Stanisław Szczepanowski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodano link do Polony |
m drobne merytoryczne |
||
Linia 51: | Linia 51: | ||
W Londynie utrzymywał się początkowo z pracy w prywatnym laboratorium analitycznym, a potem pracował w latach 1870–1879 jako urzędnik wydziału przemysłu i handlu Ministerstwa dla Spraw [[Indie|Indii]] (''India Office''). Pracował dla tego ministerstwa m.in. w eksperymentalnej dla Indii przędzalni bawełny w [[Manchester]]ze, potem poznawał przędzalnictwo [[len|lnu]] i [[konopie siewne|konopi]] we Włoszech i studiował w Akademii Mleczarskiej w [[Mediolan]]ie. We Francji zwiedzał fabryki włókiennicze i przemysłu rolno-spożywczego. Dokładnie poznał przemysł i mechanizmy gospodarcze [[Anglia|Anglii]], [[Szkocja|Szkocji]] i [[Walia|Walii]]. Badał też systemy podatkowe niektórych krajów europejskich i pozaeuropejskich (np. [[Iran|Persji]]). W 1877 przyjął obywatelstwo Anglii i zachował je do 1889. W 1878 zaproponowano mu, jako ekspertowi do spraw Indii, wspólną podróż do tego kraju z brytyjskim następcą tronu (późniejszym królem [[Edward VII|Edwardem VII]]), jednakże odmówił i w 1879 przeniósł się do Galicji. |
W Londynie utrzymywał się początkowo z pracy w prywatnym laboratorium analitycznym, a potem pracował w latach 1870–1879 jako urzędnik wydziału przemysłu i handlu Ministerstwa dla Spraw [[Indie|Indii]] (''India Office''). Pracował dla tego ministerstwa m.in. w eksperymentalnej dla Indii przędzalni bawełny w [[Manchester]]ze, potem poznawał przędzalnictwo [[len|lnu]] i [[konopie siewne|konopi]] we Włoszech i studiował w Akademii Mleczarskiej w [[Mediolan]]ie. We Francji zwiedzał fabryki włókiennicze i przemysłu rolno-spożywczego. Dokładnie poznał przemysł i mechanizmy gospodarcze [[Anglia|Anglii]], [[Szkocja|Szkocji]] i [[Walia|Walii]]. Badał też systemy podatkowe niektórych krajów europejskich i pozaeuropejskich (np. [[Iran|Persji]]). W 1877 przyjął obywatelstwo Anglii i zachował je do 1889. W 1878 zaproponowano mu, jako ekspertowi do spraw Indii, wspólną podróż do tego kraju z brytyjskim następcą tronu (późniejszym królem [[Edward VII|Edwardem VII]]), jednakże odmówił i w 1879 przeniósł się do Galicji. |
||
W Galicji włączył się intensywnie do budowy przemysłu naftowego. W 1879 założył własną kopalnię ropy naftowej w [[Słoboda (obwód iwanofrankiwski)|Słobodzie Rungurskiej]]. Dowiercił się dużych, jak na tamte czasy, ilości ropy naftowej. Słoboda stała się wkrótce największą kopalnią ropy w Galicji. W 1880 założył w Słobodzie pierwszą w Galicji fabrykę maszyn górniczych, a w 1881 założył Pierwsze Towarzystwo Eksploatacji Nafty i Wosku Ziemnego w Słobodzie. W tym samym roku ożenił się z Heleną z Wolskich. Miał z nią dwóch synów i cztery córki. W 1883 wybudował w [[Peczeniżyn]]ie najnowocześniejszą wówczas i największą rafinerię. W 1886 zbudował linię kolejową Peczeniżyn – [[Kołomyja]] oraz rurociąg naftowy Słoboda Rungurska–Peczeniżyn. Niestety, w 1887 został wyrugowany ze wszystkich tych interesów przez wspólników. |
W Galicji włączył się intensywnie do budowy przemysłu naftowego. W 1879 założył własną kopalnię ropy naftowej w [[Słoboda (obwód iwanofrankiwski)|Słobodzie Rungurskiej]]. Dowiercił się dużych, jak na tamte czasy, ilości ropy naftowej. Słoboda stała się wkrótce największą kopalnią ropy w Galicji. W 1880 założył w Słobodzie pierwszą w Galicji fabrykę maszyn górniczych, a w 1881 założył Pierwsze Towarzystwo Eksploatacji Nafty i Wosku Ziemnego w Słobodzie. W tym samym roku ożenił się z Heleną z Wolskich. Miał z nią dwóch synów: Witolda oraz Stanisława Wiktora i cztery córki: