Stefan Michał Marcinkiewicz

Stefan Michał Marcinkiewicz (ur. 2 sierpnia 1979 r. w Ełku) - socjolog, badacz pamięci zbiorowej i historii lokalnej, regionalista związany z Ełkiem.

Życiorys

Stefan Michał Marcinkiewicz

Data i miejsce urodzenia	02 sierpnia 1979 Ełk
Zawód, zajęcie	socjolog
Tytuł naukowy	doktor socjologii
Alma Mater	Uniwersytet w Białymstoku
Uczelnia	Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Wydział	Wydział Nauk Społecznych
Stanowisko	Adiunkt w Katedrze Socjologii (Instytut Nauk Politycznych)
Strona internetowa

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki =

Nauczyciel akademicki, obecnie adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Współpracownik Muzeum Historycznego w Ełku.

W 2003 roku otrzymał tytuł magistra w zarządzaniu w handlu zagranicznym na Politechnice Białostockiej, broniąc pracę magisterską: Znaczenie Parlamentu Europejskiego w instytucjonalno – prawnym porządku Unii Europejskiej (pod kierunkiem Stanisława Naruszewicza). W 2005 roku uzyskał tytuł magistra socjologii za pracę: Od inżynierii społecznej do socjotechniki: filozofowie w rolach inżynierów. Praca została napisana pod kierunkiem Teresy Chynczewskiej - Hennel (Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytet w Białymstoku).

Po studiach rozpoczął pracę w charakterze nauczyciela w Szkole Policealnej w Ełku, jednocześnie prowadząc badania nad związkiem procesów migracyjnych z rozwojem internetu. Jego praca doktorska pt. „Kreowanie więzi w warunkach społeczeństwa sieci na przykładzie wybranych społeczności internetowych polskich emigrantów w Irlandii" została obroniona na Wydziale Historyczno-Socjologicznym Uniwersytetu w Białymstoku w 2011 roku, pod kierunkiem Grzegorza Nowackiego (opublikowana w 2014 roku pod tytułem Internet w procesach migracyjnych na przykładzie polskich migrantów w Irlandii. Studium e-tnograficzne).

Jego obecna tematyka badawcza oscyluje wokół pamięci zbiorowej i historii oraz kształtowania się tożsamości lokalnej w obszarze południowo–wschodnich Mazur. W ramach kwerend archiwalnych i historii mówionej gromadzi relacje biograficzne dotyczące powiatu ełckiego. W swojej pracy poddaje krytycznej analizie treści pamięci zbiorowej. Tak było w przypadku analizy "stolicy Mazur" czy partyzanckiej legendy o zamachu na "widmo śmierci". Regularnie publikuje treści historyczne związane z powiatem ełckim w mediach społecznościowych (Mityczna stolica Mazur. Ełk/Lyck).

Sport w powojennym Ełku 1945-1956

Marcinkiewicz jest autorem scenariusza merytorycznego wystawy pt. Sport w powojennym Ełku 1945-1956 wykonanej na zlecenie Muzeum Historycznego w Ełku. Uczestniczył na każdym etapie jej powstawania. Wystawa prezentowała początki powojennego, amatorskiego sportu w Ełku. Wystawę można zwiedzić na stronie Sport w powojennym Ełku 1945-1956 (2018).

Sprawa "Widmo śmierci" (31 X 1943)

W książce Widmo śmierci" (31 X 1943). Partyzancka legenda, polityka i pamięć w powiecie ełckim Marcinkiewicz dokonał krytycznej analizy opowieści likwidacji plutonu egzekucyjnego SS pod Ełkiem przez pluton AK dowodzony przez por. Władysława Świackiego ps. "Sęp" oraz mjr. Czesława Nalborskiego ps. "Dzik".

Na podstawie dokumentów płk. Władysława Liniarskiego ps. "Mścisław" "Wuj" zdeponowanych w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich, dokumentów z Grajewskiej Izby Historycznej oraz Instytutu Pamięci Narodowej S. Marcinkiewicz dowodzi, że zasadzka na pluton SS pod Ełkiem jest fikcją ściśle związaną z weryfikacją członków Armii Krajowej Obwodu Grajewo na potrzeby członkostwa w ZBOWiD. Jedynym niezależnym źródłem dotyczącym akcji jest por. Władysław Świacki „Sęp”, a który w swoich wspomnieniach często mijał się z prawdą. Wersje wspomnień Świackiego różnią się od siebie. Natomiast opowieść domniemanego wywiadowcy - Cz. Nalborskiego jest załącznikiem do opowieści Świackiego. Na podstawie opowieści Czesława Nalborskiego właściwą legendę o likwidacji komanda SS pod Ełkiem stworzył Aleksander Omiljanowicz. Jego opowiadanie pt. „Widmo śmierci”, wzbogacone o elementy fabularne, uwierzytelniające opowieść (np. data 31 X 1943, Haupstrumfuhrer Stammer, rozstrzeliwania Włochów), zostąło opublikowane w Gazecie Białostockiej (4 i 5 oraz 11 i 12 września 1965 roku). Później opowieść została przedrukowana w olsztyńskim Głosie oraz w ogólnopolskich Kulisach (wydanie weekendowe Expressu Wieczornego). W 1966 r. opowiadanie A. Omiljanowicza pt. „Widmo śmierci” (o zamachu na gestapowców pod Ełkiem) zostało opublikowane w ZSRR w tygodniku "Literaturnaja Rossija". Ukazało się jednak pod zmienionym tytułem „Operacja <<Kabana>>” (Operacja „Dzika”, 06.05.1966 ).Opowiadanie znalazło się też w trzech książkach Aleksandra Omiljanowicza (Barykada 1968, Sens życia 1971, Stalowy szlak 1972). Do czasu publikacji w prasie o zasadzce pod Ełkiem nie wiedzieli inni członkowie AK Obwodu Grajewo. Nalborski w miarę upływu lat zmieniał i ubarwiał swoje opowieści.

