Linia kolejowa nr 271: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Pszczółka (dyskusja | edycje)
→‎Historia: aktulizacja adresu portalu Kurier Kolejowy przy użyciu AWB
Kenraiz (dyskusja | edycje)
m - dopisek bez źródła
Linia 176: Linia 176:
W 2007 roku linia gościła słynny [[Orient Express]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://elka.pl/content/view/17954/80| tytuł = Titanic na szynach| data dostępu = 2013-07-26| autor = Radio Elka (jad)| opublikowany = elka.pl| data = 2007-07-16| język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://panorama.media.pl/coppermine/thumbnails.php?album=884| tytuł = Orient Express w Lesznie| data dostępu = 2013-07-26| autor = Sławomir Skrobała| opublikowany = panorama.media.pl| data = 2007-07-16| język = pl}}</ref>.
W 2007 roku linia gościła słynny [[Orient Express]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://elka.pl/content/view/17954/80| tytuł = Titanic na szynach| data dostępu = 2013-07-26| autor = Radio Elka (jad)| opublikowany = elka.pl| data = 2007-07-16| język = pl}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://panorama.media.pl/coppermine/thumbnails.php?album=884| tytuł = Orient Express w Lesznie| data dostępu = 2013-07-26| autor = Sławomir Skrobała| opublikowany = panorama.media.pl| data = 2007-07-16| język = pl}}</ref>.


Aktualnie według [[PKP Polskie Linie Kolejowe]] linia Wrocław – Poznań stanowi jeden z najintensywniej eksploatowanych odcinków infrastruktury kolejowej w Polsce. W ramach przygotowań do [[Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012|Euro 2012]] PKP PLK dokonało rewitalizacji linii kolejowej nr 271 Wrocław – Poznań na odcinkach<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.plk-sa.pl/fileadmin/PDF/Kolej_na_Euro/Prezentacje_2.12.2011/Materialy_2012/prezentacja_PKP_PLK_1_czerwiec_2012.pdf| tytuł = Kolej na 2012| data dostępu = 2013-07-24| autor = PKP PLK SA| opublikowany = pkp-sa.pl| praca = | data = 2012-06-01| język = pl|archiwum=http://web.archive.org/web/20130202002557/http://www.plk-sa.pl/fileadmin/PDF/Kolej_na_Euro/Prezentacje_2.12.2011/Materialy_2012/prezentacja_PKP_PLK_1_czerwiec_2012.pdf|zarchiwizowano=2013-02-02}}</ref>:
Według [[PKP Polskie Linie Kolejowe]] linia Wrocław – Poznań stanowi jeden z najintensywniej eksploatowanych odcinków infrastruktury kolejowej w Polsce. W ramach przygotowań do [[Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012|Euro 2012]] PKP PLK dokonało rewitalizacji linii kolejowej nr 271 Wrocław – Poznań na odcinkach<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.plk-sa.pl/fileadmin/PDF/Kolej_na_Euro/Prezentacje_2.12.2011/Materialy_2012/prezentacja_PKP_PLK_1_czerwiec_2012.pdf| tytuł = Kolej na 2012| data dostępu = 2013-07-24| autor = PKP PLK SA| opublikowany = pkp-sa.pl| praca = | data = 2012-06-01| język = pl|archiwum=http://web.archive.org/web/20130202002557/http://www.plk-sa.pl/fileadmin/PDF/Kolej_na_Euro/Prezentacje_2.12.2011/Materialy_2012/prezentacja_PKP_PLK_1_czerwiec_2012.pdf|zarchiwizowano=2013-02-02}}</ref>:
* Rawicz – Leszno – Czempiń
* Rawicz – Leszno – Czempiń
* Korzeńsko – Rawicz
* Korzeńsko – Rawicz
Linia 638: Linia 638:
* faza II zakłada dostosowanie do prędkości 200&nbsp;km/h pozostałych (wymagających dostosowania) elementów infrastruktury oraz wdrożenie Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym ERTMS i Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS. Realizacja tej fazy jest jednak uzależniona od wyników prac studialnych i analiz finansowo – ekonomicznych.
* faza II zakłada dostosowanie do prędkości 200&nbsp;km/h pozostałych (wymagających dostosowania) elementów infrastruktury oraz wdrożenie Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym ERTMS i Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS. Realizacja tej fazy jest jednak uzależniona od wyników prac studialnych i analiz finansowo – ekonomicznych.


Aktualnie przeprowadzana jest faza I, która podzielona została na 4 etapy (aktualnie wykonywany jest 4 etap I fazy:
Aktualnie przeprowadzana jest faza I, która podzielona została na 4 etapy:


* etap I – opracowanie dokumentacji projektowej na odcinku Wrocław – Poznań (161,7&nbsp;km linii); finansowanie zgodne z decyzją Komisji Europejskiej z dnia 27 grudnia 2004 r. dla projektu nr CCI 2004/PL/16/C/PT/005 (wartość projektu 30 000 000,00 €),
* etap I – opracowanie dokumentacji projektowej na odcinku Wrocław – Poznań (161,7&nbsp;km linii); finansowanie zgodne z decyzją Komisji Europejskiej z dnia 27 grudnia 2004 r. dla projektu nr CCI 2004/PL/16/C/PT/005 (wartość projektu 30 000 000,00 €),

Wersja z 22:26, 12 lip 2020

Linia kolejowa nr 271
Wrocław Główny – Poznań Główny
Mapa przebiegu linii kolejowej 271
Dane podstawowe
Zarządca

PKP PLK

Numer linii

271

Tabela SRJP

330

Długość

164,454 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Sieć trakcyjna

3000 V DC

Prędkość maksymalna

160[1] km/h

Zdjęcie LK271
Linia 271 w okolicach stacji Wrocław Osobowice
Historia
Lata budowy