Florę, Zofię Helenę Antoninę, [[Eleonora Plutyńska|Eleonorę]] i [[Wanda Szczepanowska|Wandę]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Stanisław Antoni Szczepanowski h. Prus (I), I |data dostępu = 2021-06-08 |opublikowany = geni_family_tree |url = https://www.geni.com/people/Stanis%C5%82aw-Szczepanowski-h-Prus-I-I/6000000020419840000 |język = pl}}</ref>. W 1883 wybudował w [[Peczeniżyn]]ie najnowocześniejszą wówczas i największą rafinerię. W 1886 zbudował linię kolejową Peczeniżyn – [[Kołomyja]] oraz rurociąg naftowy Słoboda Rungurska–Peczeniżyn. Niestety, w 1887 został wyrugowany ze wszystkich tych interesów przez wspólników. |
||
Nie zrezygnował jednak z dalszej rozbudowy przemysłu naftowego. W latach 1887–1889 miał niewielkie kopalnie w [[Równe (województwo podkarpackie)|Równem]] i [[Wietrzno (województwo podkarpackie)|Wietrznie]] w powiecie [[Krosno|krośnieńskim]]. W 1889 założył kopalnię w Kosmaczu, powiat [[Kosów (obwód iwanofrankiwski)|Kosów]]. W latach 1889–1894 posiadał też niewielką kopalnię w [[Siary|Siarach]] pod [[Gorlice|Gorlicami]]. W [[Rypne]]m, w [[Powiat doliński|powiecie Dolina]], miał ze wspólnikami dwie kopalnie. W latach 1894–1896 był właścicielem kopalni w Synowódzku Wyżnym, w powiecie [[Stryj (miasto)|Stryj]], a w 1896 założył kopalnię w Grąziowej, powiat [[Stary Sambor]]. W 1888 rozbudował małą kopalnię w Schodnicy pod [[Borysław]]iem. Wkrótce produkcja tej kopalni przekroczyła ówczesną wydajność Borysławia i innych ośrodków w Galicji. Uruchomił też ze wspólnikiem rurociąg ropny ze Schodnicy, początkowo do Maźnicy, potem do Borysławia. Niestety, i tym razem w wyniku problemów finansowych stracił w 1894 Schodnicę, tuż przed dowierceniem rekordowego odwiertu. Schodnica okazała się bardzo ropodajna i była długi czas ważnym ośrodkiem przemysłu naftowego. Po tym niepowodzeniu Szczepanowski przestał się liczyć jako przedsiębiorca naftowy, odsprzedając też wkrótce pozostałe kopalnie naftowe. |
Nie zrezygnował jednak z dalszej rozbudowy przemysłu naftowego. W latach 1887–1889 miał niewielkie kopalnie w [[Równe (województwo podkarpackie)|Równem]] i [[Wietrzno (województwo podkarpackie)|Wietrznie]] w powiecie [[Krosno|krośnieńskim]]. W 1889 założył kopalnię w Kosmaczu, powiat [[Kosów (obwód iwanofrankiwski)|Kosów]]. W latach 1889–1894 posiadał też niewielką kopalnię w [[Siary|Siarach]] pod [[Gorlice|Gorlicami]]. W [[Rypne]]m, w [[Powiat doliński|powiecie Dolina]], miał ze wspólnikami dwie kopalnie. W latach 1894–1896 był właścicielem kopalni w Synowódzku Wyżnym, w powiecie [[Stryj (miasto)|Stryj]], a w 1896 założył kopalnię w Grąziowej, powiat [[Stary Sambor]]. W 1888 rozbudował małą kopalnię w Schodnicy pod [[Borysław]]iem. Wkrótce produkcja tej kopalni przekroczyła ówczesną wydajność Borysławia i innych ośrodków w Galicji. Uruchomił też ze wspólnikiem rurociąg ropny ze Schodnicy, początkowo do Maźnicy, potem do Borysławia. Niestety, i tym razem w wyniku problemów finansowych stracił w 1894 Schodnicę, tuż przed dowierceniem rekordowego odwiertu. Schodnica okazała się bardzo ropodajna i była długi czas ważnym ośrodkiem przemysłu naftowego. Po tym niepowodzeniu Szczepanowski przestał się liczyć jako przedsiębiorca naftowy, odsprzedając też wkrótce pozostałe kopalnie naftowe. |
Wersja z 00:04, 9 cze 2021
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość |
polska |
Stanisław Szczepanowski (ur. 12 grudnia 1846 w Kościanie, zm. 31 października 1900 w Nauheim) – polski ekonomista, chemik, inżynier, przedsiębiorca naftowy, od 1886 poseł do parlamentu austriackiego, od 1889 do Sejmu Krajowego galicyjskiego.
