Aleksandra Zagórska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m dodanie zdjęcia grobu.
m zmiana nazwy kategorii, pisownia nazw cmentarzy, dr. red. przy użyciu AWB
Linia 22: Linia 22:
|commons =
|commons =
}}
}}
⚫
[[Plik:Aleksandra Zagórska grób.jpg|mały|318x318px|Grób Aleksandry Zagórskiej na cmentarzu Bródnowskim]]
'''Aleksandra Zagórska''', ''primo voto'' '''Bitschan''', ''secundo voto'' '''Zagórska''', vel '''Aleksandra Bednarz''' (ur. [[22 czerwca]] [[1882]] w [[Lublin]]ie<ref>Iwona Szaleniec, Jurek Bitschan – orlątko rodem z Czeladzi, Czeladź 2018, s. 58-61.</ref>, zm. [[14 kwietnia]] [[1965]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[podpułkownik]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]], żołnierz [[Legiony Polskie 1914-1918|Legionów]], organizatorka i komendantka [[Ochotnicza Legia Kobiet|Ochotniczej Legii Kobiet]]<ref>Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Ochotnicza Legia Kobiet: 1918-1922, Warszawa, PAT, 2006.</ref>, działaczka niepodległościowa.
'''Aleksandra Zagórska''', ''primo voto'' '''Bitschan''', ''secundo voto'' '''Zagórska''', vel '''Aleksandra Bednarz''' (ur. [[22 czerwca]] [[1882]] w [[Lublin]]ie<ref>Iwona Szaleniec, Jurek Bitschan – orlątko rodem z Czeladzi, Czeladź 2018, s. 58-61.</ref>, zm. [[14 kwietnia]] [[1965]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[podpułkownik]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]], żołnierz [[Legiony Polskie 1914-1918|Legionów]], organizatorka i komendantka [[Ochotnicza Legia Kobiet|Ochotniczej Legii Kobiet]]<ref>Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Ochotnicza Legia Kobiet: 1918-1922, Warszawa, PAT, 2006.</ref>, działaczka niepodległościowa.


Linia 41: Linia 42:


W 1928 organizowała Związek Legionistek Polskich, pełniąc do 1939 funkcję prezesa. W trakcie okupacji hitlerowskiej brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego [[Konwent Organizacji Niepodległościowych|Konwentu Organizacji Niepodległościowych]]. Po wojnie mieszkała w Zakopanem pod nazwiskiem Aleksandra Bednarz.
W 1928 organizowała Związek Legionistek Polskich, pełniąc do 1939 funkcję prezesa. W trakcie okupacji hitlerowskiej brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego [[Konwent Organizacji Niepodległościowych|Konwentu Organizacji Niepodległościowych]]. Po wojnie mieszkała w Zakopanem pod nazwiskiem Aleksandra Bednarz.

⚫
[[Plik:Aleksandra Zagórska grób.jpg|mały|318x318px|Grób Aleksandry Zagórskiej na Cmentarzu Bródnowskim.]]
Z pierwszego małżeństwa miała jedynego syna, [[Jerzy Bitschan|Jerzego]], który mając czternaście lat jako [[Orlęta Lwowskie|Orlę Lwowskie]] wziął udział w walkach o Lwów i poległ 21 listopada 1918 roku<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Dla Ciebie Polsko Orlęta Lwowskie. Dziecko – bohater |url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=16834|czasopismo = [[Panteon Polski]] |strony = 16 |data = nr 16 z 1 listopada 1925}}</ref><ref>''W obronie Lwowa i Kresów Wschodnich. Polegli od 1-go Listopada 1918 do 30-go Czerwca 1919'', Nakładem Straży Mogił Polskich Bohaterów, Lwów 1926, s. 79–80.</ref><ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Z żałobnej karty |url = http://dlibra.kul.pl/publication/2062|czasopismo = Biuletyn |wydawca = Koło Lwowian w Londynie |wolumin = Nr 2 (9) |strony = 100 |data = listopad 1965}}</ref><ref name="BKL">{{Cytuj pismo |autor = Aleksandra Zagórska |tytuł = Walka i śmierć Orlęcia |url = http://dlibra.kul.pl/publication/2098|czasopismo = Biuletyn |wydawca = Koło Lwowian w Londynie |wolumin = Nr 27 |strony = 11–13 |data = grudzień 1974}}</ref>. Jej drugim mężem był [[Lwów|lwowski]] lekarz [[Roman Zagórski]], z którym mieszkała na lwowskim [[Kulparków|Kulparkowie]]<ref name="BKL" />. Zmarła 14 kwietnia 1965 w wieku 82 lat. Została pochowana na [[Cmentarz Bródnowski|Cmentarzu Bródnowskim]] (aleja 71B, rząd III, grób 11).
Z pierwszego małżeństwa miała jedynego syna, [[Jerzy Bitschan|Jerzego]], który mając czternaście lat jako [[Orlęta Lwowskie|Orlę Lwowskie]] wziął udział w walkach o Lwów i poległ 21 listopada 1918 roku<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Dla Ciebie Polsko Orlęta Lwowskie. Dziecko – bohater |url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=16834|czasopismo = [[Panteon Polski]] |strony = 16 |data = nr 16 z 1 listopada 1925}}</ref><ref>''W obronie Lwowa i Kresów Wschodnich. Polegli od 1-go Listopada 1918 do 30-go Czerwca 1919'', Nakładem Straży Mogił Polskich Bohaterów, Lwów 1926, s. 79–80.</ref><ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Z żałobnej karty |url = http://dlibra.kul.pl/publication/2062|czasopismo = Biuletyn |wydawca = Koło Lwowian w Londynie |wolumin = Nr 2 (9) |strony = 100 |data = listopad 1965}}</ref><ref name="BKL">{{Cytuj pismo |autor = Aleksandra Zagórska |tytuł = Walka i śmierć Orlęcia |url = http://dlibra.kul.pl/publication/2098|czasopismo = Biuletyn |wydawca = Koło Lwowian w Londynie |wolumin = Nr 27 |strony = 11–13 |data = grudzień 1974}}</ref>. Jej drugim mężem był [[Lwów|lwowski]] lekarz [[Roman Zagórski]], z którym mieszkała na lwowskim [[Kulparków|Kulparkowie]]<ref name="BKL" />. Zmarła 14 kwietnia 1965 w wieku 82 lat. Została pochowana na [[Cmentarz Bródnowski|cmentarzu Bródnowskim]] (aleja 71B, rząd III, grób 11).