1853 - 1856

Rok otwarcia

1856

Rok włączenia do PKP

1920

Rok elektryfikacji

1969 - 1970

Rozkład jazdy z 1862 r.
Rozkład jazdy Niemieckich Kolei Rzeszy (DR) na lata 1941/42
Rozkład jazdy Niemieckich Kolei Rzeszy (DR) na lata 1944/45
Linia 271 na estakadzie kolejowej we Wrocławiu
Linia kolejowa 271 w Lesznie (kierunek Wrocław)
Linia kolejowa 271 w Lesznie (kierunek stacja Leszno)
Skrzyżowanie linii kolejowej nr 271 z drogą wojewódzką nr 309 (dawniej z drogą krajową nr 5)
Piękna Helena na linii 271 w Iłowcu
ET22-887 + IR 56110 Mamry na linii 271 w okolicach Pecnej
ET22-768 + R 77738 relacji Poznań Gł. - Leszno
ET22-581 z cysternami
Dragon z cysternami

Linia kolejowa nr 271 Poznań Główny - Wrocław Główny – w całości zelektryfikowana dwutorowa linia kolejowa znaczenia państwowego[2] o długości 164,454 km,. Stanowi element Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T) - magistrali E 59 ujętej w Umowie europejskiej o głównych międzynarodowych liniach kolejowych (AGC)[3]. Linia kolejowa nr 271 jest obecnie jednym z najintensywniej eksploatowanych odcinków infrastruktury zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe[4].

Historia

W 1853 roku podjęta została decyzja o budowie linii kolejowej łączącej Wrocław z Poznaniem (określanej mianem Drogi Żelaznej Wrocławsko-Poznańsko-Głogowskiej)[5]. Koncesję na budowę uzyskała Kolej Górnośląska[5]. Spółka rozpoczęła budowę dnia 16 listopada 1853 r., wychodząc od Leszna równocześnie w trzech kierunkach: do Wrocławia i Poznania oraz na linii bocznej do Głogowa (obecnie według ewidencji PKP fragment linii kolejowej nr 14)[5].

Budując linię główną we Wrocławiu konieczne było postawienie mostu kolejowego przez Odrę (w pobliżu dzisiejszego drogowego Mostu Milenijnego pomiędzy Popowicami a Osobowicami) – zrealizowano go w postaci 33-przęsłowej konstrukcji stalowej o łącznej długości 380 m (dwa przęsła były obrotowe, dzięki czemu utrzymano żeglowność rzeki w tym miejscu).

27 września 1856 roku linią kolejową przejechała na odcinku Wrocław Główny – Leszno próbna lokomotywa parowa[5]. Pierwszy regularny kurs składu miał miejsce 27 października 1856 r. Uroczyste otwarcie linii nastąpiło dwa dni później, 29 października[5].

Wraz z linią, wybudowano i oddano do użytku stacje: Puszczykowo, Mosina, Czempiń, Kościan, Stare Bojanowo, Lipno, Leszno, Rydzyna, Bojanowo, Rawicz, Żmigród, Osola, Oborniki Śląskie, Szewce, Osobowice, Wrocław Główny[5].

Początkowo linia była jednotorowa, drugi tor położony został po roku 1886.

W dwudziestoleciu międzywojennym linia kolejowa nr 271 była linią międzynarodową, a stacja w Lesznie pełniła funkcję stacji z kontrolą graniczną. Granicę przekraczały 2 pociągi osobowe oraz pociąg pospieszny 801/802 relacji Wrocław – Gdańsk – Wrocław. Do Rawicza docierały również 2 pociągi osobowe z Poznania.

Eksploatacja trakcji parowej na odcinku Leszno-Poznań w latach 50. XX wieku była dość utrudniona[6]. Okresowo pojawiające się problemy z naborem wody, spowodowane brakiem czynnych żurawi wodnych m.in. na stacjach Oborniki Śląskie oraz Skokowa sprawiały, że parowozy Ty4 z Leszna, powracające z obsługi ciężkich pociągów towarowych od Opola i Wrocławia, docierały do Żmigrodu z niemal suchym tendrem[6]. W okolicach Pęgowa, gdzie istnieje spore wzniesienie, stosowano niekiedy parowozy Ty4 w charakterze lokomotyw popychających[6].

W latach 70. XX wieku nastąpiła elektryfikacja linii Poznań – Wrocław. Przebiegała ona w trzech etapach:

  • 31 maja 1969 r. – Poznań Główny – Puszczykówko
  • 20 grudnia 1969 r. – Puszczykówko – Leszno
  • 22 kwietnia 1970 r. – Leszno – Wrocław Główny[7]

Wzmożony ruch kolejowy przypadający na lata 60 i 70. XX wieku wymógł wybudowanie w roku 1977 nad torowiskiem linii kolejowej nr 271 (w km 95,183, kąt skrzyżowania 119°64’84”)[8] w Lesznie wiaduktu, który ma za zadanie zwiększenie przepustowości ruchu samochodowego[9]. Z tego samego powodu w 1969 roku wybudowano przejście podziemne łączące ulicę Słowiańską z ulicami: Polną i Święciechowską.

W związku z budową autostrady A2, która przecina linię 271 pod torami wybudowano tunel a jednocześnie wiadukt kolejowy. Obiekt znajduje się na km 163,500 linii kolejowej Wrocław - Poznań wraz z łącznicą kolejową nr 802 (towarową) Poznań Starołęka – Luboń koło Poznania i terenem PKP SA zarezerwowanym dla przewidywanej stacji postojowej Poznań. Konstrukcja tunelu składa się z 14 segmentów. Prace wykonywane były od 23 marca 2001 godz. 22:00 do 26 marca 2001 godz. 13:00, po czym przywrócony został ruch pociągów[10].