Życiorys
Syn Jana Władysława i Wandy z Poplińskich. Ojciec, ur. w 1813 w Nagłowicach, pow. Jędrzejów, ukończył gimnazjum w Krakowie i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim ze stopniem doktora. Miał trzy siostry: Teofilę Smoluchowską (matkę fizyka Mariana Smoluchowskiego), Benignę Wolską i Marię Jarecką. Pradziadek był członkiem Konfederacji Barskiej, potem w nieznanych okolicznościach stracił majątek.
Stanisław Antoni Szczepanowski uczęszczał w latach 1854–1857 do gimnazjum w Chełmnie i w latach 1857–1862 do szkoły realnej w Wiedniu. Po jej ukończeniu pracował z ojcem w latach 1862–1864 w Oraviczy w Banacie przy budowie kolei. W latach 1864–1867 studiował na wydziale ogólnotechnicznym Politechniki Wiedeńskiej. W latach 1867–1869 studiował chemię i ekonomię w École Centrale des Arts et Manufactures w Paryżu, a w 1869–1871 technologię chemiczną i ekonomię w Londynie, gdzie uzyskał dyplom inżynierski.
W Londynie utrzymywał się początkowo z pracy w prywatnym laboratorium analitycznym, a potem pracował w latach 1870–1879 jako urzędnik wydziału przemysłu i handlu Ministerstwa dla Spraw Indii (India Office). Pracował dla tego ministerstwa m.in. w eksperymentalnej dla Indii przędzalni bawełny w Manchesterze, potem poznawał przędzalnictwo lnu i konopi we Włoszech i studiował w Akademii Mleczarskiej w Mediolanie. We Francji zwiedzał fabryki włókiennicze i przemysłu rolno-spożywczego. Dokładnie poznał przemysł i mechanizmy gospodarcze Anglii, Szkocji i Walii. Badał też systemy podatkowe niektórych krajów europejskich i pozaeuropejskich (np. Persji). W 1877 przyjął obywatelstwo Anglii i zachował je do 1889. W 1878 zaproponowano mu, jako ekspertowi do spraw Indii, wspólną podróż do tego kraju z brytyjskim następcą tronu (późniejszym królem Edwardem VII), jednakże odmówił i w 1879 przeniósł się do Galicji.
W Galicji włączył się intensywnie do budowy przemysłu naftowego. W 1879 założył własną kopalnię ropy naftowej w Słobodzie Rungurskiej. Dowiercił się dużych, jak na tamte czasy, ilości ropy naftowej. Słoboda stała się wkrótce największą kopalnią ropy w Galicji. W 1880 założył w Słobodzie pierwszą w Galicji fabrykę maszyn górniczych, a w 1881 założył Pierwsze Towarzystwo Eksploatacji Nafty i Wosku Ziemnego w Słobodzie. W tym samym roku ożenił się z Heleną z Wolskich. Miał z nią dwóch synów: Witolda oraz Stanisława Wiktora i cztery córki: Florę, Zofię Helenę Antoninę, Eleonorę i Wandę[1]. W 1883 wybudował w Peczeniżynie najnowocześniejszą wówczas i największą rafinerię. W 1886 zbudował linię kolejową Peczeniżyn – Kołomyja oraz rurociąg naftowy Słoboda Rungurska–Peczeniżyn. Niestety, w 1887 został wyrugowany ze wszystkich tych interesów przez wspólników.