== Ordery i odznaczenia ==
== Ordery i odznaczenia ==
Linia 86: Linia 87:
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi]]
[[Kategoria:Podpułkownicy II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Podpułkownicy II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Bródnowskim]]
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1884]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1884]]

Wersja z 15:36, 6 lip 2021

Aleksandra Zagórska
Ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1882
Lublin, Królestwo Polskie, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

14 kwietnia 1965
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Legiony Polskie
Wojsko Polskie

Jednostki

Ochotnicza Legia Kobiet

Stanowiska

komendantka O. L. K.

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa)
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Krzyż Obrony Lwowa Odznaka pamiątkowa „Orlęta”
Grób Aleksandry Zagórskiej na cmentarzu Bródnowskim

Aleksandra Zagórska, primo voto Bitschan, secundo voto Zagórska, vel Aleksandra Bednarz (ur. 22 czerwca 1882 w Lublinie[1], zm. 14 kwietnia 1965 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Legionów, organizatorka i komendantka Ochotniczej Legii Kobiet[2], działaczka niepodległościowa.

Życiorys

Aleksandra Zagórska (z tyłu) z członkiniami Ochotniczej Legii Kobiet w 1920 roku

Urodziła się w rodzinie Lubicz-Radzimińskich: Antoniego i Flory z domu Dzięciołowskiej. Dzieciństwo spędziła w Sandomierzu. Od 1894 uczyła się w progimnazjum w Zamościu, a od 1895 do gimnazjum w Radomiu. W gimnazjum uczestniczyła w kolportażu odezw PPS.

Od 1904 roku studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. Podjęła współpracę z techniką partyjną PPS kierowaną przez Ksawerego Praussa. W tym samym roku wstąpiła do Organizacji Bojowej PPS.

W 1906 roku założyła wspólnie z Czesławem Świrskim wytwórnię materiałów wybuchowych, w której wyprodukowano ładunki wybuchowe wykorzystane m.in. w akcji „krwawa środa”. W listopadzie 1906 uległa zatruciu wyziewami piorunianu rtęci, służącego do produkcji bomb, z tego powodu przebywała na kuracji w Zakopanem. Po rekonwalescencji powróciła do Warszawy, gdzie nadal uczestniczyła w działaniach bojowych. W lipcu 1907 r. uczestniczyła w nieudanym zamachu na pociąg wiozący żołnierzy pułku wołyńskiego w Łapach. W marcu 1908 r. została aresztowana i osadzona na Pawiaku.

Dzięki łapówce została w trakcie procesu uwolniona od zarzutów i tymczasowo zwolniona w październiku 1908 r., jednak zagrożona aresztowaniem zbiegła do Galicji. Zamieszkała we Lwowie i z polecenia Tomasza Arciszewskiego przewoziła broń i wydawnictwa PPS do Królestwa.

W 1911 wstąpiła do Związku Walki Czynnej, a także do Związku Strzeleckiego we Lwowie. Była organizatorką kobiecych drużyn Polskiej Organizacji Wojskowej.

