Amerykanie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m mała rozbudowa w oparciu o PWN
m lit.
Linia 12: Linia 12:
'''Amerykanie''' ([[ang.]] ''Americans'') – [[Pluralizm polityczny|pluralistyczna]] wspólnota narodowo-państwowa pochodzenia imigracyjnego, kształtująca się w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], licząca w 2010 roku około 308.7 mln osób<ref>Słownik języka polskiego, tomy I-X + Suplement, tom XI; red. Witold Doroszewski; wyd. Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa 1958–1969, tom I, s. 109, 2. Amerykanka „obywatelka Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn.”.</ref><ref>{{Cytuj | url=http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | tytuł=Census 2010 News &#124; U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts - Apportionment Counts Delivered to President<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=census.gov | język=en | archiwum=https://web.archive.org/web/20101224044247/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | zarchiwizowano=2010-12-24 | data dostępu=2021-03-25}}</ref>. W związku ze specyficzną, [[Migracja ludności|migracyjną]] historią swojego powstania, posiada pochodzenie mieszane, przede wszystkim europejskie i afrykańskie. [[Mniejszość etniczna|Mniejszość]] stanowią osoby pochodzenia [[Żółta odmiana człowieka|azjatyckiego]], [[Tubylczy Amerykanie|rdzenni Amerykanie]] – [[Indianie Ameryki Północnej]] oraz [[Hawajczycy|osoby pochodzenia hawajskiego]] i pacyficznego<ref>https://archive.ph/20150103065429/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/QTP4</ref>. Skutkiem tradycyjnej wielonarodowości Stanów Zjednoczonych jest fakt, że wielu Amerykanów identyfikuje się zarówno ze Stanami Zjednoczonymi, jak i – raczej sentymentalnie – z krajem pochodzenia swoich przodków (np. Amerykanie niemieckiego, włoskiego czy irlandzkiego pochodzenia – ''German Americans,'' ''Italian Americans, Irish Americans'').
'''Amerykanie''' ([[ang.]] ''Americans'') – [[Pluralizm polityczny|pluralistyczna]] wspólnota narodowo-państwowa pochodzenia imigracyjnego, kształtująca się w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], licząca w 2010 roku około 308.7 mln osób<ref>Słownik języka polskiego, tomy I-X + Suplement, tom XI; red. Witold Doroszewski; wyd. Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa 1958–1969, tom I, s. 109, 2. Amerykanka „obywatelka Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn.”.</ref><ref>{{Cytuj | url=http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | tytuł=Census 2010 News &#124; U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts - Apportionment Counts Delivered to President<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=census.gov | język=en | archiwum=https://web.archive.org/web/20101224044247/http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | zarchiwizowano=2010-12-24 | data dostępu=2021-03-25}}</ref>. W związku ze specyficzną, [[Migracja ludności|migracyjną]] historią swojego powstania, posiada pochodzenie mieszane, przede wszystkim europejskie i afrykańskie. [[Mniejszość etniczna|Mniejszość]] stanowią osoby pochodzenia [[Żółta odmiana człowieka|azjatyckiego]], [[Tubylczy Amerykanie|rdzenni Amerykanie]] – [[Indianie Ameryki Północnej]] oraz [[Hawajczycy|osoby pochodzenia hawajskiego]] i pacyficznego<ref>https://archive.ph/20150103065429/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/QTP4</ref>. Skutkiem tradycyjnej wielonarodowości Stanów Zjednoczonych jest fakt, że wielu Amerykanów identyfikuje się zarówno ze Stanami Zjednoczonymi, jak i – raczej sentymentalnie – z krajem pochodzenia swoich przodków (np. Amerykanie niemieckiego, włoskiego czy irlandzkiego pochodzenia – ''German Americans,'' ''Italian Americans, Irish Americans'').


Istotnym elementem procesu narodowotwórczego w USA jest [[amerykanizacja]], prowadząca do zaniku odrębności etnicznych grup [[Imigracja do Stanów Zjednoczonych|imigracyjnego]] pochodzenia połączonego z adaptacją niektórych nowych elementów. W ten sposób pierwotna kultura [[Angloameryka|angloamerykańska]] przekształciła się w odrębną kulturę amerykańską. Zasadą budowy współczesnego społeczeństwa amerykańskiego jest również wielokulturowość — zagwarantowanie każdej grupie prawa do kultywowania własnej tożsamości i tradycji.<ref>{{Cytuj |tytuł = Amerykanie - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy |data dostępu = 2021-04-02 |opublikowany = encyklopedia.pwn.pl |url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3868639 |język = pl}}</ref>
Istotnym elementem procesu narodowotwórczego w USA jest [[amerykanizacja]], prowadząca do zaniku odrębności etnicznych grup [[Imigracja do Stanów Zjednoczonych|imigracyjnego]] pochodzenia połączonego z adaptacją niektórych nowych elementów. W ten sposób pierwotna kultura [[Angloameryka|angloamerykańska]] przekształciła się w odrębną kulturę amerykańską. Zasadą budowy współczesnego społeczeństwa amerykańskiego jest również [[wielokulturowość]] — zagwarantowanie każdej grupie prawa do kultywowania własnej tożsamości i tradycji.<ref>{{Cytuj |tytuł = Amerykanie - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy |data dostępu = 2021-04-02 |opublikowany = encyklopedia.pwn.pl |url = https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3868639 |język = pl}}</ref>


