Cześnik: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
jęz. |
m Poprawiona interpunkcja. Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Cześnik''' – w [[historia Polski|średniowiecznej Polsce]] ([[XIII wiek]]) urzędnik królewski dbający o „piwnicę” monarchii, a podczas biesiady podający mu puchary. Od [[XIV wiek|XIV w.]] urząd ten stał się honorowy (na przykład cześnik koronny) a więc nie pociągającym za sobą żadnych obowiązków. W [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej Szlacheckiej]] był niższym [[urzędy ziemskie|urzędem ziemskim]] (w hierarchii urzędów (1768) w Koronie przed [[łowczy]]m i za [[podstoli]]m, na Litwie przed [[horodniczy]]m i za [[podczaszy]]m). |
'''Cześnik''' – w [[historia Polski|średniowiecznej Polsce]] ([[XIII wiek]]) urzędnik królewski dbający o „piwnicę” monarchii, a podczas biesiady podający mu puchary. Od [[XIV wiek|XIV w.]] urząd ten stał się honorowy (na przykład cześnik koronny), a więc nie pociągającym za sobą żadnych obowiązków. W [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej Szlacheckiej]] był niższym [[urzędy ziemskie|urzędem ziemskim]] (w hierarchii urzędów (1768) w Koronie przed [[łowczy]]m i za [[podstoli]]m, na Litwie przed [[horodniczy]]m i za [[podczaszy]]m). |
||
== Tytuły odojcowskie i odmężowskie == |
== Tytuły odojcowskie i odmężowskie == |
||
Wersja z 09:13, 9 kwi 2021
Cześnik – w średniowiecznej Polsce (XIII wiek) urzędnik królewski dbający o „piwnicę” monarchii, a podczas biesiady podający mu puchary. Od XIV w. urząd ten stał się honorowy (na przykład cześnik koronny), a więc nie pociągającym za sobą żadnych obowiązków. W Rzeczypospolitej Szlacheckiej był niższym urzędem ziemskim (w hierarchii urzędów (1768) w Koronie przed łowczym i za podstolim, na Litwie przed horodniczym i za podczaszym).
Tytuły odojcowskie i odmężowskie
Tradycyjnie dzieci cześnika miały prawo do tytułu odojcowskiego. Dla synów tytułem takim był cześnikowic[1], a dla córek cześnikówna[2]. Żony cześnika miały prawo do tytułu odmężowskiego – cześnikowa[3].
Kultura polska
W kulturze polskiej urząd pojawia się w komedii Zemsta Aleksandra Fredry, gdzie jednym z jej bohaterów jest cześnik Maciej Raptusiewicz, oponentem Rejenta Milczka w sporze o mur.
Cześnikowa natomiast jest jedną z postaci w operze Straszny dwór z librettem Jana Chęcińskiego i muzyką Stanisława Moniuszki, stryjenką dwóch młodych żołnierzy, głównych męskich bohaterów dzieła, Zbigniewa i Stefana. Jako pierwsza dom Miecznika z Kalinowa określa tytułowym mianem Strasznego dworu i snuje intrygę mającą na celu niedopuszczenie do spotkania bratanków z córkami starego przyjaciela ich ojca, chcąc ożenić chłopców z córkami zaprzyjaźnionej z nią samą Skarbnikowej ze Skier[4].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Acta Universitatis Lodziensis: Folia archaeologica, Wydanie 21. Uniwersytet Łódzki, 1997. str. 171, 183
- ↑ Szymon Konarski. Szlachta kalwińska w Polsce. Wydawnictwo Naukowe Semper, 1936, str. 8, 41, 50
- ↑ Herbarz polski Kaspra Niesieckiego: powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów, urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, Tom 6. Waif, 1841, str. 317
- ↑ Piotr Kamiński: Tysiąc i jedna opera. T. 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne (PWM), 2008, s. 977-981. ISBN 978-83-224-0901-5.