Wiecha (budownictwo): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
m Opis poszerzony o informacje historyczne na podstawie pracy Franciszka Kotuli |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{inne znaczenia|budownictwa|[[Wiecha|typ kwiatostanu]]}} |
{{inne znaczenia|budownictwa|[[Wiecha|typ kwiatostanu]]}} |
||
'''Wiecha''' (wiechowe, wierzchowe lub wiankowe) – polska tradycja budowlana, polegająca na zawieszeniu przystrojonego kolorowymi wstążkami wieńca na górnej części budynku. Wiechę wywiesza się na znak zakończenia ważnego etapu budowy – najczęściej po ustawieniu pierwszej [[Krokiew (budownictwo)|krokwi]].<ref>{{Cytuj |autor = Wiesław Boryś |tytuł = Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005, s. 691 |data = }}</ref> |
|||
[[Plik:Wiecha.jpg|thumb|250px|Wiecha przed zawieszeniem]] |
|||
'''Wiecha''' – pęk kwiatów, traw i gałęzi lub dekoracyjny wieniec zatykany na dachu nowo wybudowanego budynku.<br /> |
|||
== Charakterystyka == |
== Charakterystyka == |
||
[[Plik:Wiecha na budowie I etapu osiedla Moko w Warszawie.jpg|mały|Tradycyjna wiecha na warszawskim Mokotwie <ref>{{Cytuj |autor = mediaSELF.pl |tytuł = Wiecha na budowie I etapu osiedla Moko w Warszawie |data dostępu = 2018-02-15 |opublikowany = www.thecity.com.pl |url = http://www.thecity.com.pl/Rynek/Rynek-mieszkaniowy/Wiecha-na-budowie-I-etapu-osiedla-Moko-w-Warszawie}}</ref>]] |
|||
Uroczystość zawieszenia wiechy to tradycja [[budownictwo|budowlana]]. Zwyczajowo świętowano zakończenie ważnego etapu budowy [[dom]]u, czyli położenie ostatniego elementu [[Konstrukcja budowlana|konstrukcji]] [[dach]]u.<ref>[http://prnews.pl/meritum-bank/wiecha-na-nowej-siedzibie-meritum-banku-2673880.html ''Wiecha na nowej siedzibie Meritum Banku'' - PRNews.pl (Dostęp: 2012-11-08)]</ref> Na uroczystość inwestor zapraszał wszystkich pracujących przy jego budowie. Uroczystość rozpoczynało wciągnięcie na dach ostatniej [[Krokiew (budownictwo)|krokwi]] i jej montaż. Przywilejem zlecającego budowę było przybicie ostatniego [[gwóźdź|gwoździa]] mocującego tę krokiew. Następnie w najwyższym elemencie [[Więźba dachowa|więźby]] mocowano wieniec albo przyozdobione drzewko. Uroczystość była okazją do podziękowania wszystkim uczestnikom przeprowadzonych prac za włożony w nie wysiłek i okazją do wspólnej zabawy. Tradycja nakazywała zebranym liczyć uderzenia młotka przy wbijaniu ostatniego gwoździa (inwestor miał obowiązek poczęstować kierującego pracami tyloma kieliszkami alkoholu, ile razy uderzył młotkiem). |
|||
Dawniej wiechowe poprzedzała uroczystość zwana '''popłatne''' (od słowa „płatew”), czyli ułożenie ostatniej belki na wierzchu zrębu. Po popłatnym na szczycie pierwszej krokwi mocowano przystrojony pęk kwiatów lub gałązek. <ref name=":0">{{Cytuj |autor = Fanciszek Kotula |tytuł = Przeciw Urokom, Warszawa, 1989, s. 74 |data = }}</ref> Wieniec zwany wiechą umieszczał cieśla, niekiedy też wycinał na krokwi datę ukończenia pracy oraz [[gmerk]]. Czasem wraz z wieńcem na budowli pojawia się piła, siekiera lub inne z narzędzi, które symbolizują pracę cieśli.<ref>{{Cytuj |tytuł = Rytuały, bez których nie zakończysz budowy domu |data dostępu = 2018-02-15 |opublikowany = regiodom.pl |url = http://regiodom.pl/portal/wiadomosci/inwestycje/rytualy-bez-ktorych-nie-zakonczysz-budowy-domu |język = pl}}</ref> Po wywieszeniu wiechy odbywała się gościna, na którą gospodarz zapraszał majstrów oraz sąsiadów, aby wspólnie świętować zakończenie ważnego etapu budowy. |