W latach 1916‒1918 kursował tędy okresowo Pociąg Bałkański, a w drugiej połowie lat 40. XX wieku przejeżdżał pociąg Balt-Orient-Express ze Sztokholmu do Stambułu.

1 października 2006 roku linia 271 obchodziła 150 lecie powstania. Z tej okazji odbyły się w Lesznie jubileuszowe uroczystości zainaugurowane kilka minut przed godziną 14, z chwilą wjazdu na tor przy peronie pierwszym od strony Wrocławia (tak samo jak przed 150 laty) pociągu specjalnego retro składającego się z parowozu Pm36-2 z parowozowni Wolsztyn znanego powszechnie jako Piękna Helena oraz zabytkowych wagonów[11][12].

W 2007 roku linia gościła słynny Orient Express[13][14].

Według PKP Polskie Linie Kolejowe linia Wrocław – Poznań stanowi jeden z najintensywniej eksploatowanych odcinków infrastruktury kolejowej w Polsce. W ramach przygotowań do Euro 2012 PKP PLK dokonało rewitalizacji linii kolejowej nr 271 Wrocław – Poznań na odcinkach[15]:

  • Rawicz – Leszno – Czempiń
  • Korzeńsko – Rawicz

zwiększając odpowiednio maksymalną prędkość pociągów (według tabeli Wykaz maksymalnych prędkości).

5 maja 2017 PKP PLK podpisały z Torpolem umowę na modernizację odcinka LesznoCzempiń[16], a 23 czerwca z konsorcjum Astaldi i Costruzioni Linee Ferroviarie na odcinek Rawicz – Leszno[17]. 29 marca PKP PLK podpisały z Bombardierem umowę na montaż systemu ERTMS/ETCS na linii nr 271[18].

27 września 2018 Astaldi wypowiedziało kontrakt na modernizację odcinka Leszno – Czempiń[19][20]. 31 października PKP PLK podpisały z Zakładem Robót Komunikacyjnych DOM Poznań (spółką zależną PKP PLK) umowę na kontynuację prac przerwanych przez Astaldi[21].

Przebieg

Linia kolejowa nr 271 rozpoczyna się na stacji Wrocław Główny i biegnie od Dworca Głównego w kierunku zachodnim na estakadzie kolejowej do posterunku odgałęźnego Grabiszyn. Przechodzi przez stacje aglomeracji wrocławskiej: Wrocław Mikołajów, Wrocław Popowice, (przejeżdzając mostem nad Odrą), Wrocław Osobowice i Wrocław Świniary. Od Odry do Pęgowa tory położone są na wysokości 110 m n.p.m. i następnie, aż do Skokowej wznoszą się na wysokość ok. 175 m n.p.m. W miejscowości Żmigród przecina rzekę Barycz. Od tej stacji prowadzi łącznica do toru doświadczalnego Instytutu Kolejnictwa, znajdującego się 5 km na zachód od Żmigrodu. Następnie biegnie dalej w kierunku Rawicza. Pomiędzy przystankiem kolejowym Korzeńsko a Rawiczem przekracza granicę województw dolnośląskiego i wielkopolskiego, która to była do 1939 r. granicą państwową. Następnie linia przecina Wysoczyznę Bojanowską, wznoszącą się do 110‒115 m n.p.m. Stacją węzłową na trasie jest Leszno. Między Lesznem a Lipnem przecina drogę krajową nr 5 i ciągnie się wzdłuż morenowych Wzgórz Rudnowskich (186 m n.p.m.). Następnie biegnie w kierunku Kościana i Czempinia, przecinając wysoczyznę morenową i szeroką dolinę należącą do zlewni rzeki Warty. Dział wodny pomiędzy zlewniami Warty i Odry jest praktycznie niedostrzegalny w płaskim terenie ciągnącym się od Kościana do Czempinia. Od Leszna do Mosiny linia stopniowo opada (35‒40 m na odcinku 50 km). Pomiędzy Mosiną a Puszczykowem prowadzi wąskim pasem terenu nad brzegiem rzeki, ograniczona od wschodu wyżej położonym obszarem zalesionym, stanowiącym otulinę Wielkopolskiego Parku Narodowego. Następnie przebiega przez Luboń koło Poznania i ciągnąc się w kierunku północnym, w pobliżu lewego brzegu Warty przekracza wiaduktem autostradę A2. Dalej biegnie do przystanku kolejowego Poznań Dębiec i kończy swój bieg na stacji Poznań Główny[22][23].

Infrastruktura

Węzły

Stacja węzłowa Linia Kierunek Status
Wrocław Główny
132 Bytom
czynny
271 Poznań Główny
273 Szczecin Główny
276 Międzylesie
285 Jedlina-Zdrój
Rawicz
271 Wrocław Główny - Poznań Główny
czynny
362 Kobylin - Legnica Północna
nieczynny
Bojanowo
271 Wrocław Główny - Poznań Główny
czynny
372 Góra Śląska
nieczynny
Leszno
14 Łódź KaliskaForst
czynny
271 Wrocław Główny - Poznań Główny
359 Zbąszyń
360 Jarocin
817 Leszno Grzybowo
Kościan
271 Wrocław Główny - Poznań Główny
czynny
366 Miejska Górka
nieczynny
376 Opalenica
Luboń koło Poznania
271 Wrocław Główny - Poznań Główny
czynny
357 Sulechów
802 Poznań Starołęka
Poznań Główny
3 Warszawa ZachodniaKunowice
czynny
271 Wrocław Główny
272 Kluczbork
351 Szczecin Główny
354 Piła Główna

