Regiony historyczne Polski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Przypisy: ilustracja
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
{{Dopracować|należy zastosować używaną w literaturze definicję krainy historycznej, obecnie pomieszane są krainy historyczne (tj. region istniejący obecnie i nawiązujący do dawnych jednostek, np. Wielkopolska) z dawnymi jednostkami politycznymi lub administracyjnymi, które nie są traktowane jako istniejące współcześnie (np. Prusy)}}
{{Dopracować|należy zastosować używaną w literaturze definicję krainy historycznej, obecnie pomieszane są krainy historyczne (tj. region istniejący obecnie i nawiązujący do dawnych jednostek, np. Wielkopolska) z dawnymi jednostkami politycznymi lub administracyjnymi, które nie są traktowane jako istniejące współcześnie (np. Prusy)}}

⚫
[[Plik:Regiony historyczne Polski.jpg|thumb|500px|Regiony historyczne Polski na podstawie podziału administracyjnego w latach 1466 - 1657]]

'''Krainy historyczne w Polsce''' – obszary powiązane wspólną [[historia|historią]] i [[kultura|kulturą]], niekiedy także więzami gospodarczymi na przestrzeni wieków.
'''Krainy historyczne w Polsce''' – obszary powiązane wspólną [[historia|historią]] i [[kultura|kulturą]], niekiedy także więzami gospodarczymi na przestrzeni wieków.


Według [[Norman Davies|Normana Daviesa]] we współczesnych granicach [[Polska|Polski]] znajdują się (niektóre tylko częściowo) następujące [[kraina historyczna|krainy historyczne]]<ref>[[Norman Davies|Davies N.]], ''Boże igrzysko. Historia Polski'', t. 1, Kraków 1994, s. 54-63.</ref>: [[Wielkopolska]] ([[łacina|łac.]] ''Polonia Maior''), [[Małopolska]] (łac. ''Polonia Minor''), [[Mazowsze]] (łac. ''Mazovia''), [[Kujawy]] (łac. ''Cuiavia''), [[Śląsk]] (łac. ''Silesia''), [[Pomorze]] (łac. ''Pomerania'', składające się z dwóch krain o odmiennej przeszłości historycznej – [[Pomorze Gdańskie]] i [[Pomorze Zachodnie]]), [[Prusy (kraina historyczna)|Prusy]] (łac. ''Prussia''), [[Polesie]] (łac. ''Polesia''), [[Ruś Czerwona]] (łac. ''Ruthenia Rubra'') oraz [[Podlasie]] (łac. ''Podlachia'', początkowo nieuwzględniane)<ref name="a">Dodatkowo według wydania z 2007 roku.</ref>. W Polsce środkowej wymieniane są także [[ziemia sieradzka]] (łac. ''terra Siradiae'') i [[ziemia łęczycka]] (łac. ''terra Lanciciensis'')<ref name=":0" />.
Według [[Norman Davies|Normana Daviesa]] we współczesnych granicach [[Polska|Polski]] znajdują się (niektóre tylko częściowo) następujące [[kraina historyczna|krainy historyczne]]<ref>[[Norman Davies|Davies N.]], ''Boże igrzysko. Historia Polski'', t. 1, Kraków 1994, s. 54-63.</ref>: [[Wielkopolska]] ([[łacina|łac.]] ''Polonia Maior''), [[Małopolska]] (łac. ''Polonia Minor''), [[Mazowsze]] (łac. ''Mazovia''), [[Kujawy]] (łac. ''Cuiavia''), [[Śląsk]] (łac. ''Silesia''), [[Pomorze]] (łac. ''Pomerania'', składające się z dwóch krain o odmiennej przeszłości historycznej – [[Pomorze Gdańskie]] i [[Pomorze Zachodnie]]), [[Prusy (kraina historyczna)|Prusy]] (łac. ''Prussia''), [[Polesie]] (łac. ''Polesia''), [[Ruś Czerwona]] (łac. ''Ruthenia Rubra'') oraz [[Podlasie]] (łac. ''Podlachia'', początkowo nieuwzględniane)<ref name="a">Dodatkowo według wydania z 2007 roku.</ref>. W Polsce środkowej wymieniane są także [[ziemia sieradzka]] (łac. ''terra Siradiae'') i [[ziemia łęczycka]] (łac. ''terra Lanciciensis'')<ref name=":0" />.