|||
Wiechowe ma zapewnić budowli pomyślność dzięki opiece bóstwa, którego siedzibą zgodnie z pogańskimi wierzeniami jest drzewo. Poprzez wykonanie wieńca z jego liści i gałęzi, a następnie zawieszenie wiechy na szczycie budynku, z wiechy do drewnianego szkieletu dachu ma przechodzić pozytywna moc istoty nadprzyrodzonej zamieszkującej wcześniej drzewo.<ref>{{Cytuj |autor = Aleksander Brückner, |tytuł = Mitologia słowiańska, 1985, Warszawa, s. 19 |data = }}</ref> |
|||
Obecnie, przy realizacji dużych inwestycji, uroczystość jest organizowana po zakończeniu prac związanych z wykonaniem [[Konstrukcja budowlana|konstrukcji]] obiektu. Wykonawca robót zaprasza na nią firmy pracujące przy realizacji inwestycji, projektantów, inwestora, a także przedstawicieli władz, na których terenie znajduje się budowa. Oprócz podziękowań za dotychczasową pracę, gratulacji dla wykonawcy za terminowe ukończenie tego etapu robót, uroczystość jest okazją do złożenia życzeń: pomyślnego rozwoju firmy (inwestorowi) i rozwoju regionu (władzom). Wiecha jest mocowana najczęściej na najwyższym elemencie budowli, a jej wygląd tradycyjnie ma postać wieńca lub drzewka. |
|||
[[Plik:Wiecha na budowie osiedla Ogrody Ochota II.jpg|mały|Wiecha z narzędziami ciesielskimi<ref>{{Cytuj |tytuł = Wiecha na budowie osiedla Ogrody Ochota II |czasopismo = NowaWarszawa.pl |data dostępu = 2018-02-15 |url = https://nowawarszawa.pl/promobaner/wiecha-na-budowie-osiedla-ogrody-ochota-ii/ |język = pl-pl}}</ref>]] |
|||
Zwyczaj ten przetrwał do dziś i jest powszechny również w miastach. Ten tradycyjny wieniec często pojawia się na dachach dużych inwestycji. Symboliczną wiechę na znak zakończenia prac organizuje wykonawca i zaprasza osoby zaangażowane w projekt, m.in. inwestorów i władze. Uroczystość ma przynieść pomyślność nowo wybudowanemu budynkowi. Przykład takiej uroczystości może stanowić m.in. uroczystość podczas budowy [http://unibep.pl/dla-mediow/aktualnosci/2037-wiecha-na-budowie-mlekovity.html fabryki Mlekovita w Wysokiem Mazowieckiem]. |
|||
Analogicznym do wiechowego obrzędem murarskim jest '''glajchowe'''. Glajchą zwie się ostatnią warstwę cegieł. Owa warstwa zdobiona była wiązką kwiatów lub gałązek, a następnie świętowano ukończenie konstrukcji dachu. <ref name=":0" /> |
|||
Na [[Górny Śląsk|Górnym Śląsku]] wiecha zwana jest glajchą. |
|||
Tradycja ma rodowód z czasów pogańskich, kiedy to wierzono, że duch/moc mieszkający w drzewie, z którego pozyskano gałęzie do wieńca, przechodzi z nich (po umocowaniu wiechy) w drewnianą konstrukcję budynku, zapewniając ochronę i błogosławieństwo na przyszłość. Świętowanie z użyciem jedzenia i alkoholu było elementem składania ofiar z płynów i pokarmów bóstwom i duchom opiekuńczym (na podstawie Jose Luis Barcelo - "Czarna magia w XX wieku"). |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[Kamień węgielny]] |
* [[Kamień węgielny]] |
