Banknoty Narodowego Banku Polskiego (1948–1993): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m potrzebne źródła - informacji wprowadzonych w ostatniej edycji nie ma w Miłczaku'2012, który uźródłowia tę część hasła |
→Lista banknotów obiegowych: linki zewnętrzne |
||
| Linia 480: | Linia 480: | ||
* banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
* banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
||
* praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – |
* praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.<ref name = "GW">{{cytuj |autor = |tytuł = Denominacja – obcinanie zer |czasopismo =Gazeta Wyborcza |data = 9 maja 1991| url = http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,6044776,19910509RP-DGW,DENOMINACJA_OBCINANIE_ZER,.html|data dostępu=2018-10-30|wydanie=576/1991|s=3|dostęp=z}}</ref> |
||
|'''W obiegu od''': 25 maja 1982 r. |
|'''W obiegu od''': 25 maja 1982 r. |
||
'''Serie''' |
'''Serie''' |
||
| Linia 519: | Linia 519: | ||
* banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
* banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
||
* praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – |
* praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.<ref name = "GW"/> |
||
|'''W obiegu od''': 25 maja 1982 r. |
|'''W obiegu od''': 25 maja 1982 r. |
||
'''Serie''' |
'''Serie''' |
||
| Linia 721: | Linia 721: | ||
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
||
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – |
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.<ref name = "GW"/> |
||
|'''W obiegu od''': 19 lipca 1976 r. |
|'''W obiegu od''': 19 lipca 1976 r. |
||
'''Serie''' |
'''Serie''' |
||
| Linia 931: | Linia 931: | ||
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
||
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – |
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.<ref name = "GW"/> |
||
|'''W obiegu od''': 11 lipca 1977 r. |
|'''W obiegu od''': 11 lipca 1977 r. |
||
'''Serie''' |
'''Serie''' |
||
| Linia 1089: | Linia 1089: | ||
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
'''W obiegu do''': 31 grudnia 1996 r. |
||
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – |
'''Uwagi''': praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.<ref name = "GW"/> |
||
|'''W obiegu od''': 31 stycznia 1989 r. |
|'''W obiegu od''': 31 stycznia 1989 r. |
||
'''Serie''' |
'''Serie''' |
||
Wersja z 11:24, 7 sie 2021
Banknoty Narodowego Banku Polskiego (1948–1993) – banknoty Narodowego Banku Polskiego denominowane w złotych,
- wypuszczane w emisjach z datami od 1 lipca 1948 r., do 16 listopada 1993 r.,
- będące w obiegu od 30 października 1950 r., do 31 grudnia 1996 r.,
- w ramach systemu monetarnego obowiązującego w Polsce pomiędzy 30 października 1950 r. a 31 grudnia 1994 r[1][2][3].
Banknoty polskie w latach 1950–1978
W sobotę 28 października 1950 r. została uchwalona przez zupełne zaskoczenie (odcięto telefony, zablokowano wyjścia w sejmie) ustawa wprowadzająca nowego złotego, stanowiącego równowartość 0,222168 grama czystego złota, zatem zrównanego z rublem sowieckim. Znajdujące się w obiegu znaki pieniężne pozbawiono charakteru środków płatniczych już z dniem 29 października (niedziela) – był to ostatni dzień, kiedy można było płacić „starymi złotymi”[4]. Od poniedziałku 30 października, tylko do 8 listopada, stare pieniądze można było wymieniać w oddziałach NBP. Zaznaczono w uchwalonej ustawie, że[4]:
...banknoty nieprzedstawione do wymiany w tym terminie unieważnia się...
W skrócie zasady reformy wyglądały następująco[4]:
- kurs złotego dotychczasowego (wedle nomenklatury ustawy) do nowego złotego wynosił (w zasadzie) 100:1
- przerachowania płac i cen dokonywano jednak w stosunku 100:3
- oszczędności bankowe przeliczono wg zasad:
- do kwoty 100 tys. – 100:3
- od 100 tys. do 500 tys. – 100:2
- od 500 tys. do 1 mln – 100:1,5
- powyżej 1 mln – 100:1
- wymiana odbywała się wg powyższych zasad bez ograniczeń sumy, inaczej niż w wymianie z 10 stycznia 1945 r.
- zezwolono na regulowanie zobowiązań monetami bez ograniczenia górnej kwoty, inaczej niż w II Rzeczypospolitej w stosunku do nominałów niesrebrnych.
Mimo uchwalenia parytetu, deklarującego pokrycie nowych złotówek w złocie, nigdy nie wydano odpowiednich aktów prawnych[4].
Z dniem 30 października wprowadzono do obiegu monety (do 1 złotego) oraz banknoty wcześniej wydrukowanej i przechowywanej w tajemnicy emisji 1 lipca 1948. Wyższe nominały (10, 20, 50, 100 i 500 złotych) były drukowane za granicą[4], a 2 i 5 złotych w PWPW w Łodzi, jako uzupełnienie niższych nominałów będących w obiegu[5]. W późniejszym czasie, po 1950 r., produkcję wszystkich nominałów przeniesiono do PWPW w Warszawie[6].