Na terenie dawnych Prus wyróżnia się historyczne [[Warmia|Warmię]], [[Barcja|Barcję]] oraz [[Mazury]]<ref>[http://www.bartoszyce.pl/ez39/index.php/pol/bartoszyce_dzis/charakterystyka_miasta Mapa - krainy historyczne w obrębie województwa warmińsko-mazurskiego]</ref>, ponadto wrócił do użytku termin [[Prusy Górne|Górne Prusy]] (niem. ''Oberland''). Pozostałe dawne pruskie krainy leżą w obrębie wyżej wymienionych. Również polska część [[Mała Litwa|Litwy Pruskiej]] pokrywa się z północną częścią Mazur. Dodatkowo za oddzielne krainy historyczne częściowo leżące w Polsce należy uznać [[Suwalszczyzna|Suwalszczyznę]], [[Orawa (region)|Orawę]]<ref>[http://www.orawa.turystyka.pl/index.php?go=10 Informacje o krainie w Orawskim Portalu Turystycznym]</ref>, [[Spisz]]<ref>[http://www.spisz.org/?q=node/7 Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy: ''Charakterystyka regionu'']</ref> oraz [[Łużyce]]<ref>[http://www.podroze.pl/wyprawa/relacja/polskie-luzyce,624/ Informacje o polskiej części Łużyc w portalu podroze.pl]</ref>, z których do Polski należą zarówno wschodnie krańce Łużyc Dolnych ([[Żary]]), jak i Górnych ([[Zgorzelec]], [[Lubań (województwo dolnośląskie)|Lubań]]). Do Polski należą również terytoria historycznych [[Czechy (kraina)|Czech]] ([[ziemia kłodzka]]) oraz [[Morawy|Moraw]] (uzyskane w wyniku [[Granica polsko-czechosłowacka#Korekty graniczne|korekt granicznych]] obszary koło [[Osobłoga (wieś)|Osoblahy]]). Bardziej szczegółowa mapa krain historycznych: [https://histmag.org/grafika/2016_articles/reg_hist_2.jpg (1)]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Polska: regiony historyczne |wydawca = histmag.org |archiwum = https://histmag.org/grafika/2016_articles/reg_hist_2.jpg}}</ref>.
Na terenie dawnych Prus wyróżnia się historyczne [[Warmia|Warmię]], [[Barcja|Barcję]] oraz [[Mazury]]<ref>[http://www.bartoszyce.pl/ez39/index.php/pol/bartoszyce_dzis/charakterystyka_miasta Mapa - krainy historyczne w obrębie województwa warmińsko-mazurskiego]</ref>, ponadto wrócił do użytku termin [[Prusy Górne|Górne Prusy]] (niem. ''Oberland''). Pozostałe dawne pruskie krainy leżą w obrębie wyżej wymienionych. Również polska część [[Mała Litwa|Litwy Pruskiej]] pokrywa się z północną częścią Mazur. Dodatkowo za oddzielne krainy historyczne częściowo leżące w Polsce należy uznać [[Suwalszczyzna|Suwalszczyznę]], [[Orawa (region)|Orawę]]<ref>[http://www.orawa.turystyka.pl/index.php?go=10 Informacje o krainie w Orawskim Portalu Turystycznym]</ref>, [[Spisz]]<ref>[http://www.spisz.org/?q=node/7 Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy: ''Charakterystyka regionu'']</ref> oraz [[Łużyce]]<ref>[http://www.podroze.pl/wyprawa/relacja/polskie-luzyce,624/ Informacje o polskiej części Łużyc w portalu podroze.pl]</ref>, z których do Polski należą zarówno wschodnie krańce Łużyc Dolnych ([[Żary]]), jak i Górnych ([[Zgorzelec]], [[Lubań (województwo dolnośląskie)|Lubań]]). Do Polski należą również terytoria historycznych [[Czechy (kraina)|Czech]] ([[ziemia kłodzka]]) oraz [[Morawy|Moraw]] (uzyskane w wyniku [[Granica polsko-czechosłowacka#Korekty graniczne|korekt granicznych]] obszary koło [[Osobłoga (wieś)|Osoblahy]]). <ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Polska: regiony historyczne |wydawca = histmag.org |archiwum = https://histmag.org/grafika/2016_articles/reg_hist_2.jpg}}</ref>.


