Kolno: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 94.254.224.16) i przywrócono wersję 55441753 autorstwa Sylwester Górski
Aktualizacja zdjęcia budynku UMiG.
Linia 65: Linia 65:
[[Plik:Pomnik Pamięci Narodowej w Kolnie.jpg|thumb|left|upright|Pomnik Pamięci Narodowej z 1965r w kolneńskim parku na Placu Wolności]]
[[Plik:Pomnik Pamięci Narodowej w Kolnie.jpg|thumb|left|upright|Pomnik Pamięci Narodowej z 1965r w kolneńskim parku na Placu Wolności]]
Kolno pierwotnie znajdowało się wśród bagien nad rzeką [[Pisa (dopływ Narwi)|Pisą]], gdzie zachowało się grodzisko [[Stare Kolno]]. Najstarsze znaleziska w tym miejscu pochodzą sprzed 3000 lat, natomiast osadnictwo wczesnośredniowieczne datuje się na [[VIII wiek]]. [[Gród]] powstał w tym samym lub następnym stuleciu<ref>{{cytuj książkę | autor = Czesław Brodzicki| tytuł = Ziemia Łomżyńska do 1529 roku| wydawca = Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów...| strony = 7, 12, 46-47}}</ref>.
Kolno pierwotnie znajdowało się wśród bagien nad rzeką [[Pisa (dopływ Narwi)|Pisą]], gdzie zachowało się grodzisko [[Stare Kolno]]. Najstarsze znaleziska w tym miejscu pochodzą sprzed 3000 lat, natomiast osadnictwo wczesnośredniowieczne datuje się na [[VIII wiek]]. [[Gród]] powstał w tym samym lub następnym stuleciu<ref>{{cytuj książkę | autor = Czesław Brodzicki| tytuł = Ziemia Łomżyńska do 1529 roku| wydawca = Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów...| strony = 7, 12, 46-47}}</ref>.
[[Plik:Urząd Miasta w Kolnie.jpg|thumb|Urząd Miasta w Kolnie]]
[[Plik:Urząd Miasta i Gminy w Kolnie.jpg|thumb|Urząd Miasta i Gminy w Kolnie]]
[[Plik:Wieża strażacka w Kolnie.jpg|thumb|Wieża strażacka - jeden z najwyższych budynków w Kolnie]]
[[Plik:Wieża strażacka w Kolnie.jpg|thumb|Wieża strażacka - jeden z najwyższych budynków w Kolnie]]
[[Plik:Ochronka w Kolnie.jpg|thumb|Budynek „ochronki” otwartej w 1919 r. dla dzieci-sierot wojennych. Obiekt zburzony w marcu 2014 r.]]
[[Plik:Ochronka w Kolnie.jpg|thumb|Budynek „ochronki” otwartej w 1919 r. dla dzieci-sierot wojennych. Obiekt zburzony w marcu 2014 r.]]

Wersja z 11:05, 17 cze 2019

Kolno
miasto i gmina
Ilustracja
Kolno - widok z wieży strażackiej
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

kolneński

Prawa miejskie

1425 r.

Burmistrz

Andrzej Duda

Powierzchnia

25,07 km²

Populacja (30.06.2017)
• liczba ludności
• gęstość


10 396 [1]
414,7 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 86

Kod pocztowy

18-500

Tablice rejestracyjne

BKL

Położenie na mapie powiatu kolneńskiego
Mapa konturowa powiatu kolneńskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kolno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Kolno”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kolno”
Ziemia53°24′38″N 21°56′02″E/53,410556 21,933889
TERC (TERYT)

2006011

SIMC

0957420

Urząd miejski
ul. Wojska Polskiego 20
18-500 Kolno
Strona internetowa
BIP
Droga krajowa nr. 63. Po prawej stronie widoczny park miejski w Kolnie
Ulica Mickiewicza i Sienkiewicza
Kolno – widok od strony zachodniej
Kolno – widok od strony południowej
Kolno – widok od strony południowej

Kolnomiasto w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, położone na Wysoczyźnie Kolneńskiej na Mazowszu. Prawa miejskie od 1425 r. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim[1]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa łomżyńskiego.

Od 1 lutego do 31 grudnia 1991 miasto Kolno i gmina Kolno tworzyły wspólną gminę (tzw. miasto-gminę). Zostały połączone w związku z restrukturyzacją podziału administracyjnego w 1991 roku[2], lecz po zaledwie 11 miesiącach (1 stycznia 1992) gminy ponownie rozdzielono[3].