W pierwszej połowie lat 60. XX w. banknoty o nominałach: 2, 5 i 10 złotych wycofano z obiegu zastępując je monetami[7].
Dopiero w 1966 r. wprowadzono do obiegu banknot o nominale 1000 złotych z datą emisji 29 października 1965 w całkowicie zmienionej szacie graficznej[7].
Dla banknotów wyższych nominałów (od 20 złotych w górę), w języku potocznym pojawiło się wiele nazw[7]:
- 20 złotych – „anielka”
- 100 złotych – „paczka” lub „tatuś”
- 1000 złotych – „koło”, „kafel”, „patyk”
Obiegowa emisja 1 lipca 1948
Projektantem całej emisji był prof. Wacław Borowski[8].
Lista banknotów obiegowych
| Lp | Nominał | Awers banknotu | Rewers banknotu | Charakterystyka[9][10][11][12][13][14] |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 złote |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona pojedynczo na awersie
Znak wodny: bieżący, kółka i łuki Ostateczna wymiana: 30 czerwca 1960
Drukarnia:
Uwagi: znane są banknoty serii BS i CF z różnymi nadrukami okolicznościowymi |
| 2 | 5 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona pojedynczo na awersie Ostateczna wymiana: 30 czerwca 1960
Drukarnia:
|
| 3 | 10 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie
Znak wodny: w polu niezadrukowanym profil głowy kobiety w chustce Ostateczna wymiana: 30 czerwca 1966
Drukarnia:
Uwagi: znane są egzemplarze ze znakiem wodnym w zadrukowanym polu z prawej strony |
| 4 | 20 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie
Znak wodny: w polu niezadrukowanym profil głowy chłopa
Wymiary: 159÷160 × 76÷76,5 mm Ostateczna wymiana: 31 grudnia 1977
Drukarnia:
Uwagi: znane są banknoty serii KE z różnymi nadrukami okolicznościowymi |
| 5 | 50 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, sześcio- albo siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie
Znak wodny: w polu niezadrukowanym profil głowy kobiety Ostateczna wymiana: 31 grudnia 1978
Drukarnia:
Uwagi:
|
| 6 | 100 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja: czerwona, sześcio- albo siedmiocyfrowa oznaczona dwukrotnie na awersie
Znak wodny: w polu niezadrukowanym profil głowy dziewczyny
Wprowadzony do obiegu: 30 października 1950 Ostateczna wymiana: 31 grudnia 1977
Drukarnia:
Uwagi:
|
| 7 | 500 złotych |  |
 |
Emisja: 1 lipca 1948
Numeracja:
Awers: z prawej strony głowa górnika w kasku
Znak wodny: w polu niezadrukowanym profil głowy dziewczyny w wieńcu Ostateczna wymiana: 30 czerwca 1978
Drukarnia:
Uwagi:
|
Banknoty o nominałach 20, 50, 100 i 500 złotych były produkowane przez ponad 20 lat. W konsekwencji powstała pewna grupa odmian różniących się szczegółami jak np[15]:
- gilosze 50-złotówki, czy
- ramka w giloszu 100-złotówki,
W XXI w. znane są również różne próby kolorystyczne projektów poszczególnych nominałów[16].
- Próby kolorystyczne 100-złotówki
-
awers -
rewers -
awers -
rewers
Wzory
| Nominał | Awers banknotu | Rewers banknotu |
|---|---|---|
| 2 złote |  |
|
| 5 złotych |  |
|
| 10 złotych |  |
|
| 20 złotych |  |
|
| 50 złotych |  |
|
 |
| |
| 100 złotych |  |
|
| 500 złotych |  |
|
Obiegowa emisja 29 października 1965
W końcu 1959 r. NBP ogłosił konkurs na projekt banknotu 1000-złotowego. Zwycięską okazała się praca profesorów Henryka Tomaszewskiego i Juliana Pałki z Mikołajem Kopernikiem na awersie. Banknot opracowany był do realizacji już na początku lat 60. XX w. – jego emisję przygotowano z datą 24 maja 1962 r (awersrewers). Nie wprowadzono go jednak wtedy do obiegu, gdyż prezes NBP, A. Zebrowski, podpisany na emisji 1962 r., przestał być prezesem. W konsekwencji dokonano zmiany daty emisji na 29 października 1965 wraz z uaktualnieniem podpisów władz banku[8].
Banknot wprowadzono do obiegu w czerwcu 1966 r., w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego[8].
