Wikipedysta:Maksymilian Sielicki/brudnopis5: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Wstęp: Galen
→‎Wstęp: Arystoteles
Linia 11: Linia 11:
Słowo psychologia pochodzi z greki i składające się nań dwa wyrazy, ''logos'' i ''psyche'', oznaczają słowo i duszę{{odn|Zaręba|2018|s=7}}. Było znane w mowie już w połowie XVI wieku, aczkolwiek w piśmie pojawiło się po raz pierwszy w rozprawie niemieckiego filozofia i logika Rudolfa Gocleniusa{{odn|Stachowski|2006|s=27}}. Hermann von Ebbinghaus był pierwszym psychologiem, który użył eksperymentu jako metody badawczej badając procesy pamięciowe{{odn|Stachowski|2006|s=25}}.
Słowo psychologia pochodzi z greki i składające się nań dwa wyrazy, ''logos'' i ''psyche'', oznaczają słowo i duszę{{odn|Zaręba|2018|s=7}}. Było znane w mowie już w połowie XVI wieku, aczkolwiek w piśmie pojawiło się po raz pierwszy w rozprawie niemieckiego filozofia i logika Rudolfa Gocleniusa{{odn|Stachowski|2006|s=27}}. Hermann von Ebbinghaus był pierwszym psychologiem, który użył eksperymentu jako metody badawczej badając procesy pamięciowe{{odn|Stachowski|2006|s=25}}.


Hipokrates uważał, że choroby psychiczne są konsekwencją nierównowagi tzw. humorów, czyli płynów ustrojowych składających się na ludzkie ciało (krwi, śluzu, żółci i flegmy){{odn|Zaręba|2018|s=20}}. Galen, rozwinąwszy tę teorię, stwierdził, że flegmatycy mają nadmiar flegmy, cholerycy nadmiar żółci, melancholicy nadmiar czarnej żółci, natomiast sangwinicy nadmiar krwi{{odn|Zaręba|2018|s=21}}. Typy osobowości Galena były w użyciu aż do XVIII wieku{{odn|Zaręba|2018|s=21}}.
Hipokrates uważał, że choroby psychiczne są konsekwencją nierównowagi tzw. humorów, czyli płynów ustrojowych składających się na ludzkie ciało (krwi, śluzu, żółci i flegmy){{odn|Zaręba|2018|s=20}}. Galen, rozwinąwszy tę teorię, stwierdził, że flegmatycy mają nadmiar flegmy, cholerycy nadmiar żółci, melancholicy nadmiar czarnej żółci, natomiast sangwinicy nadmiar krwi{{odn|Zaręba|2018|s=21}}. Typy osobowości Galena były w użyciu aż do XVIII wieku{{odn|Zaręba|2018|s=21}}. Arystoteles, również zajmujący się psychologią, uznawał ''psyche'' za rodzaj esencji życia zajmującej się myśleniem, opisał liczne procesy psychiczne i zauważył, że człowiek lepiej zapamiętuje zdarzenia, którym towarzyszą silne emocje{{odn|Zaręba|2018|s=23}}.


== Wundt i następcy ==
== Wundt i następcy ==

Wersja z 23:12, 6 wrz 2020

Szablon:Cytat box

Psychologia bada umysł i zachowanie, a jej historia jako nauki rozpoczęła się w XIX wieku.

Wstęp

Słowo psychologia pochodzi z greki i składające się nań dwa wyrazy, logos i psyche, oznaczają słowo i duszę[1]. Było znane w mowie już w połowie XVI wieku, aczkolwiek w piśmie pojawiło się po raz pierwszy w rozprawie niemieckiego filozofia i logika Rudolfa Gocleniusa[2]. Hermann von Ebbinghaus był pierwszym psychologiem, który użył eksperymentu jako metody badawczej badając procesy pamięciowe[3].