Nazwa miasta pochodzi od wyrazu koło i pojawia się po raz pierwszy w źródłach historycznych jako Colno[4] w 1422 r.[5]

Środowisko naturalne

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[6] Kolno ma obszar 25,08 km², w tym:

  • użytki rolne: 86%
  • użytki leśne: 4%

Miasto stanowi 2,67% powierzchni powiatu.

Położenie

Klimat

Klimat na wysoczyźnie jest umiarkowany. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,7 °C. Ujemna temperatura powietrza utrzymuje się średnio przez 4 miesiące w roku, tj. od grudnia do marca. Średnia roczna ilość opadów atmosferycznych wynosi 555 mm/m², przy czym najwyższe miesięczne sumy opadów obserwuje się w lipcu i sierpniu, a najniższe w styczniu i lutym. Na wysoczyźnie dominują wiatry południowo-zachodnie. Wieją one ze średnią prędkością 2,5-4,2 m/s.

Historia

Rzeka Łabna

Miasto Kolno położone jest w północno-zachodniej części województwa podlaskiego, nad rzeką Łabną, na Wysoczyźnie Kolneńskiej

Dąb Wolności posadzony 3 maja 1919
Pomnik Pamięci Narodowej z 1965r w kolneńskim parku na Placu Wolności

Kolno pierwotnie znajdowało się wśród bagien nad rzeką Pisą, gdzie zachowało się grodzisko Stare Kolno. Najstarsze znaleziska w tym miejscu pochodzą sprzed 3000 lat, natomiast osadnictwo wczesnośredniowieczne datuje się na VIII wiek. Gród powstał w tym samym lub następnym stuleciu[7].

Urząd Miasta i Gminy w Kolnie
Wieża strażacka - jeden z najwyższych budynków w Kolnie
Budynek „ochronki” otwartej w 1919 r. dla dzieci-sierot wojennych. Obiekt zburzony w marcu 2014 r.
Szpital Ogólny w Kolnie

Miasto pierwszy raz wzmiankowane było w 1422[8]; początkowo należało do książąt mazowieckich, następnie funkcjonowało jako miasto królewskie. Prawa miejskie (prawo chełmińskie) miasto otrzymało z rąk księcia Janusza I Mazowieckiego zwanego Starszym 30 czerwca 1425.

Na dzisiejsze miejsce nad rzeczkę Łabnę przeniósł miasto w latach 1434–1443 wnuk Janusza I, Bolesław IV warszawski. Przeniesienie to spowodowane było wzrostem zaludnienia na Wysoczyźnie Kolneńskiej, utratą znaczenia drogi wodnej Pisy na korzyść dróg lądowych oraz zbyt małą powierzchnią w miejscu dotychczasowej lokalizacji[9]. W XVII i XVIII w. był to ośrodek starostwa niegrodowego, w XVI w. nastąpił rozkwit miasta (handel, rzemiosło).

Kolno zostało spalone w czasie insurekcji kościuszkowskiej (1794), w 1795 znalazło się w zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w Królestwie Polskim. W XIX w. w mieście mieścił się ośrodek handlu płótnem kurpiowskim. W 1867 Kolno zostało siedzibą powiatu. Dużą rolę w życiu miasta w XIX i 1 połowie XX wieku odgrywali Żydzi. W 1827 stanowili oni 38% ogółu mieszkańców, podczas gdy w 1857 już 62%. W 1939 miasto zamieszkiwały 5163 osoby, z czego Żydzi stanowili 67%[10].

W wyniku działań I wojny światowej zabudowa miasta uległa częściowemu zniszczeniu. W 1915 wojska niemieckie zbudowały połączenie kolejowe między Kolnem a Piszem (normalnotorowe) oraz Myszyńcem (wąskotorowe).

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 miasto wróciło w jej granice. W 1923 zlikwidowano połączenie kolejowe ze znajdującym się po niemieckiej stronie granicy Piszem.

