Bitwa pod Ponarami: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, int. |
drobne redakcyjne, drobne techniczne |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
}} |
}} |
||
{{Powstanie listopadowe}} |
{{Powstanie listopadowe}} |
||
| ⚫ | |||
[[Plik:2001 06 06Paneriai2.jpg|290px|thumb|Odsłonięcie pomnika bitwy pod Ponarami, 6 czerwca 2001]] |
[[Plik:2001 06 06Paneriai2.jpg|290px|thumb|Odsłonięcie pomnika bitwy pod Ponarami, 6 czerwca 2001]] |
||
| ⚫ | |||
'''Bitwa pod Ponarami''' |
'''Bitwa pod Ponarami''' – bitwa stoczona 19 czerwca 1831 roku podczas [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]]. Bitwa nazywana jest także '''bitwą o Wilno''' lub '''bitwą pod Wilnem'''. |
||
== Przyczyny == |
== Przyczyny == |
||
Po przegranej [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwie pod Ostrołęką]] armia polska rozpoczęła odwrót ku [[Warszawa|Warszawie]], jednak silną 2 Dywizję [[Antoni Giełgud (1792-1831)|Antoniego Giełguda]] i niewielki korpus [[Henryk Dembiński (generał)|Henryka Dembińskiego]] skierowano − wobec odcięcia ich przez armię feldmarszałka [[Iwan Dybicz Zabałkański|Iwana Dybicza]] − na [[Litwa|Litwę]], gdzie działał już korpus [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]] |
Po przegranej [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwie pod Ostrołęką]] armia polska rozpoczęła odwrót ku [[Warszawa|Warszawie]], jednak silną 2 Dywizję [[Antoni Giełgud (1792-1831)|Antoniego Giełguda]] i niewielki korpus [[Henryk Dembiński (generał)|Henryka Dembińskiego]] skierowano − wobec odcięcia ich przez armię feldmarszałka [[Iwan Dybicz Zabałkański|Iwana Dybicza]] − na [[Litwa|Litwę]], gdzie działał już korpus [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]]{{odn|Kozłowski|Wrzosek|1984|s=221}}. |
||
Oczywistym celem wyprawy było [[Wilno]], bronione przez liczący zaledwie 5000 żołnierzy garnizon rosyjski, gdzie w arsenale miejskim było 60 000 karabinów i kilkaset dział<ref name=Gie> |
Oczywistym celem wyprawy było [[Wilno]], bronione przez liczący zaledwie 5000 żołnierzy garnizon rosyjski, gdzie w arsenale miejskim było 60 000 karabinów i kilkaset dział<ref name=Gie>{{odn|Kozłowski|Wrzosek|1984|s=226|ref=nie}}</ref>. |
||
== Przebieg wydarzeń == |
== Przebieg wydarzeń == |
||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
Teraz rozpoczął się odwrót oddziałów polskich na [[Żmudź]], gdzie Giełgud zamierzał bronić linii rzek [[Wilia (dopływ Niemna)|Wilii]] i [[Święta (dopływ Wilii)|Świętej]]. Gdy Rosjanie linię tę przełamali oddziały polskie, po kilku potyczkach, przekroczyli granicę [[Królestwo Prus|Prus]]: 13 lipca zgrupowanie Chłapowskiego, 15 lipca grupa [[Franciszek Rohland|Franciszka Rolanda]]<ref name=Gie/>. |
Teraz rozpoczął się odwrót oddziałów polskich na [[Żmudź]], gdzie Giełgud zamierzał bronić linii rzek [[Wilia (dopływ Niemna)|Wilii]] i [[Święta (dopływ Wilii)|Świętej]]. Gdy Rosjanie linię tę przełamali oddziały polskie, po kilku potyczkach, przekroczyli granicę [[Królestwo Prus|Prus]]: 13 lipca zgrupowanie Chłapowskiego, 15 lipca grupa [[Franciszek Rohland|Franciszka Rolanda]]<ref name=Gie/>. |
||
Nieudolny generał Giełgud zginął na granicy, zastrzelony przez kapitana Stefana Skulskiego, oficera [[7 Pułk Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego|7 pułku piechoty]] |
Nieudolny generał Giełgud zginął na granicy, zastrzelony przez kapitana Stefana Skulskiego, oficera [[7 Pułk Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego|7 pułku piechoty]]{{odn|Żaliński|1982|s=108}}. Ocalał jedynie korpus gen. Dembińskiego (4000 ludzi, 6 dział), który zdołał przebyć w 25 dni kilkaset kilometrów − ucierając się z nieudolnym pościgiem rosyjskim − i dotrzeć do Warszawy<ref name=Gie/>. Wraz z klęską armii Giełguda upadło też powstanie na Litwie{{odn|Kozłowski|Wrzosek|1984|s=227}}. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{cytuj książkę| |