Poza wschodnimi [[granice Polski|granicami Polski]] ustalonymi w 1945<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|1946|2|5}}).</ref> pozostają krainy historyczne (lub ich części), które znajdowały się na terytorium [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] do czasu [[rozbiory Polski|rozbiorów]] (1772–1795) oraz na terytorium [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] do czasu zawarcia porozumień między mocarstwami [[wielka trójka|wielkiej trójki]] (1943–1945)<ref>{{cytuj książkę | autor=Krystyna Kersten | tytuł=Jałta w polskiej perspektywie | wydawca=Aneks Publishers | miejsce=London | rok=1989 | strony=101–110 | isbn=0-906601-58-4}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor=Edmund Jan Osmańczyk | tytuł=Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca= Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna” | miejsce=Warszawa | rok=1982 | strony=256, 258, 408 | isbn=83-214-0092-2}}</ref>. Od czasów [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] w skład [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] wchodziły duża część [[Wołyń|Wołynia]] i [[Podole|Podola]]. Po [[Unia lubelska|unii lubelskiej]] (1569) do Korony Królestwa Polskiego w ramach [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] wchodziły: [[Wołyń]] (łac. ''Volhynia''), [[Podole]] (łac. ''Podolia''), [[Ukraina (Naddnieprze)|Ukraina]] (łac. ''Ucraina'')<ref name="a" /> oraz [[Inflanty]] (łac. ''Livonia'').
Poza wschodnimi [[granice Polski|granicami Polski]] ustalonymi w 1945<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|1946|2|5}}).</ref> pozostają krainy historyczne (lub ich części), które znajdowały się na terytorium [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]] do czasu [[rozbiory Polski|rozbiorów]] (1772–1795) oraz na terytorium [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] do czasu zawarcia porozumień między mocarstwami [[wielka trójka|wielkiej trójki]] (1943–1945)<ref>{{cytuj książkę | autor=Krystyna Kersten | tytuł=Jałta w polskiej perspektywie | wydawca=Aneks Publishers | miejsce=London | rok=1989 | strony=101–110 | isbn=0-906601-58-4}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor=Edmund Jan Osmańczyk | tytuł=Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca= Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna” | miejsce=Warszawa | rok=1982 | strony=256, 258, 408 | isbn=83-214-0092-2}}</ref>. Od czasów [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] w skład [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] wchodziły duża część [[Wołyń|Wołynia]] i [[Podole|Podola]]. Po [[Unia lubelska|unii lubelskiej]] (1569) do Korony Królestwa Polskiego w ramach [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] wchodziły: [[Wołyń]] (łac. ''Volhynia''), [[Podole]] (łac. ''Podolia''), [[Ukraina (Naddnieprze)|Ukraina]] (łac. ''Ucraina'')<ref name="a" /> oraz [[Inflanty]] (łac. ''Livonia'').
⚫
[[Plik:Regiony historyczne Polski.jpg|centruj|bezramki|458x458px|Regiony historyczne Polski na podstawie podziału administracyjnego w latach 1466 - 1657]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 17: Linia 19:
* [[Prowincja (I Rzeczpospolita)|prowincja]] (w I Rzeczypospolitej)
* [[Prowincja (I Rzeczpospolita)|prowincja]] (w I Rzeczypospolitej)
* [[ziemia (administracja)|ziemia]] w dawnej Polsce
* [[ziemia (administracja)|ziemia]] w dawnej Polsce

==Atlas==

Bardziej szczegółowa mapa krain historycznych: [https://histmag.org/grafika/2016_articles/reg_hist_2.jpg (1)]


{{Polska tematy i zagadnienia}}
{{Polska tematy i zagadnienia}}

Wersja z 23:24, 21 lis 2020

Plik:Regiony historyczne Polski.jpg
Regiony historyczne Polski na podstawie podziału administracyjnego w latach 1466 - 1657

Krainy historyczne w Polsce – obszary powiązane wspólną historią i kulturą, niekiedy także więzami gospodarczymi na przestrzeni wieków.