Punkty eksploatacyjne

Km Nazwa
Poprzednie nazwa
Zdjęcie Liczba
krawędzi
peronowych
Infrastruktura Źródło
0,000 Wrocław Główny
Breslau Centralbahnhof
Breslau Hauptbahnhof
10 Stacja węzłowa,
kasy biletowe,
całodobowy biletomat
lokomotywownia
wieża ciśnień
tory odstawcze
poczekalnia
[24]
3,702 Wrocław Mikołajów
Breslau Nikolaitor
4 Stacja kolejowa,
kasy biletowe,
całodobowy biletomat
[25]
4,600 Wrocław Popowice
Breslau Pöpelwitz
2 Stacja kolejowa
[26]
6,600 Wrocław Różanka
2 Przystanek osobowy
[27]
9,718 Wrocław Osobowice
Oswitz,
Breslau Oswitz
2 Stacja kolejowa,
kasy nieczynne
[28]
13,720 Wrocław Świniary
Weidenhof,
Widawa nad Odrą
2 Przystanek osobowy
[29]
15,850 Szewce
Scheibitz
2 Przystanek osobowy
[30]
19,954 Pęgów
Auras Hennigsdorf,
Uradz Śląski
2 Przystanek osobowy,
kasy nieczynne
[31]
26,376 Oborniki Śląskie
Obernigk
2 Stacja kolejowa,
kasa czynna
[32]
31,203 Osola
Ritschendorf,
Osolinów
2 Przystanek osobowy,
kasa zlikwidowana
[33]
36,239 Skokowa
Gellendorf-Stroppen,
Stroppen Bahn,
Stróża
3 Stacja kolejowa,
kasa czynna,
wieża wodna
poczekalnia
[34]
47,151 Żmigród
Trachenberg (Reichsbahn)
5 Stacja kolejowa,
kasa czynna,
łącznica z torem doświadczalnego
Instytutu Kolejnictwa
[35]
51,946 Garbce 2 Przystanek osobowy
[36]
55,479 Korzeńsko
Korsenz,
Korzeniec
2 Przystanek osobowy,
kasa czynna
[37]
granica województw dolnośląskiego i wielkopolskiego , granica państwa do 1939 Niemcy/Polska
63,062 Rawicz
Rawitsch
5 Stacja kolejowa,
kasa czynna
poczekalnia
przejście podziemne
wieża wodna
tory odstawcze
[38]
75,311 Bojanowo
Schmückert
3 Stacja kolejowa,
kasa biletowa
lokomotywownia
wieża ciśnień
[39]
81,856 Kaczkowo
Katschkau
2 Przystanek osobowy
[40]
85,640 Rydzyna
Reisen
3 Przystanek osobowy,
kasy nieczynne
[41]
95,798 Leszno
Lissa
Lissa i. Posen
8+1 Stacja węzłowa,
kasy biletowe,
całodobowy biletomat
poczekalnia
przejście podziemne
lokomotywownia
obrotnica
wagonownia
wieża ciśnień
tory odstawcze
[42]
103,997 Lipno Nowe
Leiperode
3 Przystanek osobowy,
kasy nieczynne
[43]
107,885 Górka Duchowna
Bergort
2 Przystanek osobowy,
kasa zlikwidowana
[44]
112,546 Stare Bojanowo
Alt Boyen
2 Stacja kolejowa,
kasa nieczynna
[45]
117,207 Przysieka Stara
Deutsch Presse
3 Stacja kolejowa,
kasa zlikwidowana
[46]
122,707 Kościan
Kosten
3 Stacja kolejowa,
kasy czynne
poczekalnia
przejście podziemne
lokomotywownia
wieża ciśnień
tory odstawcze
[47]
128,385 Oborzyska Stare
Petzelshof
2 Przystanek osobowy,
kasa czynna
[48]
132,946 Czempiń
Tschempin,
Karlshausen
3 Stacja kolejowa,
kasa czynna
lokomotywownia
wieża ciśnień
tory odstawcze
[49]
138,767 Iłowiec
Petzen-Nitsche
2 Przystanek osobowy,
kasa czynna
[50]
142,150 Drużyna Poznańska 2 Przystanek osobowy
[51]
146,091 Mosina
Moschin
3 Stacja kolejowa,
kasa czynna
wieża wodna
[52]
149,640 Puszczykówko
Puschkau
3 Stacja kolejowa,
kasa czynna
[53]
152,255 Puszczykowo
Unterberg,
Puschkau
2 Przystanek kolejowy,
kasa nieczynna
przejście podziemne
[54]
157,933 Luboń koło Poznania
Lobau, Luban,
Żabikowo, Luboń
3 Stacja kolejowa,
kasa czynna
poczekalnia
[55]
160,758 Poznań Dębiec
Posen Dembsen
2 Przystanek kolejowy,
kasa czynna
poczekalnia
[56]
164,454 Poznań Główny
Posen Hauptbahnhof
14 Stacja węzłowa,
kasy biletowe,
całodobowy biletomat
poczekalnia
przejście podziemne
lokomotywownia
wieża ciśnień
tory odstawcze
[57]

Charakterystyka techniczna

Linia na całej długości wyposażona jest w elektromagnesy SHP[58].

Klasy linii[59] oraz wykaz maksymalnych prędkości[1] w rozkładzie jazdy 2013/2014
(km/h)
Tor 1 odcinek linii Tor 2
klasa
linii
pociągi
pasażerskie
autobusy
szynowe
pociągi
towarowe
pociągi
pasażerskie
autobusy
szynowe
pociągi
towarowe
klasa
linii
km pocz. km końcowy
C3 60 0 -0,458 -0,304 x
-0,304 2,000 60 20 C3
60 2,000 5,186 60
D3 160 80 5,186 6,100 D3
160 6,100 9,000 160 120
120 9,000 10,600
80 10,600 19,100
19,100 25,682 80
C3 25,682 26,652
D3 26,652 27,500
120 27,500 35,300 120
80 35,300 36,150
36,150 38,200 80 60
120 38,200 59,697 140 120
80 59,697 61,300 80
120 50 61,300 68,000 120 50
100 68,000 94,750
50 94,750 96,100 50
80 96,100 99,000
99,000 122,000 100
60 122,000 131,080
131,080 134,500 80
134,500 144,500 100
144,500 164,455 60

Powyższa tabela nie uwzględnia ograniczeń prędkości wynikających z Wykazu ostrzeżeń stałych.

