Order Świętego Andrzeja (Imperium Rosyjskie): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołanie szablonu {{encyklopedia PWN}}
Linia 125: Linia 125:
* {{Cytuj książkę |tytuł=Списки кавалерам российских императорских орденов: Св. Андрея первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с их учреждения до установления в 1797 г. орденского капитула|nazwisko=Бантыш-Каменский |imię=Николай Николаевич |autor2=(Дружинин П.А.) |rok=[[1813]], (2006) |wydawca=Гриф и Ко, (Трутень) |miejsce=[[Tuła]], ([[Moskwa]]) |isbn= 5-94926-007-4 |strony=228 |url=http://www.truten.ru/books/book7.htm}} (PDF)
* {{Cytuj książkę |tytuł=Списки кавалерам российских императорских орденов: Св. Андрея первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с их учреждения до установления в 1797 г. орденского капитула|nazwisko=Бантыш-Каменский |imię=Николай Николаевич |autor2=(Дружинин П.А.) |rok=[[1813]], (2006) |wydawca=Гриф и Ко, (Трутень) |miejsce=[[Tuła]], ([[Moskwa]]) |isbn= 5-94926-007-4 |strony=228 |url=http://www.truten.ru/books/book7.htm}} (PDF)
* {{Cytuj książkę | autor = Wiesław Bończa-Tomaszewski | tytuł = Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak | wydawca = Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa | miejsce = Warszawa-Kraków | data = 1939 | strony = 614 | url = http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=85516}}
* {{Cytuj książkę | autor = Wiesław Bończa-Tomaszewski | tytuł = Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak | wydawca = Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa | miejsce = Warszawa-Kraków | data = 1939 | strony = 614 | url = http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=85516}}
* {{Cytuj stronę | url = http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Andrzeja-Swietego-Apostola-Pierwszego-Powolania-Order;3869384.html | tytuł = Order Andrzeja Świętego Apostoła Pierwszego Powołania| data dostępu = 2015-03-20 | opublikowany = encyklopedia.pwn.pl}}
* {{encyklopedia PWN|id = 3869384|tytuł=Andrzeja Świętego Apostoła Pierwszego Powołania, Order|data dostępu=2015-03-20}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 20:26, 28 lut 2020

Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania
Орден Святого апостола Андрея Первозванного
Awers
Awers insygniów orderu
Baretka
Baretka orderu (Federacja Rosyjska)
Baretka
Baretka orderu z mieczami (Federacja Rosyjska)
Ustanowiono

1698/1699

Dewiza

– order państwowy: ЗA BEPУ И BEPНOCТЬ (Za Wiarę i Wierność)
– order kościelny: АЗЪ ЕСМЬ СВЕТЪ МИРУ (Ja jestem światłością świata)

Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania[1] (Ordien swiatogo apostoła Andrieja Pierwozwannogo, (ros.) Орден Святого апостола Андрея Первозванного) – do roku 1917 najwyższe odznaczenie Rosji, obecnie Order Domowy byłej dynastii panującej Romanowów. 27 grudnia 1988 roku Święty Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ustanowił ponownie order św. Andrzeja na pamiątkę tysiąclecia chrztu Rusi, z tym samym mianem, lecz innymi insygniami. Order tegoż imienia (nie posiadający jednak sukcesji od historycznego orderu) jest od roku 1998 także najwyższym odznaczeniem Federacji Rosyjskiej.

Historia

Order ustanowiony został 10 grudnia 1698 przez cara Piotra Wielkiego jako order rycerski na wzór orderów europejskich. Pierwszym kawalerem był Fiodor Aleksiejewicz Gołowin.

Kaplica orderu św. Andrzeja na Kremlu (akwarela Uchtomskiego, 1849)

Cesarski order św. Andrzeja miał tylko jedną klasę i nadawany był po 1831 osobom w randze co najmniej generała lejtnanta (generała porucznika, odpowiadającemu generałowi dywizji), które już posiadały Order Orła Białego lub Aleksandra Newskiego. Do upadku caratu order nadano ponad 1000 osobom. Zgodnie ze Statutem, wielcy książęta – synowie i wnukowie cesarzy uzyskują go podczas chrztu, zaś książęta krwi (dalsi potomkowie dynastii) po osiągnięciu pełnoletniości. Kawalerowie orderu św. Andrzeja według tegoż statutu uznawani są automatycznie za kawalerów czterech innych orderów cesarskich: św. Aleksandra Newskiego, Orła Białego, św. Anny 1 klasy i św. Stanisława 1 klasy. Od połowy XIX w. posiadał również odmianę nadawaną za wyczyny wojskowe, ozdobioną mieczami. Dodatkową klasę orderu stanowiły odznaka i gwiazda ozdobione diamentami.