Językiem ojczystym większości Amerykanów, zwłaszcza pochodzenia europejskiego i afrykańskiego, jest [[amerykańska odmiana języka angielskiego|język angielski w jego amerykańskiej odmianie]], odziedziczony po byłych [[Kolonializm|kolonizatorach]] Ameryki Północnej – [[Anglicy|Anglikach]]. Ponadto znaczna część mieszkańców południa USA ([[Floryda|Florydy]], [[Teksas]]u, [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyku]] oraz południowej [[Kalifornia|Kalifornii]]) posługuje się [[Język hiszpański w Stanach Zjednoczonych|językiem hiszpańskim]]. Społeczność [[Cajun]]s w [[Luizjana|Luizjanie]] oraz zamieszkujący [[Nowa Anglia#Podział etniczny i językowy|Nową Anglię]] potomkowie [[Frankokanadyjczycy|Frankokanadyjczyków]] mówią po francusku.
Językiem ojczystym większości Amerykanów, zwłaszcza pochodzenia europejskiego i afrykańskiego, jest [[amerykańska odmiana języka angielskiego|język angielski w jego amerykańskiej odmianie]], odziedziczony po byłych [[Kolonializm|kolonizatorach]] Ameryki Północnej – [[Anglicy|Anglikach]]. Ponadto znaczna część mieszkańców południa USA ([[Floryda|Florydy]], [[Teksas]]u, [[Nowy Meksyk|Nowego Meksyku]] oraz południowej [[Kalifornia|Kalifornii]]) posługuje się [[Język hiszpański w Stanach Zjednoczonych|językiem hiszpańskim]]. Społeczność [[Cajun]]s w [[Luizjana|Luizjanie]] oraz zamieszkujący [[Nowa Anglia#Podział etniczny i językowy|Nową Anglię]] potomkowie [[Frankokanadyjczycy|Frankokanadyjczyków]] mówią po francusku.
Linia 18: Linia 18:
Amerykanie w przytłaczającej większości zamieszkują Stany Zjednoczone. Ci żyjący poza USA mieszkają przede wszystkim w [[Meksyk]]u, gdzie stanowią 1,1% [[Liczba ludności|populacji]] (ponad 1 mln osób) oraz w [[Kanada|Kanadzie]], gdzie stanowią 2,3% populacji (ponad 687 tys. osób)<ref>[https://web.archive.org/web/20030802005426/http://www.aca.ch/amabroad.pdf American citizens living abroad by country].</ref>. W [[Polska|Polsce]] żyje ich około 12 tysiący<ref>https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/Przynaleznosc_narodowo-etniczna_w_2011_NSP.pdf</ref>. Zdecydowana większość Amerykanów to [[Chrześcijaństwo|chrześcijanie]], głównie [[Protestantyzm|protestanci]] (42%) i [[Katolicyzm|katolicy]] (21%).
Amerykanie w przytłaczającej większości zamieszkują Stany Zjednoczone. Ci żyjący poza USA mieszkają przede wszystkim w [[Meksyk]]u, gdzie stanowią 1,1% [[Liczba ludności|populacji]] (ponad 1 mln osób) oraz w [[Kanada|Kanadzie]], gdzie stanowią 2,3% populacji (ponad 687 tys. osób)<ref>[https://web.archive.org/web/20030802005426/http://www.aca.ch/amabroad.pdf American citizens living abroad by country].</ref>. W [[Polska|Polsce]] żyje ich około 12 tysiący<ref>https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/Przynaleznosc_narodowo-etniczna_w_2011_NSP.pdf</ref>. Zdecydowana większość Amerykanów to [[Chrześcijaństwo|chrześcijanie]], głównie [[Protestantyzm|protestanci]] (42%) i [[Katolicyzm|katolicy]] (21%).