Ruch pociągów

Pociągi regionalne

Regularny ruch pasażerski prowadzony jest na całej trasie przez przewoźnika Przewozy Regionalne. Najwięcej pociągów pasażerskich rozpoczyna swój bieg w Lesznie, a kończy w Poznaniu (w rozkładzie na rok 2019 – 15 par w dni robocze. Najmniej pociągów kursuje na całej długości trasy pomiędzy Wrocławiem a Poznaniem (7 par w dni robocze).W rozkładzie jest 9 par między Lesznem a Wrocławiem a dwie pary pociągów dla których stacją początkową jest Leszno, a końcową Rawicz (rozkład na rok 2016)[60].

Pociągi dalekobieżne

Pociągi dalekobieżne uruchamiane są przez przewoźników Przewozy Regionalne i PKP Intercity. Zgodnie z rozkładem 2015/16 na linii kolejowej nr 271 w okresie modernizacji zmniejszona została ilość pociągów TLK i IC do odpowiednio:

  • 7 par pociągów całorocznych InterCity (Siemiradzki, Piast, Barnim, Malczewski, Heweliusz, Barnim, Mieszko)
  • 4 pary pociągów całorocznych TLK (Halny, Pomorzanin, Artus, Mamry)
  • 2 pary pociągów REGIO (Kamieńczyk, Wilczka).

W korekcie rozkładu jazdy 2019 na linię z drogi okrężnej przez Ostrów Wielkopolski powrócił TLK Pomorzanin, aczkolwiek zniknęły z niej IC Mehoffer i IC Matejko, które jednak jadą teraz przez Zieloną Górę i Kostrzyn.

Pociągi specjalne

Linią 271 kursują pociągi specjalne Krasnal, Panorama Racławicka, Powstaniec, Turysta, Maja i Leszczyna.

Pociągi towarowe

W okresie przed modernizacją linia kolejowa nr 271 (stanowi ona fragment magistrali kolejowej E 59) była tranzytową dla pociągów towarowych jadących z południa na północ (i odwrotnie). Obsługiwała przede wszystkim cały ruch towarowy Chałupki - Świnoujście. Aktualnie ruch towarowy z powodu prac modernizacyjnych został znacznie ograniczony, aczkolwiek nie wyeliminowany całkowicie.

Modernizacja

Wzmożony ruch towarowy i postępująca degradacja infrastruktury kolejowej spowodowały wprowadzenie przez PKP Polskie Linie Kolejowe licznych ograniczeń prędkości pociągów, co wydłużyło czas ich jazdy odpowiednio:

  • pospiesznych pomiędzy Wrocławiem i Poznaniem o 15%,
  • pociągów ekspresowych na tej samej trasie o 31%.

Od 2008 r. PKP PLK SA prowadzą modernizację linii kolejowej E59 na odcinku Wrocław – Poznań. Inwestycja ta jest współfinansowana ze środków Unii EuropejskiejProgramu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Perspektywa finansowa 2007-2013) i podzielona została na dwie fazy[61]:

  • faza I zakłada dostosowanie do prędkości 160 km/h z elementami rozwiązań dla 200 km/h w części dotyczącej układu geometrycznego torów, obiektów inżynieryjnych oraz rozstawu słupów trakcyjnych
  • faza II zakłada dostosowanie do prędkości 200 km/h pozostałych (wymagających dostosowania) elementów infrastruktury oraz wdrożenie Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym ERTMS i Europejskiego Systemu Sterowania Pociągiem ETCS. Realizacja tej fazy jest jednak uzależniona od wyników prac studialnych i analiz finansowo – ekonomicznych.

Aktualnie przeprowadzana jest faza I, która podzielona została na 4 etapy:

  • etap I – opracowanie dokumentacji projektowej na odcinku Wrocław – Poznań (161,7 km linii); finansowanie zgodne z decyzją Komisji Europejskiej z dnia 27 grudnia 2004 r. dla projektu nr CCI 2004/PL/16/C/PT/005 (wartość projektu 30 000 000,00 €),
  • etap II (Projekt CCI 2007PL16PR001 o wartości 390 291 000,00 €) – wykonanie robót budowlanych na odcinku Wrocław – granica województwa dolnośląskiego (58 km linii), realizowany w ramach POIiŚ 7.1-4,
  • etap III (szacunkowa wartość 211 000 000,00 €) – wykonanie robót budowlanych na odcinku Czempiń – Poznań (31,4 km linii),
  • etap IV (szacunkowa wartość 484 000 000,00 €) – wykonanie robót budowlanych na odcinku granica województwa dolnośląskiego – Czempiń (72,3 km linii)

Wynikiem modernizacji linii E 59 w ramach Fazy I na odcinku Wrocław – Poznań będzie:

  • wprowadzenie prędkości 160 km/h dla pociągów pasażerskich i 120 km/h dla pociągów towarowych,
  • skrócenie o 30-60 minut czasu jazdy pociągów w ruchu pasażerskim oraz o 45 minut pociągów towarowych w stosunku do obecnego rozkładu jazdy,
  • zwiększenie na modernizowanym odcinku nacisku na oś do 221 kN,
  • stworzenie przewoźnikom możliwości przygotowania atrakcyjnej oferty przewozowej osób i towarów (w tym możliwość wprowadzenia nowego i nowoczesnego taboru),
  • zminimalizowanie negatywnego wpływu linii kolejowej na środowisko naturalne,
  • poprawa bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych w wyniku ograniczenia ich ilości i przejęcia funkcji zlikwidowanych przejazdów przez nowo wybudowane obiekty inżynieryjne i drogi dojazdowe,
  • dostosowanie peronów dla osób niepełnosprawnych (wyposażenie w pochylnie lub windy dla osób niepełnosprawnych),
  • przystosowanie części przebudowywanych przepustów oraz obiektów mostowych do funkcji przejść dla zwierząt[61].

