Barionyks: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Budowa: Poprawiona treść Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m drobne techniczne, WP:SK |
||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
== Odkrycia == |
== Odkrycia == |
||
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie [[Surrey]] w północnej [[Anglia|Anglii]]. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z [[Muzeum Historii Naturalnej w Londynie]]<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Emily Osterloff |tytuł = How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs? |data = 7 January 2019 |data dostępu = 2019-08-10 |wydawca = Natural History Museum of London |url = https://www.nhm.ac.uk/discover/how-did-baryonyx-change-what-we-knew-about-spinosaurs.html |język = en}}</ref><ref name=":3" />. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod kierownictwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę w celu znalezienia reszty skamieniałości<ref name=":1" /><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Charig, A.J. ; Milner, A.C. |tytuł = "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" |czasopismo = [[Nature]] |data = 1986}}</ref>. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w [[Portugalia|Portugalii]], jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z [[Portugalia|Portugalii]] nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u okazu z [[Anglia|Anglii.]]<ref>{{Cytuj |autor = Mateus, O.; Araújo, R.; Natário, C. ; Castanhinha, R. |tytuł = "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus |data = 2011 |data dostępu = 2019-08-10 |s = 54–68}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Arden, T.M.S.; Klein, C.G.; Zouhri, S. ; Longrich, N.R. |tytuł = “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” |czasopismo = Cretaceous Research |data = 2018 |s = 14 |doi = 10.1016/j.cretres.2018.06.013.}}</ref> |
||
== Etymologia == |
== Etymologia == |
||
Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref name=":3">Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb<ref name=":3" />. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera |
Barionyks oznacza z [[Łacina|łaciny]] "ciężki pazur" ({{grc|βαρύς}}/barys = "ciężki" + {{grc|ὄνυξ}}/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm<ref name=":3">Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.</ref> , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb<ref name=":3" />. Epitet ''walkeri'' wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera<ref name=":3" />. |
||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
== Sposób odżywiania == |
== Sposób odżywiania == |
||
O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych [[Niedźwiedź brunatny|niedźwiedzi brunatnych]], łapiąc [[ryby]] w swoje potężne pazury |
O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych [[Niedźwiedź brunatny|niedźwiedzi brunatnych]], łapiąc [[ryby]] w swoje potężne pazury<ref name=":3" />. Dietę prawdopodobnie uzupełniał [[zwierzęta]]mi lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego [[iguanodon]]a. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną<ref name=":0" />. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
* Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur ''Baryonyx'' from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of ''Suchosaurus''" Zootaxa, 2827, 54–68. |
* Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur ''Baryonyx'' from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of ''Suchosaurus''" Zootaxa, 2827, 54–68. |
||
* Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research. |
* Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research. |
||
*Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "''Baryonyx'', a remarkable new theropod dinosaur" Nature |
* Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "''Baryonyx'', a remarkable new theropod dinosaur" Nature |
||
*Emily Osterloff "How did ''Baryonyx'' change what we knew about spinosaurs?" |
* Emily Osterloff "How did ''Baryonyx'' change what we knew about spinosaurs?" |
||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* [http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Baryonyx Barionyks na dinozaury.com] |
* [http://www.encyklopedia.dinozaury.com/wiki/Baryonyx Barionyks na dinozaury.com] |
||
*[https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html Historia odkrycia barionyksa na blogu Everything Dinosaurs |
* [https://blog.everythingdinosaur.co.uk/blog/_archives/2011/01/15/4727557.html Historia odkrycia barionyksa na blogu Everything Dinosaurs] {{lang|en}} |
||
{{Teropody}} |
{{Teropody}} |
||
Wersja z 22:54, 11 sie 2019
| Baryonyx walkeri | |
| Charig & Milner, 1986 | |
 Model barionyksa w NHM | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
barionyks |
| Gatunek |
Baryonyx walkeri |
Barionyks (Baryonyx walkeri) – dwunożny, mięsożerny dinozaur, teropod z rodziny spinozaurów[1] żyjący w okresie wczesnej kredy 130–125 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Europy.
