Wikariat generalny cieszyński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
archidiecezja ołomuniecka bynajmniej nie powstała w XX wieku
D T G (dyskusja | edycje)
bo chodziło o opolską, duh
Znacznik: Wycofane
Linia 44: Linia 44:
Po stronie austriackiej pozostały dwa obszary rozdzielone pozostałą częścią Śląska Austriackiego ([[księstwo karniowskie|księstwa opawsko-karniowskiego]]) podlegającej [[archidiecezja ołomuniecka|diecezji ołomunieckiej]] (od 1777 archidiecezji). Na wschodzie był to obszar istniejącego od 1654 biskupiego komisariatu cieszyńskiego, a na zachodzie obszar dawnego biskupiego [[Księstwo nyskie|księstwa nyskiego]], na którym w 1746 utworzony biskupi komisariat nyski (frywałdowski). W początkowym okresie na obszar Wikariatu składało się 6 dekanatów komisariatu cieszyńskiego: [[Dekanat Bielsko|Bielsko]], [[Dekanat Cieszyn|Cieszyn]], [[Dekanat Frydek|Frydek]], [[Dekanat Frysztat|Frysztat]], [[Dekanat Karwina|Karwina]], [[Dekanat Strumień|Strumień]]. W części nyskiej znalazło się 16 parafii stanowiących fragmenty trzech dekanatów, a po utworzeniu komisariatu w 1747 utworzono na jego obszarze 4 dekanaty ([[Dekanat Jesionik|Frývaldov]], Jánský Vrch, [[Vidnava]] i [[Zlaté Hory|Cukmantl]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160325112854/http://www.svatojanskavez.cz/stala-expozice/pohledy-do-dejin-farnosti-frydek/frydecka-farnost-v-kontextu-cirkevne-spravniho-vyvoje-slezska/ Frýdecká farnost v kontextu církevně-správního vývoje Slezska] {{lang|cs}}</ref>), ponadto 1 nową parafię i 12 [[lokalia|lokalii]]<ref name="tomecki">{{cytuj pismo | nazwisko = Tomecki| imię = Karol| tytuł = Organizacja kościelna na Śląsku austriackim w drugiej połowie XVIII wieku| czasopismo = Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne | adres czasopisma = http://www.wtl.us.edu.pl/e107_plugins/wtl_ssht/index.php| url = http://www.wtl.us.edu.pl/ssht/27-28/SSHT_27-28(1994-95)431-433.pdf| rok = 1994}}</ref>.
Po stronie austriackiej pozostały dwa obszary rozdzielone pozostałą częścią Śląska Austriackiego ([[księstwo karniowskie|księstwa opawsko-karniowskiego]]) podlegającej [[archidiecezja ołomuniecka|diecezji ołomunieckiej]] (od 1777 archidiecezji). Na wschodzie był to obszar istniejącego od 1654 biskupiego komisariatu cieszyńskiego, a na zachodzie obszar dawnego biskupiego [[Księstwo nyskie|księstwa nyskiego]], na którym w 1746 utworzony biskupi komisariat nyski (frywałdowski). W początkowym okresie na obszar Wikariatu składało się 6 dekanatów komisariatu cieszyńskiego: [[Dekanat Bielsko|Bielsko]], [[Dekanat Cieszyn|Cieszyn]], [[Dekanat Frydek|Frydek]], [[Dekanat Frysztat|Frysztat]], [[Dekanat Karwina|Karwina]], [[Dekanat Strumień|Strumień]]. W części nyskiej znalazło się 16 parafii stanowiących fragmenty trzech dekanatów, a po utworzeniu komisariatu w 1747 utworzono na jego obszarze 4 dekanaty ([[Dekanat Jesionik|Frývaldov]], Jánský Vrch, [[Vidnava]] i [[Zlaté Hory|Cukmantl]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160325112854/http://www.svatojanskavez.cz/stala-expozice/pohledy-do-dejin-farnosti-frydek/frydecka-farnost-v-kontextu-cirkevne-spravniho-vyvoje-slezska/ Frýdecká farnost v kontextu církevně-správního vývoje Slezska] {{lang|cs}}</ref>), ponadto 1 nową parafię i 12 [[lokalia|lokalii]]<ref name="tomecki">{{cytuj pismo | nazwisko = Tomecki| imię = Karol| tytuł = Organizacja kościelna na Śląsku austriackim w drugiej połowie XVIII wieku| czasopismo = Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne | adres czasopisma = http://www.wtl.us.edu.pl/e107_plugins/wtl_ssht/index.php| url = http://www.wtl.us.edu.pl/ssht/27-28/SSHT_27-28(1994-95)431-433.pdf| rok = 1994}}</ref>.