Linia kolejowa nr 271 na potrzeby przeprowadzanej modernizacji została podzielona na trzy części zadaniowe:

  • Lot A: Wrocław – Rawicz (granica woj. dolnośląskiego), o długości 58 km z Lokalnym Centrum Sterowania (LCS) Wrocław,
  • Lot B: Rawicz – Czempiń, o długości 72,3 km z LCS Leszno,
  • Lot C: Czempiń – Poznań, o długości 31,4 km z LCS Poznań[62].

Pod koniec stycznia 2013 PKP PLK podpisało z konsorcjum firm FCC Construcción, AZVI oraz Decoma umowę na modernizację linii nr 271 na odcinku Poznań - Czempin[63].

W roku 2014 wymieniono północne przęsło wiaduktu nad ul. Grabiszyńską we Wrocławiu; w lipcu 2015 zdemontowano pozostałe dwa przęsła i rozpoczęto ich wymianę. Ruch pociągów odbywał się tylko po jednym torze[64].

W styczniu 2015 r. zakończyła się przebudowa zachodniego mostu nad Odrą we Wrocławiu. Została całkowicie wymieniona konstrukcja przęseł mostowych, 29 filarów zostało poddanych pracom konserwacyjnym i wzmocnieniu. Wschodni most odnowiono w roku 2013[65].

W połowie lutego 2015 PKP PLK zerwało umowę na modernizację odcinka Czempiń – Poznań z firmą FCC Construcción[66]. Aby przyśpieszyć inwestycję PKP PLK zdecydowało się na podzielenie pozostałych prac na kilka osobnych części[63]. 19 sierpnia PKP PLK podpisało z konsorcjum firm Pozbud T&R, Alusta i Dekpol umową na wykonanie jednej z nich[67], a 5 października i 28 października z firmą Trakcja PRKiI na kolejne z nich (prace torowe i 2 wiadukty)[68][69] oraz 30 października ze Skanską na budowę jednego wiaduktu[69].

Lot A[70]

W ramach Lotu A 1 października 2008 r. PKP PLK podpisały umowę inwestycyjną Nr CCI/2007PL161PR001-02 na wykonanie robót budowlanych pn. przebudowa szlaku Skokowa-Żmigród w ramach projektu NR CCI2007PL161PR001 Modernizacja linii kolejowej E 59 odcinek Wrocław-Poznań, Etap II LOT A: Wrocław-granica województwa dolnośląskiego. Wykonawcą umowy zostało Konsorcjum - Skokowa w składzie: FEROCO S.A. (lider) oraz Torpol Sp. z o.o. (partner). Wartość umowy współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej wyniosła 83 453 287,19 zł (brutto)[71].

Prace na szlaku Skokowa-Żmigród rozpoczęto w styczniu 2009 r., a zakończono w połowie 2010 r. Jednakże już 1 grudnia 2009 r. obydwa zmodernizowane tory zostały oddane do użytku. Modernizacja objęła głównie szlak, zmodernizowano 15 przepustów, zlikwidowano dwa przejazdy kolejowo-drogowe; w jednym przypadku z powodu likwidacji przejazdu wybudowano drogę równoległą dojazdową o długości ok. 1400 m. W ramach modernizacji przebudowano również system odwodnienia[72].

W pozostałym zakresie w ramach Lotu A PKP PLK ogłosiły przetarg nieograniczony pod nazwą zamówienia Roboty budowlane podstawowe liniowe na odcinku Wrocław Grabiszyn – Skokowa i Żmigród – granica woj. dolnośląskiego” w ramach projektu POIiŚ 7.1 - 4 „Modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław – Poznań, Etap II - odcinek Wrocław – granica woj. dolnośląskiego.

Przedmiotem ogłoszonego zamówienia jest wykonanie wielobranżowych robót budowlanych w zakresie kompleksowej przebudowy linii kolejowej na określonych odcinkach: Podg Wrocław Grabiszyn – stacja Skokowa od km 1+700 do km 38+200, stacja Żmigród – granicy woj. dolnośląskiego od km 46+400 do km 59+697, oraz roboty realizowane w ramach uzupełnienia na odcinku Skokowa Żmigród od km 38+200 do km 46+400. Zadanie realizowane jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013; Projekt POIiŚ 7.1 - 4 Modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław – Poznań Etap II - odcinek Wrocław – granica woj. dolnośląskiego znajduje się na Liście Indywidualnych Programów Ministerstwa Rozwoju Regionalnego POIiŚ pod nr 7.1- 4.

Projekt ma strategiczny charakter z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i jest zgodny z drugim priorytetem strategicznym SRK - Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społeczne, oraz trzecim celem horyzontalnym NSRO -Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności.

