Jabłonka (województwo małopolskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m poprawa opisu |
Historia |
||
| Linia 49: | Linia 49: | ||
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w [[Wieliczka|Wieliczce]] na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do [[Węgry|Węgier]]. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy<ref>{{Cytuj książkę|autor=Andrzej Chwalba|tytuł=Historia Polski 1795–1918|wydawca=Wydawnictwo Literackie|miejsce=Kraków|rok=2000|isbn=830803053X}}</ref>. |
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w [[Wieliczka|Wieliczce]] na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do [[Węgry|Węgier]]. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy<ref>{{Cytuj książkę|autor=Andrzej Chwalba|tytuł=Historia Polski 1795–1918|wydawca=Wydawnictwo Literackie|miejsce=Kraków|rok=2000|isbn=830803053X}}</ref>. |
||
W [[II Rzeczpospolita|okresie międzywojennym]] w miejscowości stacjonowała [[placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonka”]]<ref> {{cytuj książkę|nazwisko=Jabłonowski|imię=Marek|nazwisko2=Polak|imię2=Bogusław|autor link=Marek Jabłonowski|autor link2=Bogusław Polak|tytuł=Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł|tom = II|data=1999|isbn=83-87424-77-3|miejsce=Koszalin|wydawca = Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej|strony=28}}</ref>. |
W [[II Rzeczpospolita|okresie międzywojennym]] w miejscowości stacjonowała [[placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonka”]]<ref> {{cytuj książkę|nazwisko=Jabłonowski|imię=Marek|nazwisko2=Polak|imię2=Bogusław|autor link=Marek Jabłonowski|autor link2=Bogusław Polak|tytuł=Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł|tom = II|data=1999|isbn=83-87424-77-3|miejsce=Koszalin|wydawca = Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej|strony=28}}</ref>. Ponadto w części wsi zwanej ''Bory''' stacjonowała [[placówka Straży Celnej „Bory”|placówka Straży Celnej]] ze składu [[Komisariat Straży Celnej „Chyżne”|komisariatu Straży Celnej „Chyżne”]]<ref>{{cytuj pismo |nazwisko=Kozłowski|imię =Piotr| tytuł = Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku | czasopismo = Problemy Ochrony Granic| wolumin =50|rok =2012|wydawca = [[Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie]]| miejsce =Kętrzyn|issn =1505-1757|strony=34}}</ref>. |
||
Podczas [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] 3 września 1939 w godzinach rannych [[24 Eskadra Rozpoznawcza]] kpt. obs. [[Stefan Hoyda|Stefana Hoydy]] z [[Armia „Kraków”|Armii Kraków]] dokonała lotu bojowego w rejonie Jabłonki w składzie 6 [[PZL.23 Karaś|samolotów bombowych Karaś]], bombardując kolumnę niemieckiej [[2 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|2 Dywizji Pancernej]]<ref>{{Cytuj książkę|autor=Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga|tytuł=Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945|wydawca=MON|miejsce=Warszawa|rok=1967}}</ref>. |
Podczas [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] 3 września 1939 w godzinach rannych [[24 Eskadra Rozpoznawcza]] kpt. obs. [[Stefan Hoyda|Stefana Hoydy]] z [[Armia „Kraków”|Armii Kraków]] dokonała lotu bojowego w rejonie Jabłonki w składzie 6 [[PZL.23 Karaś|samolotów bombowych Karaś]], bombardując kolumnę niemieckiej [[2 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|2 Dywizji Pancernej]]<ref>{{Cytuj książkę|autor=Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga|tytuł=Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945|wydawca=MON|miejsce=Warszawa|rok=1967}}</ref>. |
||
Wersja z 14:20, 29 maj 2019
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Fragment Jabłonki z kościołem | |
| Państwo | małopolskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2003) |
4767 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-480[1] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0429016 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
Jabłonka (węg., słow. Jablonka) – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Jabłonka. Miejscowość jest siedzibą gminy Jabłonka.