Zasadzka na pluton SS była wielokrotnie powielana w źródłach historycznych. W 1974 r. w Teatrze Polskiego Radia powstało słuchowisko "Widmo śmierci" na podstawie prozy Omiljanowicza. W 1989 r. akcja pod Ełkiem została upamiętniona obeliskiem z tablicą w lesie w Nowej Wsi Ełckiej. W 1989 r. por. Władysław Świacki "Sęp" został patronem jednej z ulic w Ełku. W 2007 roku jedno z ełckich rond zyskało patrona - Cz. Nalborskiego "Dzika".

27 listopada Rada Miasta Ełk zmieniła nazwę Ronda im. mjr Czesława Nalborskiego "Dzika" na rondo 9 Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej. Marcinkiewicz napisał uzasadnienie tej uchwały. Opowieść o likwidacji plutonu SS pod Ełkiem to przykład „moczarowskiego” romantyzmu oraz polityki pamięci PRL. Legenda ta przetrwała w prawie niezmienionej postaci w III RP.

Wybrane publikacje

Książki

• "Widmo śmierci" (31 X 1943). Partyzancka legenda, polityka i pamięć w powiecie ełckim (Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, 2020).
• Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck (Muzeum Historyczne w Ełku, 2015). 
• Internet w procesach migracyjnych na przykładzie polskich migrantów w Irlandii. Studium e-tnograficzne, (Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2014).
• (razem z Grzegorzem Nowackim), Wkręceni w sieci – Sieciowe Podl@sie. Integracja społeczna między teorią a praktyką, Tom IV, (Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku,  Białystok, 2012).

Redakcja naukowa

• (razem z M. Łyszczarzem, M. Sokołowskim), Kreowanie przestrzeni społecznej w cyfrowym świecie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.

Wybrane artykuły

• Dysonanse kulturowe na Mazurach a problem budowania tożsamości lokalnej, (w:) Kultury i krajobrazy pamięci, Marek Dziewierski, Bożena Pactwa (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020, s. 53-65.
• „Jesteśmy razem z Wami Towarzyszu Wiesławie”. Lokalne echa Marca ’68 w „Gazecie Białostockiej”, (w:) Przekonać, pozyskać, skłonić. Re-wizje. Teoretyczne i praktyczne aspekty propagandy, Marek Sokołowski (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek Toruń, 2020, s. 182-199.
• Nurty ełckiej historiografii po II wojnie światowej, (w:) A. Kopiczko, Z. Chojnowski, M. Jagłowski, A. Mironowicz (red.), Konteksty regionalności. Badania inter- i transdyscyplinarne, PAN, Olsztyn 2019.
• Język jako baza kulturowego nacjonalizmu. Niemiecko-polskie starcie o „dusze i serca” Mazurów na przełomie XIX i XX w., „Pogranicze. Studia Społeczne” 2018, TOM XXXII, s. 69-82.
• (współautor M. Łyszczarz), Radykalizacja antymuzułmańskiego i antyimigranckiego dyskursu w mediach społecznościowych na przykładzie lokalnych wydarzeń w Ełku na przełomie 2016 i 2017 roku, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne/Academic Journal of Sociology” 2018, nr 22, s. 59-70.
• (współautor M. Łyszczarz), Obecność muzułmanów i imigrantów w polskim dyskursie publicznym na przykładzie doniesień prasowych dotyczących wydarzeń w Ełku na przełomie 2016 i 2017 roku, „Media. Kultura. Komunikacja Społeczna” 2018, nr 14, s. 117-134.
• Powojenne wysiedlenia ludności mazurskiej/niemieckiej z powiatu Ełk, (w:) J. Ławski, D. Zuber, K. Bogusz (red.), Protestanci na Mazurach: historia i literatura: studia, Wydawnictwo Prymat, Białystok – Ełk 2017, s. 131-145.
• Trauma dezintegracji i integracji w wymiarze lokalnym na przykładzie powojennego powiatu ełckiego, „Opuscula Sociologica” 2017, nr 1, s. 33-45.
• „Czy każdy nadawać może?”: krótka historia Polskiego Radia Limerick, [w:] Radio w cyfrowym świecie: teorie nowych mediów oraz konteksty międzynarodowe, red. M. Sokołowski, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2016, s. 134-144.
• Wątki religijne w ełckiej prasie z pierwszej połowy XIX wieku, [w:] Media i religia: nowy kontekst komunikacji, red. R. Sierocki, M. Sokołowski, Zduniak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016, s. 205-218.
• Złożone dziedzictwo pogranicza. Historia lokalna na Mazurach bez Mazurów, [w:] Przeszłość – przyszłości. Modele obchodzenia się z trudną przeszłością w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, red. Schiller, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice-Opole 2016, s. 48-52.

Linki zewnętrzne

Stefan M. Marcinkiewicz na stronie internetowej Katedry Socjologii Instytut Nauk Politycznych UWM w Olsztynie, 6 stycznia 2020.

Stefan M. Marcinkiewicz ORCID

Stefan M. Marcinkiewicz POLON