Osocze krwi: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Wycofane Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Anulowanie wersji 64082032 autorstwa 85.221.148.93 (dyskusja) – eksperyment edycyjny
Znacznik: Anulowanie edycji
Linia 1: Linia 1:
{{dopracować|więcej przypisów=2008-10}}
{{dopracować|więcej przypisów=2008-10}}
'''Osocze krwi''' (''plazma'') – aaaaaaaaahhhhaaaaaaa zasadniczy płynny składnik [[Krew|krwi]], w którym są zawieszone [[elementy morfotyczne krwi|elementy morfotyczne]] (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez [[wirówka|wirowanie]] krwi zabezpieczonej przed [[Krzepnięcie krwi|krzepnięciem]]. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się [[skrzep]], a pozostały płyn to [[Surowica (hematologia)|surowica]]<ref name="Traczyk">{{Cytuj książkę | inni= [[Władysław Traczyk]], [[Andrzej Trzebski]] (red.)| tytuł = Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | data = 2001 | isbn = 8320023645 | rozdział = 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe | autor r = Zdzisława Traczyk |wydanie=3}}</ref>.
'''Osocze krwi''' (''plazma'') – zasadniczy płynny składnik [[Krew|krwi]], w którym są zawieszone [[elementy morfotyczne krwi|elementy morfotyczne]] (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez [[wirówka|wirowanie]] krwi zabezpieczonej przed [[Krzepnięcie krwi|krzepnięciem]]. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się [[skrzep]], a pozostały płyn to [[Surowica (hematologia)|surowica]]<ref name="Traczyk">{{Cytuj książkę | inni= [[Władysław Traczyk]], [[Andrzej Trzebski]] (red.)| tytuł = Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej | wydawca = Wydawnictwo Lekarskie PZWL | miejsce = Warszawa | data = 2001 | isbn = 8320023645 | rozdział = 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe | autor r = Zdzisława Traczyk |wydanie=3}}</ref>.


Nazwę ''plazma'' wprowadził [[Czechy|czeski]] [[Fizjologia|fizjolog]] [[Jan Evangelista Purkyně]]; pochodzi ona od [[Łacina#Średniowiecze i nowożytność|późnołacińskiego]] słowa ''plasma'', a ono od [[Język starogrecki|starogreckiego]] πλάσμα ''plasma'' „kształt, [[Odlewnictwo|odlew]], obraz”<ref>{{Cytuj |tytuł = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα |data dostępu = 2019-11-04 |opublikowany = www.perseus.tufts.edu |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/sma}}</ref>.
Nazwę ''plazma'' wprowadził [[Czechy|czeski]] [[Fizjologia|fizjolog]] [[Jan Evangelista Purkyně]]; pochodzi ona od [[Łacina#Średniowiecze i nowożytność|późnołacińskiego]] słowa ''plasma'', a ono od [[Język starogrecki|starogreckiego]] πλάσμα ''plasma'' „kształt, [[Odlewnictwo|odlew]], obraz”<ref>{{Cytuj |tytuł = Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα |data dostępu = 2019-11-04 |opublikowany = www.perseus.tufts.edu |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=pla/sma}}</ref>.

Wersja z 08:42, 18 lip 2021

Osocze krwi (plazma) – zasadniczy płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie krwi zabezpieczonej przed krzepnięciem. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się skrzep, a pozostały płyn to surowica[1].

Nazwę plazma wprowadził czeski fizjolog Jan Evangelista Purkyně; pochodzi ona od późnołacińskiego słowa plasma, a ono od starogreckiego πλάσμα plasma „kształt, odlew, obraz”[2].

Właściwości

Osocze krwi jest płynem składającym się przede wszystkim z wody, transportującym cząsteczki niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich przemiany materii. Z powodu zdolności krzepnięcia odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie onkotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek. Osocze ma na ogół zabarwienie słomkowe, ale może przybierać także inne barwy w zależności od stanu fizjologicznego organizmu i spożytych pokarmów, np.:

  • zielony – u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,
  • brązowy – w przypadku chorób wątroby,
  • żółta – w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczu[3].

Skład

W medycynie osocze jest stosowane jako jeden z preparatów krwiopochodnych, np.

Zobacz też

Przypisy

  1. Zdzisława Traczyk: 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe. W: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski (red.). Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001. ISBN 83-200-2364-5.
  2. Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2019-11-04].
  3. Bawarski Czerwony Krzyż: Ein Blick in die Blutverarbeitung Wiesentheid. 2011-12-14. (niem.).