Odkrycia
Skamieniałości barionyksa zostały po raz pierwszy odkryte w styczniu 1983 przez kolekcjonera skamielin Williama Walkera w odkrywce gliny w hrabstwie Surrey w północnej Anglii. Walker odkrył potężny pazur po czym skontaktował się z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[2][1]. Z muzeum została wysłana ekipa paleontologów pod kierownictwem Alana J. Charig i Angeli C. Milner aby przeszukać odkrywkę w celu znalezienia reszty skamieniałości[2][3]. Po pewnym czasie ekipa odkopała w połowie kompletny szkielet młodego osobnika. Przypisano do niego wiele pojedynczych fragmentów czaszki, zębów i pazurów oraz fragmentarny szkielet odkryty w Portugalii, jednak w 2018 roku obalono przekonanie, jakoby to miał on należeć do barionyksa, gdyż u znaleziska z Portugalii nie występował silnie zakrzywiony do góry przedni koniec żuchwy, jaki występował u okazu z Anglii.[4][5]
Etymologia
Barionyks oznacza z łaciny "ciężki pazur" (βαρύς/barys = "ciężki" + ὄνυξ/onyx = pazur) i odnosi się do pazura na pierwszym palcu kończyn przednich, mierzącego 35 cm[1] , który prawdopodobnie służył mu do łapania ryb[1]. Epitet walkeri wywodzi się od nazwiska jego odkrywcy - Williama Walkera[1].
Budowa
Szacuje się, że barionyks mierzył około 8,5 m i osiągał wagę 1,7 ton. Miał smukłą sylwetkę i silne nogi, zdolne do uniesienia całego ciężaru ciała. Wyróżniał się spośród teropodów swoją długą, niską i wąską czaszką. Jego nozdrza oddalone były od czubka pyska o 10 cm. W szczękach znajdowało się około 125 drobnych, ostrych zębów. Kształt jego czaszki przypomina kształt pyska gawiala. Na grzbiecie pyska znajdował się grzebieniasty wyrostek którego rola nie jest znana (możliwe, że pełnił funkcję godową lub odstraszającą rywala)[3]. Jego szczątki znaleziono w deltach dawnych rzek, co wskazywać by mogło na rybożerność[1].
Sposób odżywiania
O rybożerności świadczą znalezione wraz z ze skamieniałościami rybie łuski oraz liczne małe, cienkie i spiczaste zęby, nadające się do chwytania śliskiej zdobyczy. Polował w sposób podobny do dzisiejszych niedźwiedzi brunatnych, łapiąc ryby w swoje potężne pazury[1]. Dietę prawdopodobnie uzupełniał zwierzętami lądowymi, gdyż w okolicy żołądka znaleziono także kość należącą do młodego iguanodona. Nie jest jednak oczywiste czy sam polował na młode zwierzęta czy też odżywiał się padliną[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
- ↑ a b Emily Osterloff, How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?, Natural History Museum of London, 2019 [dostęp 2019-08-10] (ang.).
- ↑ a b c A.J. Charig, A.C. Milner, "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur", „Nature”, 1986.
- ↑ O. Mateus i inni, "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus, 2011, s. 54–68 [dostęp 2019-08-10].
- ↑ T.M.S. Arden i inni, “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.”, „Cretaceous Research”, 2018, s. 14, DOI: 10.1016/j.cretres.2018.06.013..
Bibliografia
- Charig, A.J. and Milner, A.C. (1997). "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey." Bulletin of the Natural History Museum of London, 53: 11–70.
- Mateus, O., Araújo, R., Natário, C. & Castanhinha, R. (2011) "A new specimen of the theropod dinosaur Baryonyx from the early Cretaceous of Portugal and taxonomic validity of Suchosaurus" Zootaxa, 2827, 54–68.
- Arden, T.M.S., Klein, C.G., Zouhri, S. & Longrich, N.R. (2018). “Aquatic adaptation in the skull of carnivorous dinosaurs (Theropoda: Spinosauridae) and the evolution of aquatic habits in spinosaurus.” Cretaceous Research.
- Charig, A.J. & Milner, A.C. (1986) "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur" Nature
- Emily Osterloff "How did Baryonyx change what we knew about spinosaurs?"
Linki zewnętrzne
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