Początkowo częścią pozostałą przy Austrii zarządzał biskup wrocławski [[Philipp Gotthard von Schaffgotsch]] rezydujący na zamku ''Johannesberg'' (cz. Jánský Vrch na terenie miasta [[Javorník (powiat Jesionik)|Javorník]]). W 1770 pierwszym Generalnym Wikariuszem został Justus Wilhelm, dziekan [[Dekanat Frydek|frydecki]]. Przez następne lata Habsburgowie starali się utworzyć osobne biskupstwo w Opawie, jednak bez powodzenia. W 1795 zmarli biskup Philipp Gotthard von Schaffgotsch oraz Wikariusz Generalny Justus Wilhelm, a nowym biskupem we Wrocławiu został [[Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein]], który zatwierdzeniem cesarskiego dokumentu ''quoad temporalia'' unormował prawny status Wikariatu Generalnego. Następnym prawnym Wikariuszem Generalnym został dotychczasowy komisarz i dziekan cieszyński ks. Antoni Alojzy Löhn. Następni rezydowali również we Frydku, Bielsku, Frysztacie i Strumieniu, ale przeważnie w Cieszynie. Na stałe siedzibą Wikariatu generalnego Cieszyn został, gdy siódmym z kolei Generalnym Wikariuszem uczyniono ks. [[Franciszek Śniegoń|Franciszka Śniegonia]] w 1872, od 1883 uroczyście konsekrowany na biskupa-sufragana. Następujący po nim ks. Karol Findinski zanim przeniósł się z Frydka postanowił wybudować nową siedzibę w Cieszynie. [[Architektura neobarokowa|Neobarokowy]] budynek ukończono w 1894. W 1891 biskup [[Georg Kopp]] utworzył funkcję kanclerza Generalnego Wikariatu powoływanego we Wrocławiu<ref name="tomecki"/>. Po podziale [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] w 1920 władza cieszyńskiego wikariatu została ograniczona tylko do jego polskiej części<ref>J. Londzin 1926, s. 75.</ref>. Generalny Wikariat zniesiono wraz z utworzeniem [[Archidiecezja katowicka|diecezji katowickiej]] w 1925, do której to włączono podległe mu dekanaty bielski, cieszyński, skoczowski i strumieński. Parafie w czechosłowackiej części Śląska Cieszyńskiego pozostały częścią archidiecezji wrocławskiej, tworząc Apostolską Administraturę w Czeskim Cieszynie, podległą Watykanowi aż do 1978 roku, kiedy to zostały włączone do [[Archidiecezja ołomuniecka|archidiecezji ołomunieckiej]].
Początkowo częścią pozostałą przy Austrii zarządzał biskup wrocławski [[Philipp Gotthard von Schaffgotsch]] rezydujący na zamku ''Johannesberg'' (cz. Jánský Vrch na terenie miasta [[Javorník (powiat Jesionik)|Javorník]]). W 1770 pierwszym Generalnym Wikariuszem został Justus Wilhelm, dziekan [[Dekanat Frydek|frydecki]]. Przez następne lata Habsburgowie starali się utworzyć osobne biskupstwo w Opawie, jednak bez powodzenia. W 1795 zmarli biskup Philipp Gotthard von Schaffgotsch oraz Wikariusz Generalny Justus Wilhelm, a nowym biskupem we Wrocławiu został [[Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein]], który zatwierdzeniem cesarskiego dokumentu ''quoad temporalia'' unormował prawny status Wikariatu Generalnego. Następnym prawnym Wikariuszem Generalnym został dotychczasowy komisarz i dziekan cieszyński ks. Antoni Alojzy Löhn. Następni rezydowali również we Frydku, Bielsku, Frysztacie i Strumieniu, ale przeważnie w Cieszynie. Na stałe siedzibą Wikariatu generalnego Cieszyn został, gdy siódmym z kolei Generalnym Wikariuszem uczyniono ks. [[Franciszek Śniegoń|Franciszka Śniegonia]] w 1872, od 1883 uroczyście konsekrowany na biskupa-sufragana. Następujący po nim ks. Karol Findinski zanim przeniósł się z Frydka postanowił wybudować nową siedzibę w Cieszynie. [[Architektura neobarokowa|Neobarokowy]] budynek ukończono w 1894. W 1891 biskup [[Georg Kopp]] utworzył funkcję kanclerza Generalnego Wikariatu powoływanego we Wrocławiu<ref name="tomecki"/>. Po podziale [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]] w 1920 władza cieszyńskiego wikariatu została ograniczona tylko do jego polskiej części<ref>J. Londzin 1926, s. 75.</ref>. Generalny Wikariat zniesiono wraz z utworzeniem [[Archidiecezja katowicka|diecezji katowickiej]] w 1925, do której to włączono podległe mu dekanaty bielski, cieszyński, skoczowski i strumieński. Parafie w czechosłowackiej części Śląska Cieszyńskiego pozostały częścią archidiecezji wrocławskiej, tworząc Apostolską Administraturę w Czeskim Cieszynie, podległą Watykanowi aż do 1978 roku, kiedy to zostały włączone do [[Archidiecezja opolska|archidiecezji opolskiej]].


