Gubernia radomska: Różnice pomiędzy wersjami

radomska
Радомская губерния
	gubernia
	Herb
Państwo	Imperium Rosyjskie
Siedziba	Radom
Powierzchnia	12352,0
Populacja (1910); • liczba ludności	; 1 117 300
• gęstość	92
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba powiatów	7
	Położenie na mapie Królestwa Polskiego;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:45, 22 wrz 2018

Gubernia radomska (ros. Радомская губерния) – jednostka administracyjna w Królestwie Polskim istniejąca w latach 1844-1917. Powstała w 1844 w wyniku połączenia guberni sandomierskiej oraz guberni kieleckiej.

Jej stolica mieściła się tak samo jak w czasach guberni sandomierskiej w Radomiu. Gubernia radomska dzieliła się 8 powiatów: kielecki, miechowski, olkuski, opatowski, opoczyński, radomski, sandomierski, stopnicki.

(W czasie powstania styczniowego Rząd Narodowy 28 marca 1863 r. ogłosił Regulamin władz administracyjnych w byłym Królestwie Kongresowym. Według regulaminu zniesiono podział administracyjny na gubernie, a zamiast tego byłe Królestwo Kongresowe podzielono na osiem województw w granicach z 1816 r. Na terenach obejmujących gubernię radomską przywrócono województwo krakowskie, oraz województwo sandomierskie)^[2].

W 1866 z guberni radomskiej wyłączono południowe powiaty, z których na powrót utworzono gubernię kielecką.

Siedziba władz guberni

Siedzibą Komisji Województwa Sandomierskiego był klasycystyczny budynek wzniesiony w latach 1825-1827 według projektu Antonia Corazziego - architekta sprowadzonego w 1819 z Toskanii na prośbę rządu Królestwa Polskiego, a konkretnie dzięki staraniom Stanisława Staszica. Spełniał on rolę reprezentacyjnej siedziby władz aż do upadku Królestwa Kongresowego w 1916 roku.

Podział administracyjny do 1866

Do roku 1866 gubernia liczyła 8 powiatów (ujezdów) i 19 okręgów.

powiat kielecki
- okręg jędrzejowski
- okręg kielecki
powiat miechowski
- okręg miechowski
- okręg proszowicki
- okręg skalbmierski
powiat olkuski
- okręg lelowski
- okręg pilicki
- okręg olkuski
powiat opatowski
- okręg opatowski
- okręg solecki
powiat opoczyński
- okręg konecki
- okręg opoczyński
- okręg szydłowiecki
powiat radomski
- okręg kozienicki
- okręg radomski
powiat sandomierski
- okręg sandomierski
- okręg staszowski
powiat stopnicki
- okręg stopnicki
- okręg szydłowski

Na początku XX wieku gubernia liczyła 7 powiatów:

iłżecki
kozienicki
koński
opatowski
opoczyński
radomski
sandomierski

Podobnie jak w pozostałych guberniach Królestwa Polskiego zmiana ustroju terytorialnego dokonana w końcu lat 60. XIX w. pozbawiła większość miast guberni radomskiej praw miejskich. Status miasta zachowało 11 miejscowości. Poza Radomiem były nimi Końskie, Kozienice, Opatów, Opoczno, Ostrowiec, Przedbórz, Sandomierz, Staszów, Szydłowiec i Zawichost (w 1888 r. prawa miejskie stracił także Zawichost).

Gubernatorzy radomscy

Lp	Imię i nazwisko, okres życia	Okres zajmowania urzędu
1	Henryk Deboli	1837-1838
2	Aleksy Aleksandrowicz Bochtiejew	1839-1845
3	Edward Białoskórski h. Awdaniec (1799-1881)	1845-1856
4	gen. baron Leoncjusz Opperman	1856-1862
5	Aleksander Ostrowski	1862-1863
6	Stanisław Piątkowski	1863-1864
7	gen. Henryk Konstanty Fanshawe (1822-1886)	1864-1865
8	gen. Dymitrij Gawriłowicz Anuczin (1833-1900)	1865-1879
9	książę Wasilij Michajłowicz Dołgoruki (1840-po 1894)	1880-1883
10	Arkadij Adriejewicz Tołoczanow (1830-1897)	1883-1888
11	Michaił Aleksandrowicz Majlewskij (1835-?)	1888-1895
12	Iwan Grigorjewicz Podgrodnikow (1840-1910)	1895-1899
13	Jewgenij Pawłowicz Szcirowskij	1899-1905
14	Dymitr Iwanowicz Zasiadko (1860-1927)	1906-1915

Administracja kościelna

Odpowiednikiem guberni radomskiej w administracji kościelnej była diecezja sandomierska (później jej nazwę zmieniono na sandomiersko-radomska). Ta jednostka przetrwała w nieznacznie zmienionej postaci aż do reformy struktury diecezjalnej w 1992. Obecnie większa część dawnej diecezji sandomierskiej znajduje się w diecezji radomskiej.