Według Normana Daviesa we współczesnych granicach Polski znajdują się (niektóre tylko częściowo) następujące krainy historyczne[1]: Wielkopolska (łac. Polonia Maior), Małopolska (łac. Polonia Minor), Mazowsze (łac. Mazovia), Kujawy (łac. Cuiavia), Śląsk (łac. Silesia), Pomorze (łac. Pomerania, składające się z dwóch krain o odmiennej przeszłości historycznej – Pomorze Gdańskie i Pomorze Zachodnie), Prusy (łac. Prussia), Polesie (łac. Polesia), Ruś Czerwona (łac. Ruthenia Rubra) oraz Podlasie (łac. Podlachia, początkowo nieuwzględniane)[2]. W Polsce środkowej wymieniane są także ziemia sieradzka (łac. terra Siradiae) i ziemia łęczycka (łac. terra Lanciciensis)[3].

Na terenie dawnych Prus wyróżnia się historyczne Warmię, Barcję oraz Mazury[4], ponadto wrócił do użytku termin Górne Prusy (niem. Oberland). Pozostałe dawne pruskie krainy leżą w obrębie wyżej wymienionych. Również polska część Litwy Pruskiej pokrywa się z północną częścią Mazur. Dodatkowo za oddzielne krainy historyczne częściowo leżące w Polsce należy uznać Suwalszczyznę, Orawę[5], Spisz[6] oraz Łużyce[7], z których do Polski należą zarówno wschodnie krańce Łużyc Dolnych (Żary), jak i Górnych (Zgorzelec, Lubań). Do Polski należą również terytoria historycznych Czech (ziemia kłodzka) oraz Moraw (uzyskane w wyniku korekt granicznych obszary koło Osoblahy). [3].

Poza wschodnimi granicami Polski ustalonymi w 1945[8] pozostają krainy historyczne (lub ich części), które znajdowały się na terytorium Rzeczypospolitej do czasu rozbiorów (1772–1795) oraz na terytorium II Rzeczypospolitej do czasu zawarcia porozumień między mocarstwami wielkiej trójki (1943–1945)[9][10]. Od czasów Kazimierza Wielkiego w skład Korony Królestwa Polskiego wchodziły duża część Wołynia i Podola. Po unii lubelskiej (1569) do Korony Królestwa Polskiego w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów wchodziły: Wołyń (łac. Volhynia), Podole (łac. Podolia), Ukraina (łac. Ucraina)[2] oraz Inflanty (łac. Livonia).

Przypisy

  1. ↑ Davies N., Boże igrzysko. Historia Polski, t. 1, Kraków 1994, s. 54-63.
  2. ↑ a b Dodatkowo według wydania z 2007 roku.
  3. ↑ a b Polska: regiony historyczne, histmag.org [zarchiwizowane].
  4. ↑ Mapa - krainy historyczne w obrębie województwa warmińsko-mazurskiego
  5. ↑ Informacje o krainie w Orawskim Portalu Turystycznym
  6. ↑ Stowarzyszenie Rozwoju Spisza i Okolicy: Charakterystyka regionu
  7. ↑ Informacje o polskiej części Łużyc w portalu podroze.pl
  8. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  9. ↑ Krystyna Kersten: Jałta w polskiej perspektywie. London: Aneks Publishers, 1989, s. 101–110. ISBN 0-906601-58-4.
  10. ↑ Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1982, s. 256, 258, 408. ISBN 83-214-0092-2.

Zobacz też

Atlas

Bardziej szczegółowa mapa krain historycznych: (1)

Polska – tematy i zagadnienia
Historia
Geografia
Prawo i ustrój polityczny
Demografia,
bezpieczeństwo
i życie społeczne
Kultura
Gospodarka
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Regiony_historyczne_Polski&oldid=61425911”