W czasie I wojny światowej była organizatorką kobiecej służby wywiadowczej I Brygady Legionów Polskich. W stopniu majora wzięła udział w obronie Lwowa w latach 1918–1919 w trakcie wojny polsko-ukraińskiej, organizując oddział kurierek (jej adiutantką była Stanisława Paleolog). 4 listopada 1918 zorganizowała kobiecą organizację paramilitarną Ochotnicza Legia Kobiet. Była komendantką OLK we Lwowie. U kresu walk we Lwowie zaangażowała się w organizowanie milicji kobiecej w ramach Miejskiej Straży Obywatelskiej[3]. Ochotniczki z OLK wzięły czynny udział w wojnie z bolszewikami. 1 kwietnia 1920 roku została mianowana naczelniczką Wydziału Ochotniczej Legii Kobiet przy Sekcji Mobilizacyjnej Oddziału I Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie z równoczesnym przyznaniem stopnia funkcyjnego majora (jej adiutantką pozostawała ppor. S. Paleolog)[4]. Z racji zajmowanego stanowiska była „dowódczynią wszystkich formacji OLK na terenie podległym Ministerstwu Spraw Wojskowych”[5]. Z dniem 1 października 1921 roku, na własną prośbę, została zwolniona z czynnej służby wojskowej[6]. Dosłużyła się stopnia podpułkownika.

W okresie międzywojennym w latach 1922–1924 mieszkała w Kobierzynie, zaś od 1927 we Lwowie, gdzie jej mąż kierował szpitalami psychiatrycznymi. Po śmierci męża przeniosła się do Radości pod Warszawą i podjęła pracę w Radzie Szkolnej Miasta Stołecznego Warszawy przy organizowaniu kolonii dla dzieci.

W 1928 organizowała Związek Legionistek Polskich, pełniąc do 1939 funkcję prezesa. W trakcie okupacji hitlerowskiej brała udział w konspiracji piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowych. Po wojnie mieszkała w Zakopanem pod nazwiskiem Aleksandra Bednarz.

Z pierwszego małżeństwa miała jedynego syna, Jerzego, który mając czternaście lat jako Orlę Lwowskie wziął udział w walkach o Lwów i poległ 21 listopada 1918 roku[7][8][9][10]. Jej drugim mężem był lwowski lekarz Roman Zagórski, z którym mieszkała na lwowskim Kulparkowie[10]. Zmarła 14 kwietnia 1965 w wieku 82 lat. Została pochowana na cmentarzu Bródnowskim (aleja 71B, rząd III, grób 11).

Ordery i odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Iwona Szaleniec, Jurek Bitschan – orlątko rodem z Czeladzi, Czeladź 2018, s. 58-61.
  2. ↑ Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Ochotnicza Legia Kobiet: 1918-1922, Warszawa, PAT, 2006.
  3. ↑ Wit Sulimirski: Grupa „Sokół” – Macierz. W: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Jarosław Waniorek (red.). Warszawa: 1993, s. 470. ISBN 83-85218-56-4.
  4. ↑ Wanda Kiedrzyńska: Zarys Historii Wojennej O. L. K. (Ochotnicza Legia Kobiet). Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, s. 31.
  5. ↑ Dziennik Rozkazów Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” Nr 34 z 14 kwietnia 1920 roku, pkt 15 Utworzenie i etat Wydziału OLK.
  6. ↑ Polska Zbrojna Nr 17 z 25 października 1921 r. s. 3.
  7. ↑ Dla Ciebie Polsko Orlęta Lwowskie. Dziecko – bohater. „Panteon Polski”, s. 16, nr 16 z 1 listopada 1925. 
  8. ↑ W obronie Lwowa i Kresów Wschodnich. Polegli od 1-go Listopada 1918 do 30-go Czerwca 1919, Nakładem Straży Mogił Polskich Bohaterów, Lwów 1926, s. 79–80.
  9. ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 2 (9), s. 100, listopad 1965. Koło Lwowian w Londynie. 
  10. ↑ a b c d Aleksandra Zagórska. Walka i śmierć Orlęcia. „Biuletyn”. Nr 27, s. 11–13, grudzień 1974. Koło Lwowian w Londynie. 
  11. ↑ Rozporządzenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny”, s. 377, nr 12 z 10 maja 1922. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 
  12. ↑ Ze spraw kobiecych. Odznaczenie Krzyżem Walecznych. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 161 z 27 lipca 1922. 

Bibliografia

  • Marek Gałęzowski, Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2006
  • Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Ochotnicza Legia Kobiet: 1918–1922, Warszawa, PAT, 2006.
  • Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Służba i działalność frontowa warszawskiego oddziału Ochotniczej Legii Kobiet w 1920 r., Niepodległość i Pamięć nr 28, Warszawa 2008, wyd. Muzeum Niepodległości.
  • Anna Marcinkiewicz-Gołaś, Ochotnicza Legia Kobiet w obronie Wilna (1919–1922), w: Nad Wilią i Niemnem: Wileńszczyzna w dziejach militarnych Polski XX wieku (wybrane zagadnienia), Piotrków Trybunalski, Naukowe Wyd. Piotrkowskie, 2004.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksandra_Zagórska&oldid=63922429”