* {{cytuj książkę | nazwisko = Kozłowski | imię = Eligiusz | nazwisko2 = Wrzosek | imię2 = Mieczysław | tytuł = Historia oręża polskiego 1795-1939 | miejsce = Warszawa | wydawca = Wiedza Powszechna | rok = 1984 | isbn=83-214-0339-5 | odn = tak}} |
||
* {{cytuj książkę|autor= |tytuł=Mała Encyklopedia Wojskowa |miejsce=Warszawa |wydawca=Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |tom=II |rok=1967 |
* {{cytuj książkę | autor= | tytuł = Mała Encyklopedia Wojskowa | miejsce = Warszawa | wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | tom = II | rok = 1967}} |
||
* {{cytuj książkę | |
* {{cytuj książkę | nazwisko = Żaliński | imię = Henryk | tytuł = Stracone szanse: Wielka Emigracja o powstaniu listopadowym | miejsce = Warszawa | wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej | rok = 1982 | isbn=83-11-06829-1 | odn = tak}} |
||
{{Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego}} |
{{Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego}} |
||
Wersja z 09:53, 20 kwi 2020
| powstanie listopadowe | |||
 Obchody pod pomnikiem upamiętniającym bitwę, 2001 rok | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Rosjan | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Bitwa pod Ponarami – bitwa stoczona 19 czerwca 1831 roku podczas powstania listopadowego. Bitwa nazywana jest także bitwą o Wilno lub bitwą pod Wilnem.
Przyczyny
Po przegranej bitwie pod Ostrołęką armia polska rozpoczęła odwrót ku Warszawie, jednak silną 2 Dywizję Antoniego Giełguda i niewielki korpus Henryka Dembińskiego skierowano − wobec odcięcia ich przez armię feldmarszałka Iwana Dybicza − na Litwę, gdzie działał już korpus Dezyderego Chłapowskiego[1].
Oczywistym celem wyprawy było Wilno, bronione przez liczący zaledwie 5000 żołnierzy garnizon rosyjski, gdzie w arsenale miejskim było 60 000 karabinów i kilkaset dział[2].
Przebieg wydarzeń
Pod naciskiem energicznego Chłapowskiego podjął Giełgud marsz na Wilno, ale mimo zwycięstwa pod Rajgrodem nie zdołał uwierzyć we własne siły i posuwał się tak wolno, że nieprzyjaciel zdołał zgromadzić znaczne siły i przygotować pozycje obronne na Górach Ponarskich na zachód od Wilna. Okolica ta była miejscem gdzie zbiegały się drogi wiodące do Wilna z Grodna, Kowna i Trok, które połączone pod kapliczką przechodziły w głęboki parów, którym prowadziła droga do Wilna. Tam też doszło, 19 czerwca 1831 roku, do bitwy pomiędzy wojskami polskimi Giełguda a armią rosyjską dowodzoną przez Fabiana von der Osten-Sackena. W oparciu o pasmo lesistych wzgórz licząca 25 000 żołnierzy i 70 dział armia rosyjska z łatwością odparła atak oddziałów polskich, które straciły 2000 żołnierzy, podczas gdy Rosjanie jedynie czterystu[2].
Teraz rozpoczął się odwrót oddziałów polskich na Żmudź, gdzie Giełgud zamierzał bronić linii rzek Wilii i Świętej. Gdy Rosjanie linię tę przełamali oddziały polskie, po kilku potyczkach, przekroczyli granicę Prus: 13 lipca zgrupowanie Chłapowskiego, 15 lipca grupa Franciszka Rolanda[2].
Nieudolny generał Giełgud zginął na granicy, zastrzelony przez kapitana Stefana Skulskiego, oficera 7 pułku piechoty[3]. Ocalał jedynie korpus gen. Dembińskiego (4000 ludzi, 6 dział), który zdołał przebyć w 25 dni kilkaset kilometrów − ucierając się z nieudolnym pościgiem rosyjskim − i dotrzeć do Warszawy[2]. Wraz z klęską armii Giełguda upadło też powstanie na Litwie[4].
Przypisy
- ↑ Kozłowski i Wrzosek 1984 ↓, s. 221.
- ↑ a b c d Kozłowski i Wrzosek 1984 ↓, s. 226
- ↑ Żaliński 1982 ↓, s. 108.
- ↑ Kozłowski i Wrzosek 1984 ↓, s. 227.
Bibliografia
- Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek: Historia oręża polskiego 1795-1939. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0339-5.
- Mała Encyklopedia Wojskowa. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
- Henryk Żaliński: Stracone szanse: Wielka Emigracja o powstaniu listopadowym. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06829-1.
| Wojska |
| ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bitwy |
|