Amerykaninem nie można jednak określić każdego mieszkańca dowolnego państwa [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] lub [[Ameryka Południowa|Południowej]]. W języku polskim ''Amerykanin'' oznacza mieszkańca USA<ref name="sjp">{{Cytuj stronę | url = http://sjp.pwn.pl/szukaj/Amerykanin.html | tytuł = Amerykanin | praca = Słownik języka polskiego PWN | opublikowany = WN PWN SA | data dostępu = 2015-08-27}}</ref>. Wobec mieszkańców innych państw tej części świata stosuje się określenie analogiczne do nazwy państwa, z którego pochodzi.
Amerykaninem nie można jednak określić każdego mieszkańca dowolnego państwa [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]] lub [[Ameryka Południowa|Południowej]]. W języku polskim ''Amerykanin'' oznacza mieszkańca USA<ref name="sjp">{{Cytuj stronę | url = http://sjp.pwn.pl/szukaj/Amerykanin.html | tytuł = Amerykanin | praca = Słownik języka polskiego PWN | opublikowany = WN PWN SA | data dostępu = 2015-08-27}}</ref>. Wobec mieszkańców innych państw tej części świata stosuje się określenie analogiczne do nazwy państwa, z którego pochodzi.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==

Wersja z 15:00, 2 kwi 2021

Szablon:Naród infobox

Amerykanie (ang. Americans) – pluralistyczna wspólnota narodowo-państwowa pochodzenia imigracyjnego, kształtująca się w Stanach Zjednoczonych, licząca w 2010 roku około 308.7 mln osób[1][2]. W związku ze specyficzną, migracyjną historią swojego powstania, posiada pochodzenie mieszane, przede wszystkim europejskie i afrykańskie. Mniejszość stanowią osoby pochodzenia azjatyckiego, rdzenni AmerykanieIndianie Ameryki Północnej oraz osoby pochodzenia hawajskiego i pacyficznego[3]. Skutkiem tradycyjnej wielonarodowości Stanów Zjednoczonych jest fakt, że wielu Amerykanów identyfikuje się zarówno ze Stanami Zjednoczonymi, jak i – raczej sentymentalnie – z krajem pochodzenia swoich przodków (np. Amerykanie niemieckiego, włoskiego czy irlandzkiego pochodzenia – German Americans, Italian Americans, Irish Americans).

Istotnym elementem procesu narodowotwórczego w USA jest amerykanizacja, prowadząca do zaniku odrębności etnicznych grup imigracyjnego pochodzenia połączonego z adaptacją niektórych nowych elementów. W ten sposób pierwotna kultura angloamerykańska przekształciła się w odrębną kulturę amerykańską. Zasadą budowy współczesnego społeczeństwa amerykańskiego jest również wielokulturowość — zagwarantowanie każdej grupie prawa do kultywowania własnej tożsamości i tradycji.[4]

Językiem ojczystym większości Amerykanów, zwłaszcza pochodzenia europejskiego i afrykańskiego, jest język angielski w jego amerykańskiej odmianie, odziedziczony po byłych kolonizatorach Ameryki Północnej – Anglikach. Ponadto znaczna część mieszkańców południa USA (Florydy, Teksasu, Nowego Meksyku oraz południowej Kalifornii) posługuje się językiem hiszpańskim. Społeczność Cajuns w Luizjanie oraz zamieszkujący Nową Anglię potomkowie Frankokanadyjczyków mówią po francusku.

Amerykanie w przytłaczającej większości zamieszkują Stany Zjednoczone. Ci żyjący poza USA mieszkają przede wszystkim w Meksyku, gdzie stanowią 1,1% populacji (ponad 1 mln osób) oraz w Kanadzie, gdzie stanowią 2,3% populacji (ponad 687 tys. osób)[5]. W Polsce żyje ich około 12 tysiący[6]. Zdecydowana większość Amerykanów to chrześcijanie, głównie protestanci (42%) i katolicy (21%).

Amerykaninem nie można jednak określić każdego mieszkańca dowolnego państwa Ameryki Północnej lub Południowej. W języku polskim Amerykanin oznacza mieszkańca USA[7]. Wobec mieszkańców innych państw tej części świata stosuje się określenie analogiczne do nazwy państwa, z którego pochodzi.

Zobacz też

Przypisy

  1. Słownik języka polskiego, tomy I-X + Suplement, tom XI; red. Witold Doroszewski; wyd. Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe; Warszawa 1958–1969, tom I, s. 109, 2. Amerykanka „obywatelka Stanów Zjednoczonych Ameryki Płn.”.
  2. Census 2010 News | U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts - Apportionment Counts Delivered to President [online], census.gov [dostęp 2021-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-24] (ang.).
  3. https://archive.ph/20150103065429/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/QTP4
  4. Amerykanie - Encyklopedia PWN - źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy [online], encyklopedia.pwn.pl [dostęp 2021-04-02] (pol.).
  5. American citizens living abroad by country.
  6. https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/Przynaleznosc_narodowo-etniczna_w_2011_NSP.pdf
  7. Amerykanin. [w:] Słownik języka polskiego PWN [on-line]. WN PWN SA. [dostęp 2015-08-27].