Hipokrates uważał, że choroby psychiczne są konsekwencją nierównowagi tzw. humorów, czyli płynów ustrojowych składających się na ludzkie ciało (krwi, śluzu, żółci i flegmy)[4]. Galen, rozwinąwszy tę teorię, stwierdził, że flegmatycy mają nadmiar flegmy, cholerycy nadmiar żółci, melancholicy nadmiar czarnej żółci, natomiast sangwinicy nadmiar krwi[5]. Typy osobowości Galena były w użyciu aż do XVIII wieku[5]. Arystoteles, również zajmujący się psychologią, uznawał psyche za rodzaj esencji życia zajmującej się myśleniem, opisał liczne procesy psychiczne i zauważył, że człowiek lepiej zapamiętuje zdarzenia, którym towarzyszą silne emocje[6].

Wundt i następcy

Wilhelm Wundt w 1879 roku założył na Uniwersytecie Lipskim pracownię eksperymentalnych badań psychologicznych, przekształconą trzy lata później w Insytut Psychologii, i tamże powstały pierwsze doktoraty w dziedzinie psychologii[7]. Wundt w odróżnieniu od jemu współczesnych był zdania, że zjawisk psychicznych nie da się zredukować do procesów fizjologicznych i uważał, że należy użyć eksperymentu jako metody badawczej[8]. Wundt rozszerzył również pole badania psychologii empirycznej – lub tego, co dotychczas można było nazwać psychologią – do opisów statystycznych charakterów i popędów ludzkich, obserwacji życia codziennego oraz opisów ras, plemion, religii, obyczajów i języków[9]. W końcowym okresie pracy naukowej Wundt wypracował program dwóch psychologii: eksperymentalnej, indywidualnej, fizjologicznej oraz historyczno-kulturowej, Völkerpsychologie, i przewidywał, że ta druga zepchnie pierwszą na drugi plan[10].

Szkoła würzburska, tworzona przez psychologów takich jak Oswald Külpe, Narziss Ach oraz Karl Bühler, częściowo przejęła dorobek Wunda, lecz kontestowała metodologię Wundta i rozszerzała zakres badań eksperymentalnych[11]. ??? "nienaoczne składniki myślenia" ??? Psychologowie würzburscy odrzucili psychologię asocjacjonistyczną, wedle której procesy psychiczne przebiegają zgodnie z tzw. prawami kojarzenia[12] ??? tendencja determinująca ??? Pomimo nowatorskiego podejścia, szkoła würzburska nie pozostawiła systematycznego ujęcia swoich wyników[12].

Przeciwna Wundtowskiej psychologii treści była również austriacka szkoła psychologii aktów, której głównym przedstawicielem był Franz Brentano[13]. Brentano był zdania, że psychologiia nie musi być nierozerwalnie związana z fizjologią, aby stanowić naukę i za główny przedmiot psychologii uważał aktywne i intencjonalne doświadczenie[14]. Pracę teoretyczną stawiał wyżej od eksperymentu[14]. Oddziałał na Husserla i jego fenomenologię, a także na polskiego psychologa Kazimierza Twardowskiego[14].

W opozycji do poglądów Wundta w Ameryce powstał funkcjonalizm, głoszący, że umysł ludzki jest narzędziem przystosowania się do zmieniającego się środowiska[15]. Jego najwybitniejszymi przedstawicielami byli Granville S. Hall, William James i Hugo Münsterberg[16].

Gestaltyzm

Max Wertheimer, Wolfgang Köhler i Kurt Koffka utworzyli Gestaltpsychologie, czyli psychologię postaci, zwaną również gestaltyzmem[17]. Jej początkiem jest rok 1910, kiedy Wetheimer rozpoczął badania nad procesami postrzegania, m.in. nad percepcją ruchu pozornego[17]. Głównym spostrzeżeniem gestaltyzmu jest jest pierwszeństwo całości nad częściami składowymi[17].

Behawioryzm

Na początku XX wieku amerykański badacz John B. Watson zaczął głosić poglądy, że ponad półwieku badań eksperymentalnych nad świadomością nie przyniosło żadnych znaczących wyników oraz zastosowań i zamiast niej konieczne jest badanie zachowania[18]. Zdaniem Watsona, świadomości nie można zbadać eksperymentalnie, należy również odrzucić introspekcję jako metodę badań[a][19]. Zamiast posługiwać się pojęciami takimi jak świadomość, stany psychiczne, introspekcja treści świadomości itp., należy używać terminów takich jak bodziec i reakcja, nawyk, odruch warunkowy itd[20]. Behawioryzm wywodzi się z psychologii porównawczej zachowania zwierząt[21].

