Teoria deskrypcji: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m int. |
Platonicus (dyskusja | edycje) Usunięcie błędów, poprawa stylu. |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dopracować|definicja=2016-03|źródła=2016-03}} |
{{Dopracować|definicja=2016-03|źródła=2016-03}} |
||
'''Teoria deskrypcji''' jest m.in. pewną teorią parafrazowania zdań zawierających deskrypcje określone – czyli takie nazwy, które mogą stać w podmiocie i |
'''Teoria deskrypcji''' jest m.in. pewną teorią parafrazowania zdań zawierających deskrypcje określone – czyli takie nazwy, które mogą stać w podmiocie i orzeczniku zdania o postaci „A jest B” (orzecznikowego) – oraz w intencji mówiącego mają odnosić się do dokładnie jednego przedmiotu, np.: |
||
* „Obecny król Francji” |
* „Obecny król Francji” |
||
* „Autor ‘Lalki’” |
* „Autor ‘Lalki’” |
||
Linia 12: | Linia 12: | ||
Przykład: |
Przykład: |
||
; "Obecny król Francji jest łysy" |
; Zdanie [Z1] – "Obecny król Francji jest łysy" |
||
# Predykaty: „x jest obecnym królem Francji” (x jest OKF), „x jest łysy” (to nie jest wyrażenie deskryptywne). |
# Predykaty: |
||
#* „x jest obecnym królem Francji” (x jest OKF), |
|||
#* „x jest łysy” (to nie jest wyrażenie deskryptywne). |
|||
# Warunki: |
# Warunki: |
||
#* Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden król Francji): ( |
#* Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden obecny król Francji): (∃x) (x jest OKF) |
||
#* Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden król Francji): ( |
#* Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden obecny król Francji): (∀x)(∀y) (x jest OKF & y jest OKF → x=y) |
||
# Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej |
# Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej [Z1]: |
||
#* „Cokolwiek jest OKF, ma cechę bycia łysym”: (∀x) (x jest OKF → x jest łyse) |
|||
# Zdanie [Z2] ma zatem następującą formę: |
|||
#* (x) (x jest OKF → x jest łyse) |
|||
# |
#* (Ex) (x jest OKF) & (∀x)(∀y) (x jest OKF & y jest OKF → x=y) & (∀x) (x jest OKF → x jest łyse) |
||
Inny przykład: |
Inny przykład: |
||
; "Prus jest autorem ‘Lalki’" |
; Zdanie [Z1] – "Prus jest autorem ‘Lalki’" |
||
# Predykaty: „x jest autorem ‘Lalki’” („x jest AL.”). |
# Predykaty: |
||
#* „x jest autorem ‘Lalki’” („x jest AL.”). |
|||
# Do tego imię własne: Prus (stała np. a) . |
# Do tego imię własne: |
||
#* Prus (stała np. a) . |
|||
# Warunki: |
# Warunki: |
||
#* Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden autor ‘Lalki’): ( |
#* Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden autor ‘Lalki’): (∃x) (x jest AL) |
||
#* Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden autor ‘Lalki’): ( |
#* Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden autor ‘Lalki’): (∀x)(∀y) (x jest AL & y jest AL → x=y) |
||
# Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej |
# Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej [Z1]: |
||
#* „Cokolwiek jest AL jest identyczne z Prusem”: (∀x) (x jest AL → x = a) |
|||
# Zdanie [Z2] ma formę koniunkcji tych trzech zdań. |
# Zdanie [Z2] ma formę koniunkcji tych trzech zdań. |
||
Wersja z 05:04, 10 mar 2021
Ten artykuł należy dopracować |
Teoria deskrypcji jest m.in. pewną teorią parafrazowania zdań zawierających deskrypcje określone – czyli takie nazwy, które mogą stać w podmiocie i orzeczniku zdania o postaci „A jest B” (orzecznikowego) – oraz w intencji mówiącego mają odnosić się do dokładnie jednego przedmiotu, np.:
- „Obecny król Francji”
- „Autor ‘Lalki’”
- „Najwyższy szczyt świata”
Metoda parafrazy przebiega następująco:
- Traktujemy wyrażenie deskryptywne jak predykat – np. „x jest autorem ‘Lalki’’
- Rozpisujemy zdanie, w którym występuje deskrypcja na zdanie złożone z co najmniej dwóch zdań – (1) zdania stwierdzającego istnienie denotatu deskrypcji (Warunek Istnienia) oraz (2) zdania stwierdzającego jedyność tego denotatu (Warunek Jedyności). (Zob. też: kwantyfikator ogólny, kwantyfikator egzystencjalny).
- Dodajemy zdanie "wynikające" ze struktury analizowanego zdania języka naturalnego (zob. przykłady poniżej).
Przykład:
- Zdanie [Z1] – "Obecny król Francji jest łysy"
- Predykaty:
- „x jest obecnym królem Francji” (x jest OKF),
- „x jest łysy” (to nie jest wyrażenie deskryptywne).
- Warunki:
- Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden obecny król Francji): (∃x) (x jest OKF)
- Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden obecny król Francji): (∀x)(∀y) (x jest OKF & y jest OKF → x=y)
- Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej [Z1]:
- „Cokolwiek jest OKF, ma cechę bycia łysym”: (∀x) (x jest OKF → x jest łyse)
- Zdanie [Z2] ma zatem następującą formę:
- (Ex) (x jest OKF) & (∀x)(∀y) (x jest OKF & y jest OKF → x=y) & (∀x) (x jest OKF → x jest łyse)
Inny przykład:
- Zdanie [Z1] – "Prus jest autorem ‘Lalki’"
- Predykaty:
- „x jest autorem ‘Lalki’” („x jest AL.”).
- Do tego imię własne:
- Prus (stała np. a) .
- Warunki:
- Istnienia (Istnieje przynajmniej jeden autor ‘Lalki’): (∃x) (x jest AL)
- Jedyności (Istnieje co najwyżej jeden autor ‘Lalki’): (∀x)(∀y) (x jest AL & y jest AL → x=y)
- Oraz dodatkowe zdanie wynikające z formy logicznej [Z1]:
- „Cokolwiek jest AL jest identyczne z Prusem”: (∀x) (x jest AL → x = a)
- Zdanie [Z2] ma formę koniunkcji tych trzech zdań.
Teoria deskrypcji została sformułowana w roku 1905 przez Bertranda Russella w artykule „On denoting” („Denotowanie”).