8 września 1939 Kolno zostało zajęte przez wojska niemieckie, 29 września do miasta wkroczyli Sowieci. 22 czerwca 1941 miasto ponownie zostało zajęte przez wojska niemieckie. Administracja niemiecka natychmiast zaprowadziła politykę terroru wobec ludności polskiej oraz całkowitej eksterminacji ludności żydowskiej. 4 lipca Polacy zamordowali 37 Żydów, gwałcąc kobiety i rabując żydowską własność[11]. 15 lipca 1941 rozstrzelano 16 Żydów, a ich zwłoki zakopano wraz ze zburzonym pomnikiem Lenina, wzniesionym na rynku w okresie władzy sowieckiej. W sierpniu Niemcy zgromadzili na rynku wszystkich pozostałych przy życiu Żydów. Mężczyzn zapędzono w okolice wsi Kolimagi, zaś kobiety do wsi Mściwuje. Obie grupy zostały tam wymordowane i pogrzebane w masowych grobach. Wojska radzieckie zajęły miasto w nocy z 23 na 24 stycznia 1945.

1 kwietnia 1973 r. zlikwidowano ostatnie połączenie kolejowe miasta (z Myszyńcem). Wraz z likwidacją powiatów w 1975 Kolno utraciło status miasta powiatowego, odzyskując go wskutek reformy administracyjnej w 1999 r.

Zabytki

Kościół pw. św. Anny w Kolnie
Wyremontowany budynek synagogi – obecnie mieści się w nim hotel i restauracja
Cmentarz żydowski – widoczne najstarsze nagrobki w części południowej, wykonane z kamieni granitowych
  • Średniowieczny układ urbanistyczny (wydzielona część miasta), nr rej.: 128 z 14 maja 1958[12].
  • Kościół parafialny pw. św. Anny, 1 połowa XIX w. oraz dzwonnica, nr rej.: 67 z 28 kwietnia 1980[12].
  • Synagoga, ul. Strażacka, XVIII w., nr rej.: 65 z 28 kwietnia 1980[12].
  • Cmentarz rzymskokatolicki, nieczynny, ul. Waryńskiego, początek XIX w., nr rej.: 319 z 31 sierpnia 1987[12].
  • Cmentarz żydowski, 1 połowa XIX w., nr rej.: 373 z 29 lipca 1988[12].
  • Cmentarz wojenny z I wojny światowej, mogiła ziemna na nowym cmentarzu rzymskokatolickim, nr rej.: 263 z 6 marca 1987[12].
  • Dom, plac Wolności 21, po 1910, nr rej.: 386 z 13 czerwca 1989[12].

Demografia

  • Według danych z 31 grudnia 2013 miasto liczyło 10 579 mieszkańców.
  • Powierzchnia: 25,08 km²

Dane z 31 grudnia 2013[13]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 10 579 100 5413 51,17 5166 48,83
powierzchnia 25,07 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
423,98 216,92 206,06

Lokalny ośrodek usługowy dla rolnictwa.

  • Piramida wieku mieszkańców Kolna w 2014 roku.


Gospodarka

Tereny inwestycyjne w Kolnie

22 czerwca 2009 miasto Kolno pozyskało dotację na stworzenie specjalnych gruntów pod inwestycje. Projekt „Przygotowanie terenów pod inwestycje z zakresu produkcji i nowoczesnych usług w Kolnie” został dofinansowany z programu „Rozwój Polski Wschodniej” kwotą ponad 8,7 mln zł. Specjalna strefa została utworzona w mieście Kolno na obszarze o powierzchni 12,4907 ha między ulicą Wojska Polskiego i ulicą Kolejową. Projekt objął uzbrojenie działek oraz budowę nowych dróg.

Zakłady produkcyjne

W Kolnie znajduje się kilka zakładów odzieżowych, krawieckich i spożywczych

Zakłady produkcyjne w mieście zatrudniające ponad 500 osób:[potrzebny przypis]

  • Agrocentrum Sp. z o.o. – producent pasz i koncentratów
  • SM Mlekpol – ZPM Kurpianka – spółdzielnia mleczarska
  • ZM Kolno S.A. (wcześniej Bison-Bial S.A., oddział w Kolnie) – fabryka przyrządów i uchwytów
  • Hetman sp.j. – producent odzieży roboczej

Handel

Kolno ul. Księcia Janusza
Rondo Jana z Kolna

Transport

Kolno nie posiada połączenia kolejowego (W dniu 1.04.1973 r. zamknięto ostrołęcką kolej wąskotorową łączącą miasto z Myszyńcem). W mieście znajduje się dworzec PKS. W komunikacji regionalnej, główną rolę odgrywa PKS Łomża P.T. Kolno.