Nie zrezygnował jednak z dalszej rozbudowy przemysłu naftowego. W latach 1887–1889 miał niewielkie kopalnie w Równem i Wietrznie w powiecie krośnieńskim. W 1889 założył kopalnię w Kosmaczu, powiat Kosów. W latach 1889–1894 posiadał też niewielką kopalnię w Siarach pod Gorlicami. W Rypnem, w powiecie Dolina, miał ze wspólnikami dwie kopalnie. W latach 1894–1896 był właścicielem kopalni w Synowódzku Wyżnym, w powiecie Stryj, a w 1896 założył kopalnię w Grąziowej, powiat Stary Sambor. W 1888 rozbudował małą kopalnię w Schodnicy pod Borysławiem. Wkrótce produkcja tej kopalni przekroczyła ówczesną wydajność Borysławia i innych ośrodków w Galicji. Uruchomił też ze wspólnikiem rurociąg ropny ze Schodnicy, początkowo do Maźnicy, potem do Borysławia. Niestety, i tym razem w wyniku problemów finansowych stracił w 1894 Schodnicę, tuż przed dowierceniem rekordowego odwiertu. Schodnica okazała się bardzo ropodajna i była długi czas ważnym ośrodkiem przemysłu naftowego. Po tym niepowodzeniu Szczepanowski przestał się liczyć jako przedsiębiorca naftowy, odsprzedając też wkrótce pozostałe kopalnie naftowe.
Trzeźwy entuzjasta, rzecznik uprzemysłowienia Galicji. W 1889 założył Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne dla Przemysłu Naftowego; był współzałożycielem Towarzystwa Szkoły Ludowej.
Nazywany był romantykiem pozytywizmu. Pisali o nim: Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Ignacy Sewer-Maciejowski (był bohaterem dwóch powieści: Nafta i Ponad siły), jemu dedykował Filozofię romantyzmu polskiego Stanisław Brzozowski.
Był ideologiem młodzieży w preharcerskich latach. Jego idee odrodzenia narodowego niezwykle silnie oddziaływały na młodzież (m.in. Eleusis, w tym Andrzej Małkowski), która realizowała je w skautingu, Legionach Polskich, harcerstwie.
Zmarł w Nauheim, gdzie został pierwotnie pochowany. Staraniem towarzystw naftowych jego szczątki zostały przeniesione i pochowane na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[2].
Był autorem dzieła Nędza Galicji w cyfrach i program energicznego rozwoju gospodarstwa krajowego (1888), studiowanego przez młodego Stefana Żeromskiego.
Publikacje
- Idea polska wobec prądów kosmopolitycznych (1901)
- Nędza Galicji w cyfrach i program energicznego rozwoju gospodarstwa krajowego (1888) (w wersji cyfrowej w Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej)
- Myśli o odrodzeniu narodowem
- Nafta i praca – złoto i błoto (1886)
- Nowoczesne granice naturalne Polski
- O polskich tradycyach w wychowaniu (1912)
- Widoki i drogi rozwoju gospodarczego ziem Polski
Przypisy
- ↑ Stanisław Antoni Szczepanowski h. Prus (I), I [online], geni_family_tree [dostęp 2021-06-08] (pol.).
- ↑ Spadek po Szczepanowskim. „Głos Narodu Ilustrowany”. 3, s. 7, 18 stycznia 1902.
Bibliografia
- Polski Słownik Biograficzny. Warszawa-Kraków: Instytut Historii PAN, 2010, s. 297–304. ISBN 978-83-88909-87-0.
- Stanisław Brzozowski: Stanisław Szczepanowski – pionier rozwoju górnictwa naftowego. W: Historia polskiego przemysłu naftowego. Ryszard Wolwowicz (red.). T. 1. Brzozów – Kraków: Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie, 1994, s. 36–52. ISBN 83-901139-9-6.
Linki zewnętrzne
- Jacek Szczerbiński – Mógł być europejskim Rockefellerem
- Rafał Łętocha, Przeciw nędzy. Stanisław Szczepanowski i jego wizje wyjścia z kryzysu
- Publikacje Stanisława Szczepanowskiego w bibliotece Polona
- Członkowie Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie
- Członkowie Towarzystwa Szkoły Ludowej
- Galicyjscy przedsiębiorcy
- Polscy inżynierowie chemicy
- Pochowani na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie
- Polscy ekonomiści
- Członkowie Polskiego Stronnictwa Demokratycznego
- Posłowie Sejmu Krajowego Galicji VI kadencji
- Posłowie Sejmu Krajowego Galicji VII kadencji
- Posłowie związani z Buczaczem
- Urodzeni w 1846
- Zmarli w 1900
- Szczepanowscy herbu Prus I