Dekretem z dnia 1 lipca 1998 prezydent Borys Jelcyn ustanowił ponownie order pod nazwą Order św. Apostoła Andrzeja Pierwszego Powołania jako najwyższe odznaczenie państwowe, nawiązując do historycznego wzoru. W ten sposób istnieją obecnie trzy ordery św. Andrzeja – prywatny (dynastyczny) order Romanowów, rosyjski państwowy i nadawany przez Cerkiew Prawosławną w Rosji order o tej samej nazwie.

Insygnia (Imperium Rosyjskie i Federacja)

Carski order św. Andrzeja jest bez wątpienia jednym z najpiękniejszych orderów świata. Odznaka orderu (awers), noszona na jasnobłękitnej szarfie z prawego ramienia na lewy bok lub na łańcuchu to wykonany ze złota dwugłowy orzeł rosyjski (bizantyjski) pokryty czarną emalią, który nosi na sobie niebieski krzyż świętego Andrzeja (X) z postacią ukrzyżowanego apostoła utrzymaną w naturalnych kolorach, ze złotą opaską na biodrach. Na ramionach krzyża znajdują się (łacińskie) litery S.A.R.P. (Sanctus Andreas Russiae Patronus). Na rewersie tegoż orła umieszczona na jego piersi jest biała wstęga z dewizą orderu. Odznaka orderu była zawieszona na złotej, z czerwoną emalią, koronie cesarskiej. Gwiazda orderu jest srebrna i ośmiopromienna i posiada w swym środkowym medalionie orła rosyjskiego , noszącego na piersi niebieski krzyż X,otoczonego napisem ЗA BEPУ И BEPНOCТЬ (za wiarę i wierność) na emalii niebieskiej.

Łańcuch orderowy z czasów carskich składał się z trzech rodzajów ogniw: okrągłego medalionu z niebieskim krzyżem X noszącym inicjały SARP otoczone czerwonozłotą aureolą, z niebieskiego medalionu noszącego inicjały P I (Petrus Primus) otoczone chorągwiami, oraz z medalionu z orłem carskim z tarczą św. Jerzego na piersi.

Łańcuch i gwiazda orderu św. Andrzeja (czasy carskie)

Przy nadawaniu orderu za zasługi wojenne umieszczano dwa skrzyżowane złote miecze pod koroną zawieszenia. Jako wyjątkowe wyróżnienie św. Andrzej był nadawany z brylantami na odznace i gwieździe.

Insygnia obecnego orderu Federacji Rosyjskiej różnią się od carskich m.in. kolorem, jak i kształtem orła (jest złoty, nieemaliowany, nawiązujący do wzoru obecnego herbu państwowego Rosji).

Rosyjski Dom Cesarski używa nadal wzorów XIX-wiecznych.

Insygnia (Order kościelny)

Także order Cerkwi Prawosławnej, ustanowiony w 1988, jest jednoklasowy i posiada jako insygnia odznakę i gwiazdę. Odznaka to czteropromienna złota gwiazda z niebieskim krzyżem X, na którym jest położony otoczony brylantowym wieńcem owalny medalion z podobizną świętego. Zawieszką odznaki jest korona patriarchalna. Order noszony jest na niebieskiej (?) wstędze z lewego ramienia na prawy bok. Gwiazda orderu, bogato ozdobiona brylantami, jest ośmiopromienna z czterema srebrnymi i czterema czerwonymi promieniami i zawiera w środku medalion z monogramem świętego, otoczony niebieską opaską z dewizą (w języku staro-cerkiewno-słowiańskim) „АЗЪ ЕСМЬ СВЕТЪ МИРУ” („Ja jestem światłością świataJan 8:12) i wieńcem dębowym. Nadawany być może tylko przez prawosławnego patriarchę Moskwy i Wszechrusi lub Święty Synod.

Niektórzy kawalerowie orderu

Strój kawalera orderu św. Andrzeja
 Z tym tematem związane są kategorie: Odznaczeni Orderem Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania
UWAGA: sugestia większej zawartości w nieistniejącej kategorii - trzeba poprawić link, Polacy odznaczeni Orderem Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania.

Wiek XVIII

Wiek XIX

Wiek XX i XXI

Order Federacji Rosyjskiej:

Przypisy

  1. Krzysztof Filipow: Falerystyka polska XVII-XIX wieku. Białystok: Ośrodek Badań Historii Wojskowej, 2003, s. 10. ISBN 83-86232-46-3.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Szablon:Odznaczenia Federacji Rosyjskiej Szablon:Ordery i odznaczenia Imperium Rosyjskiego