyczna", op. 25 (1916–1917)
  • II Symfonia d-moll, op. 40 (1924)
  • III Symfonia c-moll, op. 44 (1928)
  • IV Symfonia C-dur, op. 47 (1930), ponownie zredagowana w 1947 r. jako op. 112
  • V Symfonia B-dur, op. 100 (1944)
  • VI Symfonia es-moll, op. 111 (1945–1947)
  • VII Symfonia cis-moll, op. 131 (1951–1952)

Koncerty

  • fortepianowe
    • I Koncert fortepianowy Des-dur, op. 10 (1911–1912)
    • II Koncert fortepianowy g-moll, op. 16 (1913), ponownie zredagowany w 1923 r. jeden z najtrudniejszych koncertów fortepianowych
    • III Koncert fortepianowy C-dur, op. 26 (1917–1921)
    • IV Koncert fortepianowy B-dur (na lewą rękę), op. 53 (1931)
    • V Koncert fortepianowy G-dur, op. 55 (1932)
  • skrzypcowe
    • I Koncert skrzypcowy D-dur, op. 19 (1916–1917)
    • II Koncert skrzypcowy g-moll, op. 63 (1935)
  • wiolonczelowe
    • Symfonia-Koncert e-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 125 (1950–1952); w pierwszej redakcji jako I Koncert wiolonczelowy e-moll op. 58
    • Concertino g-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 132 (1952)

Suity i inne utwory orkiestrowe

  • Jesienny szkic, op. 8 (1910–1914–1934)
  • Suita scytyjska na wielką orkiestrę symfoniczną, op. 20, mniej znana jako Ała i Łołłij (1915)
  • Suita symfoniczna z baletu "Błazen", op. 21bis (1922)
  • Suita symfoniczna z opery "Miłość do trzech pomarańczy", op. 33bis (1924)
  • Suita symfoniczna z baletu "Nad Dnieprem", op. 51bis (1933)
  • Suita symfoniczna z filmu "Porucznik Kiże", op. 60 (1933–1934)
  • I Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 64bis (1936)
  • II Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 64ter (1936)
  • Piotruś i wilk, op. 67 (1936), bajka symfoniczna dla dzieci na głos recytujący i wielką orkiestrę symfoniczną
  • III Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 101 (1946)
  • I Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 107 (1946)
  • II Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 108 (1946)
  • III Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 109 (1946)

Utwory kameralne

  • Uwertura żydowska na klarnet, fortepian i kwartet smyczkowy, op. 34 (1919)
  • Kwintet g-moll na obój, klarnet, skrzypce, altówkę i kontrabas, op. 39 (1924)
  • Sonata C-dur na dwoje skrzypiec, op. 56 (1932)
  • I Sonata f-moll na skrzypce i fortepian, op. 80 (1938–1946)
  • Sonata D-dur na flet i fortepian, op. 94 (1943)
  • II Sonata D-dur na skrzypce i fortepian, op. 94bis (1944), transkrypcja Sonaty fletowej
  • Sonata C-dur na wiolonczelę i fortepian, op. 119 (1949)

Utwory fortepianowe

  • sonaty:
    • I Sonata f-moll, op. 1 (1909)
    • II Sonata d-moll, op. 14 (1912)
    • III Sonata a-moll "Ze starych zeszytów", op. 28 (1917)
    • IV Sonata c-moll "Ze starych zeszytów", op. 29 (1917)
    • V Sonata C-dur, op. 38 (1923)
    • VI Sonata A-dur "Wojenna", op. 82 (1939–1940)
    • VII Sonata B-dur "Wojenna", op. 83 (1939–1942)
    • VIII Sonata B-dur "Wojenna", op. 84 (1939–1944)
    • IX Sonata C-dur, op. 103 (1947)
  • inne:
    • Podszepty diabelskie, op. 4/4 (1910–1912)
    • Toccata d-moll, op. 11 (1912)
    • Sarkazmy, op. 17 (1912–1914), 5 utworów
    • Wizje ulotne (Visions fugitives), op. 22 (1915–1917), 20 utworów
    • Bajki starej babuni, op. 31 (1918), 4 utwory
    • Sonatina pastoralna, op. 59/3 (1934)
    • Muzyka dziecięca op. 65
    • liczne transkrypcje fragmentów baletów i oper, m.in.: Miłość do trzech pomarańczy, Romeo i Julia, Kopciuszek, Wojna i pokój

Dzieła wokalne

  • Ich siedmiu, op. 30 (1917), kantata na tenor dramatyczny, chór i orkiestrę (sł. K. Balmont)
  • Kantata na XX-lecie Października, op. 74 (1936–1937) na 2 chóry, orkiestrę symfoniczną, orkiestrę wojskową, orkiestrę akordeonów i perkusję, do tekstów K. Marksa, W. Lenina i J. Stalina
  • Aleksander Newski, op. 78 (1938–1939), kantata na mezzosopran, chór i orkiestrę, słowa W. Łukowski i S. Prokofjew
  • Zdrawica, op. 85 (1939), kantata na chór i orkiestrę

Muzyka filmowa

Muzyka teatralna

  • Noce egipskie
  • Hamlet

Edycje nutowe

  • S. S. Prokofjew: sobranie soczinienij (ros. С.С. Прокофьев: собрание сочинений; pol. S.S. Prokofiew: dzieła zebrane), red. N.P. Anosow i in., 20 tomów, Gosudarstwiennoje muzykalnoje izdatielstwo, Muzyka (Государственное музыкальное издательство, Музыка), 1955–67.

Uwagi

  1. ↑ ros. Анна Николаевна Есипова; znana także jako: Anna Jessipowa; Anna Yesipova; Anna Esipova; Anna lub Annette Essipova; Anna, Annette lub Annetta Essipoff; Annette von Essipow.

Przypisy

  1. ↑ S. Michalkiewicz, La Pologne – puissance mondiale!, Bibula – pismo niezależne.
  2. ↑ The Serge Prokofiev Foundation [online], www.sprkfv.net [dostęp 2017-11-26].

Literatura

  • Sergiej Prokofjew: Matieriały, dokumienty, wospominanija, Moskwa 1956
  • Izraił Niestiew: S. Prokofiew, Moskwa 1957 (wyd. ang. tłum. Florence Jonas, Stanford 1960)
  • O twórczości Sergiusza Prokofiewa, red. Zofia Lissa, Kraków 1962
  • Michel Rostislav Hofmann: Serge Prokofiev, Paris 1963
  • M.G. Aranowski: Miełodika S. Prokofjewa, Leningrad 1969
  • S. Prokofjew: Autobiografia, Kraków, PWM 1970
  • S. Prokofjew: Merci za miły list, Kraków 1970
  • S. Prokofjew: Refleksje, notatki i wypowiedzi, Kraków 1971
  • Jerzy Jaroszewicz: Prokofiew, Kraków, PWM 1983

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Siergiej_Prokofjew&oldid=51802225”