Gustav Radbruch: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
m →top: linkfix |
||
Linia 15: | Linia 15: | ||
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ''ustawowe bezprawie'' (''Unrecht''). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] (w szczególności słynnego [[Procesy strzelców przy Murze Berlińskim|przypadku strzelców przy murze]]). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku [[prawo natury|koncepcjom prawnonaturalnym]]. |
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ''ustawowe bezprawie'' (''Unrecht''). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]] (w szczególności słynnego [[Procesy strzelców przy Murze Berlińskim|przypadku strzelców przy murze]]). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku [[prawo natury|koncepcjom prawnonaturalnym]]. |
||
W [[III Rzeczpospolita|III Rzeczypospolitej]] [[Trybunał Konstytucyjny]] nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. {{fakt|W Polsce przyjęto koncepcję [[Herbert Hart|Herberta Harta]] – skazanie, ale na mocy przepisów wprowadzonych później (''ex tunc'').|data=2017-07}} |
W [[III Rzeczpospolita|III Rzeczypospolitej]] [[Trybunał Konstytucyjny (Polska)|Trybunał Konstytucyjny]] nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL-u]], mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. {{fakt|W Polsce przyjęto koncepcję [[Herbert Hart|Herberta Harta]] – skazanie, ale na mocy przepisów wprowadzonych później (''ex tunc'').|data=2017-07}} |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
Wersja z 13:28, 13 lut 2018
Gustav Radbruch (ur. 21 listopada 1878 w Lubece, zm. 23 listopada 1949 w Heidelbergu) – niemiecki filozof i profesor prawa, przedstawiciel neokantowskiej szkoły badeńskiej. Minister sprawiedliwości Rzeszy w drugim gabinecie kanclerza Josepha Wirtha (październik 1921 – listopad 1922) i dwu gabinetach Gustava Stresemanna (sierpień – listopad 1923)
Przeszedł do historii głównie dzięki tzw. formule Radbrucha (lex iniustissima non est lex, czyli prawo krańcowo niesprawiedliwe nie jest prawem), zgodnie z którą przepisy prawa pozytywnego (stanowionego) (lex), które są „rażąco, w najwyższym stopniu sprzeczne” z prawem naturalnym (ius), mogą i powinny być w procesie stosowania prawa traktowane tak, jakby w ogóle nie obowiązywały.
O formule Radbrucha należy mówić w odpowiednim kontekście historycznym. Przed II wojną światową w zachodniej filozofii prawa dominował skrajny, ortodoksyjny pozytywizm prawniczy zakładający, że każda norma prawna, wydana przez odpowiedni organ państwowy w odpowiedniej formie i w odpowiedni sposób jest częścią systemu prawa i jest normą bezwzględnie obowiązującą.
Test dla pozytywizmu prawniczego przyniosła praktyka III Rzeszy, której instytucje stanowiły prawo zgodnie z pozytywistycznymi kryteriami legalności, ale z pogwałceniem podstawowych zasad etycznych (por. Ustawy norymberskie). Orzeczenia Trybunału Norymberskiego musiały się zatem odwoływać nie do niemieckiego prawa stanowionego (lex), ale do „prawa naturalnego” (ius) i moralnych ocen sędziów.
Radbruch pisał:
Wtedy zastosowano formułę Radbrucha pozwalająca rozpoznać i wyeliminować ustawowe bezprawie (Unrecht). Formułę Radbrucha zaczął wykorzystywać Federalny Trybunał Konstytucyjny najpierw w odniesieniu do prawa Niemiec nazistowskich, a w latach 90. także prawa NRD (w szczególności słynnego przypadku strzelców przy murze). Koncepcje Radbrucha przesunęły tym samym niemiecką doktrynę prawa od coraz bardziej niepopularnego pozytywizmu prawnego ku koncepcjom prawnonaturalnym.
W III Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny nie odwołał się do formuły Radbrucha. Opowiedziano się za pozytywistyczną koncepcją prawa, co spowodowało nieuchylenie systemu prawa uchwalonego w okresie PRL-u, mimo że było ono w wielu przypadkach niemoralne i niehumanitarne. W Polsce przyjęto koncepcję Herberta Harta – skazanie, ale na mocy przepisów wprowadzonych później (ex tunc).[potrzebny przypis]
Przypisy
Bibliografia
- Gustaw Radbruch, Wstęp do prawoznawstwa, Trzaska, Evert & Michalski, Warszawa 1924.
- Gustaw Radbruch, Zarys filozofji prawa, Księgarnia Powszechna, Warszawa-Kraków, 1938.
- Jerzy Zajadło, Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego, Arche, Gdańsk 2001
- Jerzy Zajadło, Dziedzictwo przeszłości. Gustaw Radbruch: portret filozofa, prawnika, polityka i humanisty, Arche, Gdańsk 2007
- ISNI: 0000000121006661
- VIAF: 36942970
- LCCN: n82094503
- GND: 118597582
- NDL: 00525381
- BnF: 120792656
- SUDOC: 02909562X
- SBN: MILV008885
- NLA: 35815099
- NKC: uk2009425535
- BNE: XX1407858
- NTA: 068533195
- CiNii: DA0139490X
- Open Library: OL64874A
- PLWABN: 9810667053605606
- NUKAT: n98040762
- J9U: 987007266820605171
- PTBNP: 76984
- CANTIC: a11121804
- KRNLK: KAC199622368
- WorldCat: lccn-n82094503