Osocze krwi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Anulowanie wersji 64082032 autorstwa 85.221.148.93 (dyskusja) – eksperyment edycyjny Znacznik: Anulowanie edycji |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{dopracować|więcej przypisów=2008-10}} |
{{dopracować|więcej przypisów=2008-10}} |
||
'''Osocze krwi''' (''plazma'') – |
'''Osocze krwi''' (''plazma'') – zasadniczy płynny składnik [[Krew|krwi]], w którym są zawieszone [[elementy morfotyczne krwi|elementy morfotyczne]] (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez [[wirówka|wirowanie]] krwi zabezpieczonej przed [[Krzepnięcie krwi|krzepnięciem]]. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się [[skrzep]], a pozostały płyn to [[Surowica (hematologia)|surowica]]<ref name="Traczyk">{{Cytuj książkę | inni= [[Władysław Traczyk]], [[Andrzej Trzebski]] (red.)| tytuł = Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | data = 2001 | isbn = 8320023645 | rozdział = 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe | autor r = Zdzisława Traczyk |wydanie=3}}</ref>. |
||
Nazwę ''plazma'' wprowadził [[Czechy|czeski]] [[Fizjologia|fizjolog]] [[Jan Evangelista Purkyně]]; pochodzi ona od [[Łacina#Średniowiecze i nowożytność|późnołacińskiego]] słowa ''plasma'', a ono od [[Język starogrecki|starogreckiego]] πλάσμα ''plasma'' „kształt, [[Odlewnictwo|odlew]], obraz”<ref>{{Cytuj |tytuł = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα |data dostępu = 2019-11-04 |opublikowany = www.perseus.tufts.edu |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/sma}}</ref>. |
Nazwę ''plazma'' wprowadził [[Czechy|czeski]] [[Fizjologia|fizjolog]] [[Jan Evangelista Purkyně]]; pochodzi ona od [[Łacina#Średniowiecze i nowożytność|późnołacińskiego]] słowa ''plasma'', a ono od [[Język starogrecki|starogreckiego]] πλάσμα ''plasma'' „kształt, [[Odlewnictwo|odlew]], obraz”<ref>{{Cytuj |tytuł = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα |data dostępu = 2019-11-04 |opublikowany = www.perseus.tufts.edu |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/sma}}</ref>. |
Wersja z 08:42, 18 lip 2021
|
Ten artykuł od 2008-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Osocze krwi (plazma) – zasadniczy płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie krwi zabezpieczonej przed krzepnięciem. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się skrzep, a pozostały płyn to surowica[1].
Nazwę plazma wprowadził czeski fizjolog Jan Evangelista Purkyně; pochodzi ona od późnołacińskiego słowa plasma, a ono od starogreckiego πλάσμα plasma „kształt, odlew, obraz”[2].
Właściwości
Osocze krwi jest płynem składającym się przede wszystkim z wody, transportującym cząsteczki niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich przemiany materii. Z powodu zdolności krzepnięcia odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie onkotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek. Osocze ma na ogół zabarwienie słomkowe, ale może przybierać także inne barwy w zależności od stanu fizjologicznego organizmu i spożytych pokarmów, np.:
- zielony – u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,
- brązowy – w przypadku chorób wątroby,
- żółta – w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczu[3].
Skład
- 90% – woda
- 7% – białka
- 3% – związki organiczne i nieorganiczne
- lipoproteiny
- kwasy tłuszczowe
- cholesterol
- trójglicerydy
- hormony
- glukoza
- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)
- dwutlenek węgla
- produkty metabolizmu białek (mocznik, aminokwasy)
- produkty metabolizmu hemu (bilirubina oraz urobilinogen)
- sole mineralne (Cl−, K+, Na+)
W medycynie osocze jest stosowane jako jeden z preparatów krwiopochodnych, np.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zdzisława Traczyk: 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe. W: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski (red.). Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001. ISBN 83-200-2364-5.
- ↑ Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2019-11-04] .
- ↑ Bawarski Czerwony Krzyż: Ein Blick in die Blutverarbeitung Wiesentheid. 2011-12-14. (niem.).