||
* [[Akt erekcyjny]] |
* [[Akt erekcyjny]] |
||
[[Plik:Wiecha na Arkada Business Park w Bydgoszczy.jpg|mały|Wiecha współcześnie<ref>{{Cytuj |tytuł = Trwa budowa Arkada Business Park. Na biurowcu zawisła wiecha |data dostępu = 2018-02-15 |opublikowany = Bydgoski Portal Internetowy |url = https://www.bydgoszcz.com/wiadomosci/1576,trwa-budowa-arkada-business-park-na-biurowcu-zawis |język = pl-PL}}</ref>]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| ⚫ | |||
{{Przypisy}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Roboty budowlane]] |
[[Kategoria:Roboty budowlane]] |
||
Wersja z 17:15, 15 lut 2018
Wiecha (wiechowe, wierzchowe lub wiankowe) – polska tradycja budowlana, polegająca na zawieszeniu przystrojonego kolorowymi wstążkami wieńca na górnej części budynku. Wiechę wywiesza się na znak zakończenia ważnego etapu budowy – najczęściej po ustawieniu pierwszej krokwi.[1]
Charakterystyka
Dawniej wiechowe poprzedzała uroczystość zwana popłatne (od słowa „płatew”), czyli ułożenie ostatniej belki na wierzchu zrębu. Po popłatnym na szczycie pierwszej krokwi mocowano przystrojony pęk kwiatów lub gałązek. [3] Wieniec zwany wiechą umieszczał cieśla, niekiedy też wycinał na krokwi datę ukończenia pracy oraz gmerk. Czasem wraz z wieńcem na budowli pojawia się piła, siekiera lub inne z narzędzi, które symbolizują pracę cieśli.[4] Po wywieszeniu wiechy odbywała się gościna, na którą gospodarz zapraszał majstrów oraz sąsiadów, aby wspólnie świętować zakończenie ważnego etapu budowy.
Wiechowe ma zapewnić budowli pomyślność dzięki opiece bóstwa, którego siedzibą zgodnie z pogańskimi wierzeniami jest drzewo. Poprzez wykonanie wieńca z jego liści i gałęzi, a następnie zawieszenie wiechy na szczycie budynku, z wiechy do drewnianego szkieletu dachu ma przechodzić pozytywna moc istoty nadprzyrodzonej zamieszkującej wcześniej drzewo.[5]
Zwyczaj ten przetrwał do dziś i jest powszechny również w miastach. Ten tradycyjny wieniec często pojawia się na dachach dużych inwestycji. Symboliczną wiechę na znak zakończenia prac organizuje wykonawca i zaprasza osoby zaangażowane w projekt, m.in. inwestorów i władze. Uroczystość ma przynieść pomyślność nowo wybudowanemu budynkowi. Przykład takiej uroczystości może stanowić m.in. uroczystość podczas budowy fabryki Mlekovita w Wysokiem Mazowieckiem.
Analogicznym do wiechowego obrzędem murarskim jest glajchowe. Glajchą zwie się ostatnią warstwę cegieł. Owa warstwa zdobiona była wiązką kwiatów lub gałązek, a następnie świętowano ukończenie konstrukcji dachu. [3]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005, s. 691.
- ↑ SELF.pl, Wiecha na budowie I etapu osiedla Moko w Warszawie [online], www.thecity.com.pl [dostęp 2018-02-15].
- ↑ a b Fanciszek Kotula, Przeciw Urokom, Warszawa, 1989, s. 74.
- ↑ Rytuały, bez których nie zakończysz budowy domu [online], regiodom.pl [dostęp 2018-02-15] (pol.).
- ↑ Aleksander Brückner, Mitologia słowiańska, 1985, Warszawa, s. 19.
- ↑ Wiecha na budowie osiedla Ogrody Ochota II, „NowaWarszawa.pl” [dostęp 2018-02-15] (pol.).
- ↑ Trwa budowa Arkada Business Park. Na biurowcu zawisła wiecha [online], Bydgoski Portal Internetowy [dostęp 2018-02-15] (pol.).