Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Potrzebne źródło, źródła/przypisy, , poprawa linków |
źródła/przypisy |
||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
== Odkrycia == |
== Odkrycia == |
||
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]].<ref>{{Cytuj |autor = Mike |tytuł = Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Everything Dinosaur Blog |url = https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html |język = en-US}}</ref> Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":4" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" /><ref name=":4" />. PO pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika.<ref name=":2" /> Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]] |
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]].<ref>{{Cytuj |autor = Mike |tytuł = Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = Everything Dinosaur Blog |url = https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html |język = en-US}}</ref> Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data dostępu = 2019-08-10 |opublikowany = www.nhm.ac.uk |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":4" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę<ref name=":1" /><ref name=":4" />. PO pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika.<ref name=":2">{{Cytuj |autor = |tytuł = |data = |data dostępu = |opublikowany = |url = |język = }}</ref> Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy<ref name=":2" />, jaki występował u znaleziska z [[Anglia|Anglii.]]<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 10.08.2019 |s = 54–68}}</ref> |
||
== Etymologia == |
== Etymologia == |
||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała.<ref name=":2" /> Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]]<ref name=":0" /> swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala.<ref name=":4">{{Cytuj |autor = |redaktor = Martyna Maroń |tytuł = "Mini encyklopedia. Dinozaury" |data = |
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała.<ref name=":2" /> Wyróżniał się spośród [[Teropody|teropodów]]<ref name=":0" /> swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska [[Gawialowate|gawiala]]. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala.<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Marek Halczuk (tłum.) |redaktor = Martyna Maroń |tytuł = "Mini encyklopedia. Dinozaury" |data = 2007 |isbn = 83-7250-240-4 |inni = |opis = |wydawca = Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski |Strony = 30-31 |Tytuł oryginału = "Pocket factfiles. Dinosaurs"}}</ref> Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność.<ref name=":3" /> |
||
== Sposób odżywiania == |
== Sposób odżywiania == |
||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
• Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70. |
• Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70. |
||
• Marek Halczuk (tłum.),"''Mini encyklopedia. Dinozaury",'' Martyna Maroń (red), Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2007, IBSN: 83-7250-240-4 |
|||
• <br /> |
|||
• Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur ''Baryonyx'' from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of ''Suchosaurus''" Zootaxa, 2827, 54–68. |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
*[http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Baryonyx Barionyks na dinozaury.com] |
*[http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Baryonyx Barionyks na dinozaury.com] |
||
Wersja z 21:12, 10 sie 2019
| Baryonyx walkeri | |
| Charig & Milner, 1986 | |
 Model barionyksa w NHM | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
barionyks |
| Gatunek |
Baryonyx walkeri |
Barionyks (Baryonyx walkeri) – dwunożny, mięsożerny dinozaur, teropod z rodziny spinozaurów[1][2] żyjący w okresie wczesnej kredy [3]130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Europy[1].
Odkrycia
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie Surrey w północnej Anglii.[4] Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[5][3]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod przywództwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę[5][3]. PO pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika.[6] Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w Portugalii, jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z Portugalii nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy[6], jaki występował u znaleziska z Anglii.[1][7]
Etymologia
Barionyks oznacza z łaciny[1] "ciężki pazur" (βαρύς/barys = "ciężki" + ὄνυξ/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm[2] , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb[6][1][2][3]. Epitet walkeri wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera.[6]
Budowa
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała.[6] Wyróżniał się spośród teropodów[1] swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska gawiala. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek prawdopodobnie pełniący funkcję godową lub odstraszającą rywala.[3] Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność.[2]
Sposób odżywiania
O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych niedźwiedzi brunatnych, łapiąc ryby w swoje potężne pazury.[3] Dietę prawdopodobnie uzupełniał zwierzętami lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego iguanodona.[3][6] Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną.[6][3]
Przypisy
- ↑ a b c d e f Barionyks [online], Wikipedia, wolna encyklopedia, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-10] (pol.).
- ↑ a b c d Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
- ↑ a b c d e f g h Marek Halczuk (tłum.), "Mini encyklopedia. Dinozaury", Martyna Maroń (red.), Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2007, ISBN 83-7250-240-4.
- ↑ Mike, Remembering January 1983 - The Discovery of Baryonyx [online], Everything Dinosaur Blog [dostęp 2019-08-10] (ang.).
- ↑ a b How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? [online], www.nhm.ac.uk [dostęp 2019-08-10] (ang.).
- ↑ a b c d e f g {{{tytuł}}} [online].
- ↑ Mateus i inni, "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus, 2011, s. 54–68 [dostęp 2019-08-10].
Bibliografia
• Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
• Marek Halczuk (tłum.),"Mini encyklopedia. Dinozaury", Martyna Maroń (red), Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2007, IBSN: 83-7250-240-4
• Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus" Zootaxa, 2827, 54–68.
Linki zewnętrzne
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