Modernizacja objęta projektem polega na dostosowaniu linii kolejowej do prędkości V=160 km/h wraz z elementami rozwiązań dla prędkości V=200 km/h w części dotyczącej układu geometrycznego torów, przystosowania obiektów inżynieryjnych do nowych obciążeń dynamicznych, zwiększonych wymogów bezpieczeństwa i przygotowania sieci trakcyjnej w zakresie rozstawu podpór (fundamenty + słupy trakcyjne). Roboty są podzielone na następujące grupy:

  • roboty ogólne
  • roboty pomiarowe
  • roboty torowe z podtorzem i nawierzchnią przejazdów
  • roboty odwodnieniowe
  • roboty drogowe
  • obiekty inżynieryjne
  • zasilanie trakcji i odbiorów nietrakcyjnych
  • sieć trakcyjna
  • elektroenergetyka NN do 1 kV
  • elektroenergetyka NN do 1 kV – obiektów kubaturowych
  • roboty budowlane – rozbiórki
  • roboty budowlane – obiekty kubaturowe
  • konstrukcje inżynierskie – perony, rampy
  • zagospodarowanie terenu
  • sieci i urządzenia sanitarne i przemysłowe zewnętrzne
  • instalacje i urządzenia sanitarne – obiekty kubaturowe
  • ekrany akustyczne i ściany oporowe[73].

24 maja 2011 r. PKP PLK podpisały umowę na realizację wskazanej inwestycji. W wyniku przeprowadzonego postępowania przetargowego za najbardziej korzystną uznano ofertę przedstawioną przez konsorcjum w składzie: Przedsiębiorstwo Napraw Infrastruktury Sp. z o.o. (lider), PKP Energetyka S.A., Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i Inżynieryjnych S.A., Dolnośląskie Przedsiębiorstwo Napraw Infrastruktury Komunikacyjnej „DOLKOM” Sp. z o.o.. Wartość projektu wynosi 657 mln złotych (netto)[74].

13 września 2012 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie, Wydział IX Gospodarczy ds. Upadłościowych i Naprawczych wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości Przedsiębiorstwa Napraw Infrastruktury Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie z możliwością zawarcia układu[75]. W dniu 22 kwietnia 2013 r. Przedsiębiorstwo Robót Kolejowych i Inżynieryjnych (PRKiI) podpisało ze znajdującym się w upadłości układowej Przedsiębiorstwem Napraw Infrastruktury (PNI) porozumienie, na mocy którego spółki mogły podpisać nową umowę wykonawczą modernizację odcinka linii E59 łączącego Wrocław z Poznaniem, w której PRKiI przejmie od PNI rolę lidera konsorcjum[76].

31 października 2012 r. podpisano aneks do umowy, który przewiduje zmianę lidera z PNI na PRKiI. Sąd Rejonowy Pragi Północ w Warszawie IX Wydział Gospodarczy ds. upadłościowych i naprawczych w dniu 5 listopada 2012 r. na posiedzeniu niejawnym zezwolił upadłemu Przedsiębiorstwu Naprawy Infrastruktury sp. z o.o. w Warszawie na zawarcie aneksu.

Według PKP PLK ukończenie całości prac modernizacyjnych w ramach Lotu A jest przewidywane na koniec czerwca 2014 r.[77]

