Postojak wiesiołkowiec: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m +etymologia |
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołania szablonu {{IUCN}} |
||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
{{Przypisy| |
{{Przypisy| |
||
<ref name=rms>Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt ([http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001348 Dz.U. 2014 poz. 1348]).</ref> |
<ref name=rms>Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt ([http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001348 Dz.U. 2014 poz. 1348]).</ref> |
||
<ref name=IUCN> |
<ref name=IUCN>{{IUCN |id = 18366 |nazwa = Proserpinus proserpina|autor = World Conservation Monitoring Centre |data dostępu = 2021-02-13 }}</ref> |
||
<ref name=PCKZ>[http://www.iop.krakow.pl/pckz/opis8e3a.html?id=80&je=pl Proserpinus proserpina], Polska Czerwona Księga Zwierząt.</ref> |
<ref name=PCKZ>[http://www.iop.krakow.pl/pckz/opis8e3a.html?id=80&je=pl Proserpinus proserpina], Polska Czerwona Księga Zwierząt.</ref> |
||
}} |
}} |
||
Wersja z 22:50, 13 lut 2021
 |
Ten artykuł od 2012-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| Proserpinus proserpina | |
| (Pallas, 1772) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Proserpinus |
| Gatunek |
postojak wiesiołkowiec |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 brak danych
| |
| Zasięg występowania | |
| |
Postojak wiesiołkowiec (Proserpinus proserpina) – gatunek motyla z rodziny zawisakowatych.
Łacińska nazwa rodzajowa i gatunkowa pochodzi od postaci z mitologii rzymskiej – bogini świata podziemnego Prozerpiny, co nawiązuje do wylęgania się na wiosnę motyli z umieszczonych w ziemi poczwarek[2].
- Wygląd
- Długość przedniego skrzydła 37-45 mm. Głowa zielonoszara, czułki oliwkowobrunatne, z białymi wierzchołkami. Tułów po bokach oliwkowobrunatny, w środkowej i tylnej części szarozielony. Skrzydła przednie oliwkowozielone z brunatnozieloną przepaską rozjaśnioną po obu stronach białym przyprószeniem. Na nich eliptyczna czarna plamka obwiedziona bardzo wąską jasną obwódką. Tylne skrzydła w części nasadowej żółte z szeroką czarną obwódką przy zewnętrznym, karbowanym brzegu. Strzępina biała, odwłok jednolicie oliwkowozielony z szarosrebrnym odcieniem. Aparat gębowy ssący w postaci zwijanej ssawki dłuższej od ciała owada.
- Biotop
- Występuje w bardzo różnych typach środowisk, zarówno suchych jak i podmokłych. Gąsienice spotykane są w środowiskach kserotermicznych, zwykle na piaszczystych ugorach porośniętych wiesiołkiem. Czasami znajduje się je w miastach. Występują również przy rowach melioracyjnych, na obszarach bagiennych oraz tam gdzie rosną wierzbownice.
- Zasięg występowania
- Gatunek występuje w zachodnich regionach Palearktyki o cieplejszym klimacie, sięgając na wschód po Turkiestan. W Polsce spotykany przeważnie w południowo-zachodniej części kraju, jest to gatunek bardzo rzadki.
- Postać gąsienicy i larwy
- W ciągu roku występuje jedno pokolenie. Samice składają jajeczka w okresie rójki na roślinach pokarmowych gąsienic. Gąsienice szarozielone z ciemną linią grzbietową i rozlanymi brunatnymi plamami po bokach lub fioletowo-czarne z ciemniejszymi, ukośnymi plamami na oskórku. Gąsienice są duże, masywne, mają róg w części odwłokowej grzbietu zaznaczony jako niewielki guzek o zabarwieniu różowawym. Głowa od żółtobrunatnej do fioletowo-szarej. Gąsienica żyje od lipca do września. Żeruje zazwyczaj w nocy, na rozmaitych gatunkach wierzbownicy i wiesiołka, a także na krwawnicy pospolitej. Dzień spędza chowając się w ściółce u nasady rośliny pokarmowej. Gąsienice przepoczwarzają się w zagłębieniu w ziemi i tam zimują. Poczwarka jest brązowo-brunatna z czerwonym, tłustym połyskiem.
- Postać dorosła - imago
- Motyle dorosłe pojawiają się na rozproszonych stanowiskach w maju i czerwcu. Charakteryzują się masywną budową ciała o doskonałych warunkach aerodynamicznych. Motyl dobrze lata, może o własnych siłach odbywać długie loty na odległość wielu kilometrów. Lata o zmierzchu, odwiedza kwiaty lilaka pospolitego, wiciokrzewu, żmijowca i innych roślin. Pożywienie stanowi głównie nektar kwiatów, który wypijają za pomocą długiej ssawki, zawisając nad kwiatami w locie. Pełnią ważną rolę w zapylaniu roślin.
- Ochrona
- Gatunek w Polsce jest prawnie chroniony. Kilka stanowisk podlega ochronie rezerwatowej.
- Rośliny żywicielskie
- Różne gatunki z rodziny wiesiołkowatych: np. wierzbownica (Epilobium spp.), wiesiołek (Oenothera), wierzbówka (Chamerion), a także rzadko krwawnica pospolita (Lythrum salicaria)
- Ciekawostka
- Gąsienice w razie zaniepokojenia kurczą się przybierając charakterystyczną postawę przypominającą sfinksa (stąd wywodzi się ich nazwa łacińska).
Zagrożenia i ochrona
W Polsce gatunek objęty ochroną ścisłą[3]. Umieszczony na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN, ze statusem DD (data deficient/brak wystarczających danych)[4]. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt ze statusem LR (low risk/niskiego ryzyka)[5].
Przypisy
- ↑ Proserpinus proserpina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Krzysztof Smagowicz: Etymologiczny słownik nazw zwierząt. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004, s. 219. ISBN 83-233-1743-7.
- ↑ Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2014 poz. 1348).
- ↑ World Conservation Monitoring Centre, Proserpinus proserpina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-02-13] (ang.).
- ↑ Proserpinus proserpina, Polska Czerwona Księga Zwierząt.