W mieście krzyżują się drogi (krajowa z wojewódzką):

Edukacja

Szkoły w Kolnie
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza
Gimnazjum im. Jana Pawła II
I Liceum Ogólnokształcące
Zespół Szkół Technicznych
Zasadnicza Szkoła Zawodowa

Przedszkola

  • Przedszkole Miejskie
  • Niepubliczne Przedszkole i Żłobek „Bajkowy Świat”

Szkoły podstawowe

  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki[14]
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza[15]

Gimnazja

  • Gimnazjum Publiczne im. Jana Pawła II

Szkoły ponadgimnazjalne

  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
    • I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza
    • I Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych im. Adama Mickiewicza
  • Zespół Szkół Technicznych
    • II Liceum Ogólnokształcące im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    • II Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    • Technikum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    • Branżowa Szkoła I Stopnia im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
    • Szkoła Policealna dla Dorosłych im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
  • Zakład Doskonalenia Zawodowego w Łomży Filia w Kolnie
    • Technikum
    • Branżowa Szkoła I Stopnia

Kultura

Cmentarz parafialny
Cmentarz komunalny w Kolnie
kościół parafialny pw. Chrystusa Króla Wszechświata
  • Świetlica Środowiskowa „Stokrotka”
  • Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna w Kolnie
  • Biblioteka Publiczna
  • Czytelnia

Media

Prasa

  • Miesięcznik Kolneński – gazeta wydawana przez Urząd Miasta w Kolnie
  • Zeszyty Kolneńskie- rocznik społeczno - kulturalny Towarzystwa "Jan z Kolna"

Media internetowe

Religia

Kolno jest siedzibą dekanatu w diecezji łomżyńskiej. Miasto posiada dwie parafie rzymskokatolickie (pw. Chrystusa Króla Wszechświata oraz pw. św. Anny), a także nieczynną bożnicę żydowską. W mieście ma swoją siedzibę również Sala Królestwa Świadków Jehowy. Na początku XX w. w Kolnie znajdowała się też cerkiew św. Mikołaja z 1904 roku; została zniszczona w roku 1929.

Na terenie miasta znajdują się 3 cmentarze: parafialny, komunalny oraz żydowski.

Sport

Stadion Miejski w Kolnie
Skatepark i pumptrack w Kolnie

Kluby i stowarzyszenia sportowe

  • Orzeł Kolno – podlaska liga okręgowa
  • Fudokan „Dragon” – międzyszkolny uczniowski klub sportowy karate
  • UKS „Jedynka”
  • UKS „Olimpia”
  • UKS „Rekord”
  • UKS „Delfin” – sekcja pływacka
  • TKKF „Rekord”
  • Kolno Hovercraft Racin Team – Poduszkowcowy Klub Sportowy „Paweł z Kolna”

Obiekty sportowe

  • Hala Sportowa – ul. M. Dąbrowskiej 4. Kompleks sportowo-rekreacyjny składający się z krytej pływalni z sauną, jakuzzi, siłowni, pełnowymiarowej hali sportowej z salą fitness i ścianką wspinaczkową, ponadto wielofunkcyjne boisko zewnętrzne, na podłożu z tworzywa sztucznego, bieżni. Zarządzany przez Kolneński Ośrodek Kultury i Sportu.
  • Stadion Miejski – ul. Wojska Polskiego 40. Mecze rozgrywa Orzeł Kolno. Również zarządzany przez Kolneński Ośrodek Kultury i Sportu.

Zobacz też

Przypisy

  1. Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 39.
  2. Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12.
  3. Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497.
  4. Kazimierz Rymut: Nazwy Miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 110. ISBN 83-04-02436-5.
  5. E. Kowalczyk-Heyman, Początki Kolna, Rocznik Mazowiecki, t. XXI – 2009, s. 265.
  6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  7. Czesław Brodzicki: Ziemia Łomżyńska do 1529 roku. Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów..., s. 7, 12, 46-47.
  8. Elżbieta Kowalczyk-Heyman, Początki Kolna, „Rocznik Mazowiecki”, T. 21, 2009, s. 264.
  9. Czesław Brodzicki: Ziemia Łomżyńska do 1529 roku. Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów..., s. 47.
  10. Wirtualny Sztetl. Kolno – historia. [dostęp 16.01.2015].
  11. Kolno – Wirtualny Sztetl. www.sztetl.org.pl. [dostęp 2015-10-04].
  12. a b c d e f g Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  13. GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).
  14. Szkoła Podstawowa nr 1
  15. Szkoła Podstawowa nr 2

Linki zewnętrzne