Przypisy

  1. a b Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe
  2. Rada Ministrów: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wykazu linii kolejowych o znaczeniu państwowym - Dz. U. poz. 56. sejm.gov.pl, 2013-04-17. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  3. Umowa europejska o głównych międzynarodowych liniach kolejowych podpisana w Genewie w dniu 31 maja 1985 r., w Polsce weszła w życie w dniu 27 kwietnia 1989 r.
  4. Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej: Modernizacja linii kolejowe E59, odcinek Wrocław - Poznań, etap I. transport.gov.pl, 2011-08-16. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  5. a b c d e f Jerzy Janicki. Polskie stacje: Czempiń. „Parowozik nr 3-4/1992”, s. 43-45. Poznań 1992: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych. (pol.). 
  6. a b c Roman Garbacik. Nasz portret: parowozy serii Ty4. „Parowozik nr 2/1992”, s. 8-11. Poznań 1992: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych. (pol.). 
  7. Pierwszym elektrycznym pojazdem trakcyjnym, który przejechał tą trasą po oficjalnym oddaniu do użytku sieci trakcyjnej, była lokomotywa serii EU07.
  8. Sławomir Biegański, Jerzy Broś: Przebudowa i wzmocnienie wiaduktu drogowego im. gen. Grota Roweckiego w Lesznie w ciągu drogi krajowej nr 12. pkmosty.pl, 2003/2004. [dostęp 2013-09-17]. (pol.).
  9. DAN: Leszno: Inwestycje drogowe będą kontynuowane. Pora na trasę W-Z?. leszno.naszemiasto.pl, 2012-11-27. [dostęp 2013-09-17]. (pol.).
  10. (jask): Montaż tunelu utrudni ruch kolejowy z Poznania do Wrocławia. wp.pl, 2001-06-21. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  11. Mikołaj Rzanny: 150 lat kolei na Ziemi Leszczyńskiej. drezyny.kolej.one.pl, 2006-10-01. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  12. Zygmunt Sobolewski: 150 lat kolei na Ziemi Leszczyńskiej. wolnadroga.mserwer.pl, 2006-10-01. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  13. Radio Elka (jad): Titanic na szynach. elka.pl, 2007-07-16. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  14. Sławomir Skrobała: Orient Express w Lesznie. panorama.media.pl, 2007-07-16. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  15. PKP PLK SA: Kolej na 2012. pkp-sa.pl, 2012-06-01. [dostęp 2013-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-02)]. (pol.).
  16. Torpol z półmiliardowym kontraktem na linii Poznań – Wrocław. rynek-kolejowy.pl, 2017-05-11. [dostęp 2017-05-05].
  17. PLK zaczynają modernizację ostatniego odcinka magistrali Wrocław – Poznań. rynek-kolejowy.pl, 2017-06-23. [dostęp 2017-08-07].
  18. Bombardier Transportation (ZWUS) zbuduje ETCS/ERTMS na trasie Wrocław – Poznań [online] [dostęp 2018-05-19] (pol.).
  19. Astaldi potwierdza zerwanie umów na 7 i E59. Wysokie ceny i brak wsparcia [online] [dostęp 2018-10-11] (pol.).
  20. PKP PLK oficjalnie odstępują od umowy z Astaldi z winy wykonawcy [online] [dostęp 2018-10-11] (pol.).
  21. Kurier Kolejowy, ZRK DOM dokończy prace na linii E59 Wrocław – Poznań [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2018-11-08].
  22. Krzysztof Waszkiewicz: Cabview EP07-135 TLK38101 Wrocław Główny – Poznań Główny. youtube.com/user/iwaneu, 2011-08-16. [dostęp 2013-07-24]. (pol.).
  23. Krzywosz Jerzy inż, kierownik projektu, Biuro Projektów Kolejowych w Poznaniu, Modernizacja linii kolejowej E-59 na odcinku Wrocław-Poznań do Vmax = 160 km/h, maj 2004 r.
  24. Wrocław Główny w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  25. Wrocław Mikołajów w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  26. Wrocław Popowice w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  27. Wrocław Różanka w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  28. Wrocław Osobowice w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  29. Wrocław Świniary w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  30. Szewce w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  31. Pęgów w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  32. Oborniki Śląskie w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  33. Osola w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  34. Skokowa w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  35. Żmigród w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  36. Garbce w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  37. Korzeńsko w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  38. Rawicz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  39. Bojanowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  40. Kaczkowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  41. Rydzyna w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  42. Leszno w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  43. Lipno Nowe w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  44. Górka Duchowna w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  45. Stare Bojanowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  46. Przysieka Stara w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  47. Kościan w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  48. Oborzyska Stare w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  49. Czempiń w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  50. Iłowiec w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  51. Drużyna Poznańska w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  52. Mosina w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  53. Puszczykówko w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  54. Puszczykowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  55. Luboń koło Poznania w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  56. Poznań Dębiec w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  57. Poznań Główny w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  58. PKP PLK SA: Wykaz linii kolejowych, które nie są wyposażone w elektromagnesy samoczynnego hamowania pociągów. plk-sa.pl, 2013-04-30. [dostęp 2013-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-19)]. (pol.).
  59. PKP PLK SA: Klasy linii kolejowych. plk-sa.pl, 2013-04-29. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  60. Sieciowy Rozkład Jazdy Pociągów 2015/2016. Warszawa: PKP Przewozy Regionalne, 2016.
  61. a b PKP PLK SA: Modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław – Poznań, (Etap I) Projekt FS 2004/PL/16/C/PT/005. plk-sa.pl, 2007-07-27. [dostęp 2013-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-08)]. (pol.).
  62. PKP PLK SA: Cała prawda o modernizacji linii E 59 i E 30. okoko.net.pl, 2008-10-02. [dostęp 2013-07-29]. (pol.).
  63. a b Kto dokończy modernizację linii kolejowej E59 Poznań - Czempiń?. portalsamorzadowy.pl, 2015-06-02. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  64. Marcin Walków: Wrocław: Starego wiaduktu nad Grabiszyńską już nie ma. gazetawroclawska.pl, 2015-05-15. [dostęp 2015-05-16]. (pol.).
  65. Bartosz Józefiak: Wrocław: PKP zakończyło remont najdłuższego mostu na Odrze. Kiedy pociągi pojadą 160 km/h?. gazetawroclawska.pl, 2015-01-27. [dostęp 2015-05-16]. (pol.).
  66. FCC: Wypowiedzenie kontraktu na E59 przez PLK jest nieskuteczne. rynek-kolejowy.pl, 2015-02-19. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  67. Roboty budowlane - 310477-2015. ted.europa.eu, 2015-09-02. [dostęp 2015-10-31]. (pol.).
  68. PKP PLK przyspieszają modernizację odcinka Poznań – Czempiń. rynek-kolejowy.pl, 2015-10-06. [dostęp 2015-10-30]. (pol.).
  69. a b Roboty budowlane - 397071-2015. ted.europa.eu, 2015-11-09. [dostęp 2015-11-12]. (pol.).
  70. PKP PLK SA: Materiały przetargowe do Modernizacja linii kolejowe E59, odcinek Wrocław - Poznań. przetargi.plk-sa.pl, 2010-03-17. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).
  71. PKP PLK SA: Podpisano umowę na wykonanie robót na szlaku Skokowa – Żmigród. inforail.pl, 2008-10-02. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  72. PKP PLK SA: [tt_news=21 E59 - Kawałek dobrze zrobiony]. plk-sa.pl, 2010-06-10. [dostęp 2013-07-29]. (pol.).
  73. PKP PLK SA: Informacje dotyczące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. przetargi.plk-sa.pl, 2011-05-27. [dostęp 2013-07-29]. (pol.).
  74. Robert Burda: Modernizacja linii kolejowej E-59 Wrocław – Poznań. drogi.inzynieria.com, 2011-05-24. [dostęp 2013-07-29]. (pol.).
  75. PNI Sp. z o.o.: Komunikat: Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości PNI Sp. z o.o. z możliwością zawarcia układu. pni.net.pl/, 2012-09-14. [dostęp 2013-07-29]. (pol.).
  76. Rynek Kolejowy: PNI pozostaje jako partner w konsorcjum remontującym linię E59. rynek-kolejowy.pl, 2013-04-24. [dostęp 2013-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-07)]. (pol.).
  77. Andrzej Massel: odpowiedź na interpelację posła Marka Łapińskiego. sejm.gov.pl, 2012-11-19. [dostęp 2013-07-26]. (pol.).

Linki zewnętrzne