Literatura

Piątkowski, Sebastian: Radom - zarys dziejów miasta. Radom: SKRZR, 2000. ISBN 83-914912-0-X.
Вейнберг, Леонид Борисович: Радомская губерния. [B:] Архангельский, Александр Семёнович и.и. (pед.): Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. T. 26, c. 95-96. Петербург: издательским обществом Ф. А. Брокгауз — И. А. Ефрон, 1899. [b. ISBN]. (ros.) Wikiteka.
Swajdo, Jarosław: Między Wisłą a Pilicą. Dzieje podziałów administracyjnych w regionie kielecko-radomskim do 1975 roku. Kielce: Agencja "JP", 2005. ISBN 83-88874-89-6.

Przypisy

↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN, 2005, s. 18. ISBN 83-87954-66-7.
↑ Dorota Lewandowska: Organizacja Narodowa Powstania Styczniowego z lat 1861-1864. Archiwum Główne Akt Dawnych. [dostęp 2016-10-29].

Linki zewnętrzne

Szablon:Rosja1914

[1] Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN, 2005, s. 18. ISBN 83-87954-66-7.

[2] Dorota Lewandowska: Organizacja Narodowa Powstania Styczniowego z lat 1861-1864. Archiwum Główne Akt Dawnych. [dostęp 2016-10-29].

[1]

[2]

@@ Linia 23: / Linia 23: @@
  |adres urzędu                    =
  |plan                            = Радомская губерния 1896.jpg
- |nazwa 1. podziału               = [[powiat]]ów
+ |nazwa 1. podziału               = [[Powiat (Polska)|powiat]]ów
  |1. podział                      = 7
  |mapa                            = KP gubernia radomska 1910.svg

Hasła przekrojowe	Historia Żydów w Radomiu
Radom do 1795	Konfederacja radomska (1767) Nihil novi (1505) Piotrówka Puszcza Radomska Statut Łaskiego (1505) Trybunał Skarbowy Koronny (1613–1764) Unia wileńsko-radomska (1401) Zamek Królewski i Dom Starościński (1370)
Radom pod zaborami	2 BS (?–1914) 3 ppl (1819–1820) 4 phuz (1803–1804) 5 ppl (1815–1831) Cm. ewangelicki (1833) Cm. rzymskokatolicki (1812) Cm. żydowski (1831) Cyrkuł radomski (1795–1809) Departament radomski (1810–1815) Dziennik Departamentowy Radomski Dz.Urz. Guberni Radomskiej (1845–1866) Dz.Urz. Guberni Sandomierskiej (1838–1844) Gubernia radomska (1844–1915) Gubernia sandomierska (1837–1844) Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska Komisja Szkolna Ziemi Radomskiej (1915–1917) Obwód radomski (1816–1842) Synagoga (1884) Park im. Tadeusza Kościuszki (1827) Stary Ogród (1820) Teatr Rozmaitości (1809) województwo sandomierskie (1816–1837) Wiadomości Gubernialne Guberni Radomskiej
Radom od 1918	2 dappanc (1945–1949) 2 pal (1948) 24 pp (1918) 60 lpsz (1958–2000) 72 pp (1922–1939) 93 pp (1939) Biało-Czerwone Iskry (1969) Dystrykt radomski (1939–1945) Dzień Dobry Ziemi Radomskiej (1934–1939) Fabryka Broni „Łucznik” Getto radomskie Głos Radomski Kocioł radomski (1939) MUBP Radom (1945–1954) Obwód Radom AK Orlik (1998) Radomer Cajtung Radomer-Kielcer Cajtung Radomer Leben Radomer-Kielcer Leben Radomer Sztyme Radomer Wochenblat Radomskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Radoskór” strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu (1981) województwo radomskie (1976–1998) „W Służbie Narodu” wydarzenia radomskie (1976) „Życie Robotnicze”