Z połączenia behawioryzmu i europejskiego neopozytywizmu powstał neobehawioryzm[22].

Psychoanaliza

Kiedy? zaczęła dochodzić do głosu psychoanaliza, zgodnie z którą psychika jest sama w sobie głównie nieświadoma[23]. Jej twórca, Zygmunt Freud, dzielił osobowość na id, ego i superego[24]. Na podstawie objawów histerycznych, marzeń sennych i czynności pomyłkowych, psychoanaliza miała dawać wgląd do świadomej duszy[24]. Podstawową metodą psychoanalizy są swobodne skojarzenia[25]. Psychoanaliza u swych początków miała aspiracje naukowe, ale z biegiem czasu coraz bardziej odchodziła od naukowości[25].

Z psychoanalizy wyrosły psychologia indywidualna stworzona przed Alfreda Adlera i psychologia analityczna Karola Gustawa Junga[26]. Adler uważał, że motorem działania człowieka jest świadomość niepełnosprawności i potrzeba działań kompensacyjnych w kierunku "dążenia do mocy", nadto uwarunkowania społeczne dominują nad biologicznymi[26]. Jung natomiast przykładał mniejszą wagę do charaketerystycznej dla psychoanalizy panseksualności, a większą do nieświadomości, na którą składają się tzw. archetypy, będące wytworem wrodzonych form i instynktów[26]. Za główny cel człowieka uznawał tzw. indywiduację, czyli samorozwój człowieka[27].

Psychologia humanistyczna

W reakcji na ograniczenia psychoanalizy i behawiaryzmu, w połowie XX wieku będących w rozkwicie, wyłoniła się psychologia humanistyczna, której przedmiotem swego zainteresowania obejmowała zagadnienia takie jak tożsamość, autonomia, zdrowie psychiczne czy twórczość, które były pomijane przez dwie wymienione podejścia[27]. Psychologia humanistyczna, której głównym przedstawicielem był Abraham Maslow (1908–1970), przedstawiała koncepcję człowieka jako osoby formującej samą siebie z własnego wyboru, a biologiczna natura człowieka jest raczej dobra lub przynajmniej neutralna, dlatego też nie należy jej tłumić, lecz ją rozwijać w procesie samoaktualizacji, będącej możliwie najlepszym wykorzystaniem swych możliwości w danych okolicznościach życiowych[28]

Uwagi

  1. ↑ Przed Watsonem potrzebę odrzucenia introspekcji głosił również William James. Zob. Stachowski, s. 45.

Przypisy

  1. ↑ Zaręba 2018 ↓, s. 7.
  2. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 27.
  3. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 25.
  4. ↑ Zaręba 2018 ↓, s. 20.
  5. ↑ a b Zaręba 2018 ↓, s. 21.
  6. ↑ Zaręba 2018 ↓, s. 23.
  7. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 26.
  8. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 27-29.
  9. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 31-32.
  10. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 32.
  11. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 33-35.
  12. ↑ a b Stachowski 2006 ↓, s. 34.
  13. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 35.
  14. ↑ a b c Stachowski 2006 ↓, s. 36.
  15. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 39-42.
  16. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 40-41.
  17. ↑ a b c Stachowski 2006 ↓, s. 37.
  18. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 42.
  19. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 42-45.
  20. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 43.
  21. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 45.
  22. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 48.
  23. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 52.
  24. ↑ a b Stachowski 2006 ↓, s. 53.
  25. ↑ a b Stachowski 2006 ↓, s. 54.
  26. ↑ a b c Stachowski 2006 ↓, s. 55.
  27. ↑ a b Stachowski 2006 ↓, s. 56.
  28. ↑ Stachowski 2006 ↓, s. 58.

Bibliografia

  • Ryszard Stachowski: Historia psychologii: Od Wundta do czasów najnowszych. W: Psychologia. Podręcznik akademicki. Jan Strelau (redaktor naukowy). T. 1: Podstawy psychologii. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006. ISBN 83-87957-04-6.
  • Joanna Zaręba: Krótka historia psychologii. Wyd. drugie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2018, s. 304. ISBN 978-83-7773-907-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:Maksymilian_Sielicki/brudnopis5&oldid=60796379”