Położona jest w regionie geograficznym Kotlina Orawska (zachodnia część Kotliny Orawsko-Nowotarskiej) i historyczno-etnograficznym Orawa, nad potokiem Czarna Orawa, na zachód od Nowego Targu[2].
W miejscowości znajduje się Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów Westerplatte i internat, ośrodek turystyczno-wypoczynkowy oraz centrum kultury mniejszości słowackiej w Polsce. W pobliżu w Zubrzycy Górnej znajduje się Orawski Park Etnograficzny.
Przez wieś przebiega droga krajowa nr 7 oraz droga wojewódzka nr 957 i droga wojewódzka nr 962.
Nazwa
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy drzewa owocowego jabłoni. Szwajcarski kartograf i geograf Mateusz Merian w swoim dziele Topographia wydanym w roku 1650 podaje dwie zgermanizowane formy nazwy miejscowości: Jablonke oraz Jabluncka[3].
Integralne części wsi
| przysiółki | Nowakowa, Otrębowa |
| części wsi | Albertowa, Borówkowa, Bugaj, Dziadowska Dolina, Działek, Dzicy, Dziubkówka, Gęste Domy, Giądłówka, Guzówka, Jabłonka-Centrum, Kapustowa, Koniczki, Kralówka, Kukowa, Kuria, Lichosytowa, Łyżniakowa, Machajowa, Matonogi, Oskwarkowa, Panowa, Puchałówka, Rola Joniakowa, Sarkowa, Stasiowa, Suwadowa, Szałas, Wdówkowa, Wertelowa, Wicaniówka |
Historia
W 1368 na terenie miejscowości znajdowała się komora celna ustanowiona przez króla Kazimierza Wielkiego, gdyż biegł tędy szlak solny z kopalni soli w Wieliczce na Węgry. Informacja ta jest jednak niepewna, gdyż w okolicach nie było żadnej innej miejscowości, a założenie celnicy w lesie bez wsparcia wojska i osiedlonej wokół ludności, która by pracowała na funkcjonowanie i żywienie celnicy, wydaje się nierealne. W XVI w. miejscowość została włączona do Węgier. Jeśli jednak wziąć pod uwagę wcześniejszy fakt, poprawnym wydaje się, iż miejscowość została założona przez Węgrów. Według spisu z 1910 Polacy stanowili 95% ogółu mieszkańców (2713 osób). 5 listopada 1918 mieszkańcy dokonali wyboru Powiatowej Organizacji Narodowej i wyrazili wolę przyłączenia do Polski Spisza i Orawy[6].
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Jabłonka”[7]. Ponadto w części wsi zwanej Bory' stacjonowała placówka Straży Celnej ze składu komisariatu Straży Celnej „Chyżne”[8].
Podczas kampanii wrześniowej 3 września 1939 w godzinach rannych 24 Eskadra Rozpoznawcza kpt. obs. Stefana Hoydy z Armii Kraków dokonała lotu bojowego w rejonie Jabłonki w składzie 6 samolotów bombowych Karaś, bombardując kolumnę niemieckiej 2 Dywizji Pancernej[9].
Od 1920 Jabłonka ponownie należy do Polski (z przerwą w latach 1939–1945, kiedy włączoną ją wraz z całością terytorium polskiej Orawy do Słowacji). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Ludzie związani z Jabłonką
- Urodzeni:
- Ferdynand Machay (1889–1967) – ksiądz, działacz narodowy, proboszcz u Panny Marii w Krakowie
- Ferdynand Machay (1914–1940) – ksiądz, Sługa Boży Kościoła katolickiego
- Ignacy Gajniak – wszechstronny rzemieślnik
- Andrzej Dziubek – muzyk i wokalista, założyciel grupy De Press
W Jabłonce założył pierwszą na Orawie aptekę Eugeniusz Stercula (urodzony w Podwilku), etnograf amator
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ „Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae”. Merian, Frankfurt am Main 1650, S. 153.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Andrzej Chwalba: Historia Polski 1795–1918. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000. ISBN 83-08-03053-X.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, s. 34, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie. ISSN 1505-1757.
- ↑ Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa: MON, 1967.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