== Generalni wikariusze ==
== Generalni wikariusze ==

Wersja z 19:26, 15 lip 2021

{{{nazwa}}}
Ilustracja
Siedziba Wikariatu Generalnego w latach 1894-1925 w Cieszynie
Siedziba

Cieszyn (od 1872)

Data powołania

1770

Data zamknięcia

1925

Diecezja

wrocławska

Położenie na mapie Cieszyna
Mapa konturowa Cieszyna, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cieszyn (od 1872)”
Ziemia49°44′52,6″N 18°37′55,2″E/49,747944 18,632000

Wikariat generalny austriackiej części diecezji wrocławskiej – został utworzony w 1770 po wojnach śląskich i rozdzieleniu granicą terytorium diecezji wrocławskiej między zwycięskim Królestwem Prus, które zagarnęło większą jego część z Wrocławiem, i Austrią Habsburgów.

Po stronie austriackiej pozostały dwa obszary rozdzielone pozostałą częścią Śląska Austriackiego (księstwa opawsko-karniowskiego) podlegającej diecezji ołomunieckiej (od 1777 archidiecezji). Na wschodzie był to obszar istniejącego od 1654 biskupiego komisariatu cieszyńskiego, a na zachodzie obszar dawnego biskupiego księstwa nyskiego, na którym w 1746 utworzony biskupi komisariat nyski (frywałdowski). W początkowym okresie na obszar Wikariatu składało się 6 dekanatów komisariatu cieszyńskiego: Bielsko, Cieszyn, Frydek, Frysztat, Karwina, Strumień. W części nyskiej znalazło się 16 parafii stanowiących fragmenty trzech dekanatów, a po utworzeniu komisariatu w 1747 utworzono na jego obszarze 4 dekanaty (Frývaldov, Jánský Vrch, Vidnava i Cukmantl[1]), ponadto 1 nową parafię i 12 lokalii[2].

Początkowo częścią pozostałą przy Austrii zarządzał biskup wrocławski Philipp Gotthard von Schaffgotsch rezydujący na zamku Johannesberg (cz. Jánský Vrch na terenie miasta Javorník). W 1770 pierwszym Generalnym Wikariuszem został Justus Wilhelm, dziekan frydecki. Przez następne lata Habsburgowie starali się utworzyć osobne biskupstwo w Opawie, jednak bez powodzenia. W 1795 zmarli biskup Philipp Gotthard von Schaffgotsch oraz Wikariusz Generalny Justus Wilhelm, a nowym biskupem we Wrocławiu został Joseph Christian Hohenlohe-Bartenstein, który zatwierdzeniem cesarskiego dokumentu quoad temporalia unormował prawny status Wikariatu Generalnego. Następnym prawnym Wikariuszem Generalnym został dotychczasowy komisarz i dziekan cieszyński ks. Antoni Alojzy Löhn. Następni rezydowali również we Frydku, Bielsku, Frysztacie i Strumieniu, ale przeważnie w Cieszynie. Na stałe siedzibą Wikariatu generalnego Cieszyn został, gdy siódmym z kolei Generalnym Wikariuszem uczyniono ks. Franciszka Śniegonia w 1872, od 1883 uroczyście konsekrowany na biskupa-sufragana. Następujący po nim ks. Karol Findinski zanim przeniósł się z Frydka postanowił wybudować nową siedzibę w Cieszynie. Neobarokowy budynek ukończono w 1894. W 1891 biskup Georg Kopp utworzył funkcję kanclerza Generalnego Wikariatu powoływanego we Wrocławiu[2]. Po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 władza cieszyńskiego wikariatu została ograniczona tylko do jego polskiej części[3]. Generalny Wikariat zniesiono wraz z utworzeniem diecezji katowickiej w 1925, do której to włączono podległe mu dekanaty bielski, cieszyński, skoczowski i strumieński. Parafie w czechosłowackiej części Śląska Cieszyńskiego pozostały częścią archidiecezji wrocławskiej, tworząc Apostolską Administraturę w Czeskim Cieszynie, podległą Watykanowi aż do 1978 roku, kiedy to zostały włączone do archidiecezji opolskiej.

Generalni wikariusze

  1. ks. Justus Wilhelm, hr. Prażma (1770-1795)
  2. ks. Antoni Alojzy Löhn (1796-1806)
  3. ks. Józef Karol Schipp (1806-1836)
  4. ks. Paweł Prutek (1836-1842)
  5. ks. dr Mateusz Opolski (1843-1850)
  6. ks. Antoni Helm (1850-1872)
  7. ks. Franciszek Śniegoń (1872-1891)
  8. ks. Karol Findiński (1892-1897)
  9. ks. Karol Hudziec (1897-1902)
  10. ks. Jerzy Kolek (1902-1926)

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia