Testimonium Flavianum: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Pimke (dyskusja | edycje)
+link do pracy na temat Testimonium
→‎Linki zewnętrzne: Argumentacja za i przeciw
Linia 59: Linia 59:


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* Maciej Owczarzak: [https://testimonia.pl/testimonium-flavianum-czy-flawiusz-napisal-o-jezusie/ ''Testimonium Flavianum – Czy Józef Flawiusz napisał o Jezusie?''], „Testimonia.pl”, 24 października 2019.
* Jan Lewandowski: [https://www.apologetyka.info/ateizm/testimonium-flavianum-odparcie-wszystkich-zarzutow-oraz-argumenty-za-autentycznoscia,835.htm ''Testimonium Flavianum – odparcie wszystkich zarzutów oraz argumenty za autentycznością''], „Apologetyka.info” [dostęp 23 listopada 2019] -argumentacja za autentycznoscią Testimonium Flavianum.
* Maciej Owczarzak: [https://testimonia.pl/testimonium-flavianum-czy-flawiusz-napisal-o-jezusie/ ''Testimonium Flavianum – Czy Józef Flawiusz napisał o Jezusie?''], „Testimonia.pl” [dostęp 24 października 2019] -argumentacja przeciw autentyczności Testimonium Flavianum.


{{Kontrola autorytatywna|WORLDCATID=}}
{{Kontrola autorytatywna|WORLDCATID=}}

Wersja z 19:09, 23 lis 2019

Testimonium w tłumaczeniu na j. francuski wraz z komentarzem, wydanie z 1631 r.

Testimonium Flavianum – znajdujące się w Dawnych dziejach Izraela XVIII 63-64 Józefa Flawiusza świadectwo pisane na temat Jezusa, o dyskusyjnej autentyczności.

Treść

Szablon:CytatD

Autentyczność

Przez wiele lat uchodziło za autentyczną wypowiedź Flawiusza. W przekazanym tekście Józef Flawiusz pisze, że żył człowiek mądry imieniem Jezus, po czym w tekście pojawia się stwierdzenie, że był on Mesjaszem, został ukrzyżowany i zmartwychwstał. Pierwsze wątpliwości co do prawdziwości autorstwa Józefa pojawiły się w XVI w.

Pogląd obecny

Większość uczonych przyjmuje że tekst jest autentyczny, ale zawiera chrześcijańskie dodatki[1][2][3][4][5][6][7], wskazują na fakt, że Flawiusz nie mógłby pominąć nowej religii, gdyż to był ważny wątek w Judei. Co więcej Flawiusz później wspomniał o Jakubie, bracie Jezusa, co oznacza, że wcześniej musiał wspomnieć o samym Jezusie[8].

Nieliczni zwolennicy pełnego fałszerstwa Testimonium Flaviannum wskazują na fakt, że pierwszym pisarzem chrześcijańskim przytaczającym Testimonium Flavianum był Euzebiusz z Cezarei, co może wskazywać, że jest prawdopodobnym autorem tekstu według hipotezy Kena Olsona[9]. Innym proponowanym autorem jest mentor Euzebiusza, Pamfil z Cezarei[10].

Poszukiwanie oryginału

Według John. P. Meier Józef istotnie wzmiankował o Jezusie, nauczycielu sekty żydowskiej, który został stracony, ale jego wyznawcy nie zaginęli aż po dziś dzień. Flawiusz stwierdza zatem wyłącznie fakt istnienia sekty chrześcijan, jak również przekazuje historyczny dla niego fakt, że jej założyciel („człowiek mądry”) został stracony. Późniejszą chrześcijańską interpolacją (autorstwa Euzebiusza lub innego anonimowego skryby) jest wtedy stwierdzenie, że on to był Chrystusem jak również odniesienia do boskiej natury. Przeciwnikami tego poglądu są m.in. Olsen[9], Carrier[10] i Aslan[11].

Nowe światło na Testimonium Flavianum rzuciły odkrycia z 1971 r. Profesor Schlomo Pines znalazł dwie wersje tekstu napisane po arabsku. Na ich podstawie stwierdzono, że Flawiusz używał do osoby Jezusa określeń ,,Niejaki”, zaś gdy pisał o jego boskości i mesjanizmie używał czasowników ,,nieimperatywnych”, czyli uważał, że mniemano o tym, że Jezus był mesjaszem. Zaś uczniowie to głosili i o tym zaświadczali. Andre M.Dubarle stwierdził, że grecki przekaz został zniekształcony przez chrześcijan, którzy odrzucili niepochlebne komentarze[12], a zrekonstruowany tekst powinien brzmieć tak:

W tym czasie stał się [przyczyną nowych zaburzeń niejaki] Jezus, człowiek mądry, jeżeli w ogóle można nazwać go człowiekiem. Czynił bowiem rzeczy niezwykłe i był nauczycielem ludzi, którzy z radością przyjmują prawdę. Zjednał sobie wielu Żydów, jako też Greków. On to [uchodził za niego, lecz nim nie był] był Chrystusem] A gdy wskutek doniesienia najznakomitszych z nas mężów Piłat osądził go na śmierć krzyżową, jego dawni miłujący go [uczniowie] nie przestali [o nim głosić, że] trzeciego dnia ukazał im się znów jako żywy, co o nim, jak i wiele innych zdumiewających rzeczy przepowiedzieli boscy prorocy. I odtąd, aż po dzień dzisiejszy, istnieje plemię chrześcijan, którzy od niego otrzymali tę nazwę[13].

Tę rekonstrukcję poparł między innymi Jan Radożycki, oraz doktor Paulina Święcicka[12].

Obecność Testimonium w kopiach Dawnych dziejów Izraela

Kolejnym argumentem przemawiających za przynajmniej częściowym autorstwem Flawiusza jest fakt, że gdyby Testimonium było w całości fabrykacją Euzebiusza, istniałby problem w jaki sposób tekst został włączony do manuskryptów Dawnych dziejów Izraela. Olsen[9] argumentuje jednak, że Euzebiusz miał ogromny wpływ na zachowane kopie prac Józefa, i jego komentarze lub odniesienia do nich są obecne w większości znanych nam manuskryptów. Istotnie, analiza pokazuje[10], że wszystkie zachowane kopie wywodzą się z pojedynczego manuskryptu z osobistej biblioteki Euzebiusza, którą ten odziedziczył po Pamfilu. Euzebiusz mógł zatem wpłynąć na odbiór tekstu na tyle, że Testimonium zostało następnie włączone przez kopistów, lub też osobiście nadzorować jego dołączenie.

Z drugiej strony, istotnym argumentem na poparcie tezy o całkowitej nieautentyczności tekstu jest jego niezwykła krótkość, w szczególności biorąc pod uwagę ciężar jego materii, której można by się spodziewać Józef poświęciłby więcej miejsca w swoim dziele dokumentującym całość żydowskiej historii. Jak zauważa Carrier[14], podział antycznych dzieł na "księgi" wynikał z konieczności zmieszczenia ich na standardowych zwojach o ograniczonej długości. W tej sytuacji, późniejszy pisarz, taki jak Euzebiusz, dokonujący interpolacji całkowicie nowego tekstu, musiał utrzymywać jego długość na minimalnym poziomie aby uniknąć przekroczenia długości zwoju i tym samym zmiany istniejącej numeracji ksiąg. Tego problemu nie miałby sam Flawiusz, który mógłby zwyczajnie zakończyć ks. XVIII i rozpocząć XIX z dostatecznie obszernym rozdziałem nt. Jezusa, gdyby istotnie o nim pisał. Przeciw uznaniem obecnego tekstu Testimonium według niektórych przemawia również to, że chrześcijanie pierwszych trzech wieków tego świadectwa nie znali, np. Orygenes pisał wyraźnie, że Flawiusz nie uważał Jezusa za Mesjasza[15].

Inne wzmianki o Jezusie u Flawiusza

Istnieją również dwa inne fragmenty, o różnym stopniu wiarygodności, które mogą odnosić się do Jezusa, założyciela sekty chrześcijan. Nie są to jedyne miejsca, w których pojawia się postać o imieniu Jezus -- znanych jest przynajmniej 20 różnych osób o tym imieniu, które pojawiają się u Józefa.

Jakub brat Jezusa

Szablon:CytatD

Większość uczonych przyjmuje, że fragment ten odnosi się do Jakuba Sprawiedliwego, pierwszego biskupa Jerozolimy. Józef podaje, że Jakub był bratem Jezusa, którego zwali Chrystus, dla odróżnienia go od innych osób o tym imieniu. Byłoby to zatem odniesienie do historycznej postaci Jezusa uznawanego za Chrystusa, i umiejscawiało go czasowo i politycznie. Obecnie większość uczonych jest zdania, że ustęp ten jest autentyczny i istotnie pochodzi od Flawiusza. Część jednak badaczy nie zgadza się z tym, przytaczając rozbieżności z Wojną żydowską. Richard Carrier wysunął tezę[16], że zwany Chrystus było pierwotnie przypisem na marginesie dodanym przez nieznanego czytelnika, omyłkowo następnie wstawionym w tekście. W tym przypadku „Jezus” oznaczałoby Jezusa ben Damnajosa, który pojawia się w innym miejscu w tym samym rozdziale.

Jan Chrzciciel

Szablon:CytatD

Fragment ten nie odnosi się bezpośrednio do osoby Jezusa ani chrześcijan, jest on jednak istotny gdyż podaje wersję wydarzeń (przynajmniej częściowo) zgodną z ewangeliami chrześcijańskimi. Ewangelie podają sprzeciw Jana przeciwko małżeństwu Heroda wbrew prawu żydowskiemu jako przyczynę konfliktu, podczas gdy Józef mówi wyłącznie o obawach przed działalnością wywrotową. Ramy czasowe podane przez Flawiusza są jednak zgodne z szacunkowym czasem małżeństwa Heroda Antypasa.

Znaczenie historyczne

Testimonium Flavianum (i pozostałe wzmianki o „Jezusie” u Flawiusza) mają ogromne znaczenie dla zagadnienia historyczności Jezusa i chrześcijaństwa w ogóle. Jest to bowiem najwcześniejsza niechrześcijańska wzmianka o Jezusie jako postaci historycznej, i jedyne oprócz Tacyta jednoznacznie odniesienie do Jezusa w źródłach niechrześcijańskich uznawanych za historyczne.

Przypisy

  1. Jan Radożycki, Aneks I Świadectwo Józefa Flawiusza o Chrystusie (Testumonium Flavianum). Stan obecny zagadnienia autentyczności tekstu i próby rekonstrukcji formy pierwotnej (Antiq. 18, 63-64, [w:] Józef Flawiusz, Dawne Dzieje Izraela Tom 2, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1993, s. 893, Cytat: Jeżeli niepodobna dziś kwestionować autentyczności Testimonium Flavianum jako całości, to nieporównywalnie trudniejszym i dalekim od definitywnego rozwiązania problem jest sprawa dotarcia do oryginalnej formy tekstu w tych miejscach, które uległy zniekształceniu lub zostały usunięte..
  2. Schreckenberg, Heinz; Schubert, Kurt (1992a). Jewish Traditions in Early Christian Literature. 2. ISBN 90-232-2653-4. str. 38–41
  3. John P. Meier: A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus. Anchor Bible, 1991-11-01, s. 56-68. ISBN 978-0385264259.
  4. Kostenberger, Andreas J.; Kellum, L. Scott; Quarles, Charles L. (2009).The Cradle, the Cross, and the Crown: An Introduction to the New Testament. ISBN 0-8054-4365-7. s 104-108
  5. Craig A Evans, Jesus and His Contemporaries: Comparative Studies, Boston: Brill, 2001, s. 316, ISBN 0-391-04118-5, OCLC 46951642.
  6. Jesus and the oral Gospel tradition, Henry Wansbrough, London: T & T Clark International, 2004, s. 185, ISBN 0-567-04090-9, OCLC 746849941.
  7. The Jesus Legend by G. A. Wells 1996 ISBN 0-8126-9334-5, page 48: "... that Josephus made some reference to Jesus, which has been retouched by a Christian hand. This is the view argued by Meier as by most scholars today particularly since S. Pines..."
  8. Paulina Święcicka, Proces Jezusa w świetle prawa Rzymskiego, Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2012, s. 74, Cytat: Flawiusz dotyczących dziejów Judei nie mógł bowiem pominąć nowej religii, gdyż był to zbyt ważny wątek. Dodatkowo kronikarz wspomniał także o Jakubie, bracie Jezusa (…) a więc logiczne było napisanie i o samym Jezusie, zwłaszcza że był on postacią znaczniejszą..
  9. a b c Ken Olson: Eusebius of Cesarea, Tradition and Innovations, ch.5: A Eusebian Reading of the Testimonium Flavianum. Center For Hellenic Studies, Harvard University, Harvard University Press, 2013, s. 97-114, seria: Hellenic Studies Series. ISBN 978-0674073296. (ang.).
  10. a b c Richard Carrier: The Testimonium Flavianum. [w:] Freethought Blog [on-line]. 2013-08-14. [dostęp 2013-10-02]. (ang.).
  11. Reza Aslan: Zealot: The Life and Times of Jesus of Nazareth. Random House, 2013-07-16, s. 220. ISBN 978-1400069224.
  12. a b Święcicka P., Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, Warszawa: Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., 2012, s 75
  13. Święcicka P., Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, Warszawa: Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., 2012, s 75-76
  14. Richard Carrier: Did Jesus Exist? Earl Doherty and the Argument to Ahistoricity. 2002. [dostęp 2013-10-12]. (ang.).
  15. Akapit 47. W: Orygenes: Przeciw Celsusowi. Księga 1. 248.
  16. Richard Carrier. Origen, Eusebius, and the Accidental Interpolation in Josephus, Jewish Antiquities 20.200. „Journal of Early Christian Studies”. 20, 2012. 

Bibliografia

  • S. Bardet: Le Testimonium flavianum, Examen historique, considérations historiographiques. Pierre Geoltrain (epilog). Cerf, 2002.

Linki zewnętrzne