Pomimo zastosowania tradycyjnych metod druku, banknot daleko odbiegał od będących dotychczas w obiegu biletów, wnosząc nowatorstwo graniczące z awangardą. Był najbarwniejszym i najdroższym pod względem kosztów produkcji banknotem polskim do tamtego czasu[17].
| Nominał | Awers banknotu | Rewers banknotu | Charakterystyka[12][18][19] |
|---|---|---|---|
| 1000 złotych | awers | rewers |
Emisja: 29 października 1965
Znak wodny: umiejscowiony w kole wizerunek głowy Kopernika Wprowadzony do obiegu: 1 czerwca 1966 Wycofany z obiegu: 30 czerwca 1978 Ostateczna wymiana: 31 grudnia 1978
Podpisy:
Drukarnia: PWPW, Warszawa
|
Ciekawostki
- Istnieją projekty banknotów o nominałach 50 groszy i 1 złoty emisji 1 lipca 1948[20][21].
- Na banknocie o nominale 2 złote emisji 1 lipca 1948 przedstawiono projekt budynku – przyszłej siedziby Narodowego Banku Polskiego. Projekt architektoniczny siedziby NBP był autorstwa Bohdana Pniewskiego[22].
- Przyjęta socrealistyczna linia dla banknotów emisji 1 lipca 1948 r. doprowadziła do tego, że na 10-złotówce umieszczono głowę rzeczywistego robotnika – gisera (odlewnika) z PWPW w Łodzi Mateusza Jóźwiaka[23].
- Modelką Wacława Borowskiego w przypadku głowy kobiety umieszczonej na banknocie 20-złotowym emisji 1 lipca 1948 r. była Helena Michalik, przyjaciółka artysty[22].
- Banknot o nominale 50 złotych emisji z 1 lipca 1948 miał początkowo przestawiać głowę górala i widok Tatr[24]. Decyzja czynników politycznych, że na nowych banknotach mają być umieszczane wizerunki „ludzi pracy” doprowadziła ostatecznie do umieszczenia głowy rybaka i widoku portu w Gdyni. 50-złotówkę według socrealistycznego wzoru drukowano w Szwecji, Czechosłowacji i Warszawie zmieniając sposób oznaczenia serii i numeracji, jak również gamę koloru i wielkość rozety z podaną cyfrą „50”. W XXI w. znane są wydrukowane egzemplarze pierwszej wersji nominału 50 złotych emisji 1 lipca 1948[25].
- Przy projekcie nominału 100 złotych emisji 1 lipca 1948 r. modelem wizerunku był autentyczny robotnik – kierowca PWPW Bronisław Tomaszewski[26][27].
- Wizerunki umieszczone na 500-złotówkach z 1 lipca 1948 r. powstały na podstawie autentycznych zdjęć, szkiców i rysunków górników podczas pracy w kopalni[26].
Banknoty polskie w latach 1975–1996
Liczne postulaty dotyczące unowocześnienia będących w obiegu banknotów emisji 1948 (zbyt duży format, nietrwałość, brak estetyki) doprowadziły do intensywnych prac NBP nad zmianą papierowych znaków pieniężnych. Na początku lat siedemdziesiątych powstała koncepcja, aby na nowych banknotach znalazły się wizerunki Polaków, którzy w historii odegrali wiodącą rolę. Zlecenie opracowania serii „Wielcy Polacy”, w ramach której ukazywały się banknoty z latami emisji 1974–1993, otrzymał Andrzej Heidrich[28][29].
Początkowo pierwszym banknotem miała być 500-złotówka z podobizną Marii Skłodowskiej-Curie.Taki banknot przygotowano do druku i do emisji – wykonano próbne odbitki z umieszczoną datą emisji 2 stycznia 1971 (rewers). Ówczesne władze państwowe uznały jednak za niewłaściwe, aby na pierwszym banknocie serii znajdował się wizerunek kobiety. Zastrzeżenia budziły również umieszczone na marginesie dolnym sygnatury projektanta i rytowników. Banknot z wizerunkiem Marii Skłodowskiej-Curie czekał aż 18 lat, aby wejść do obiegu, w zmienionej szacie graficznej, innej kolorystyce, a także i nominale – 20 000 złotych[30].
NBP rozpoczął wprowadzanie nowych wzorów banknotów z serii „Wielcy Polacy” od początku 1975 r. Wraz z pogarszającą się sytuacją gospodarczą i postępującą inflacją sukcesywnie wprowadzano nowe, coraz większe nominały. Po wprowadzeniu stanu wojennego w ramach emisji z 1982 r. wprowadzono banknoty 10 i 20 złotowe zastępujące bilon[31].
Ostatnim banknotem PRL-u było odbiegające tematycznie od serii „Wielcy Polacy” 200 000 złotych z panoramą Warszawy. Banknot ten, wyemitowany z datą 1 grudnia 1989, ze względu na brak zabezpieczeń był bardzo krótko w obiegu[31].
27 grudnia 1989 ustawą Sejmu PRL nastąpiła zmiana nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska, co z pewnym opóźnieniem wpłynęło na emitowane znaki pieniężne. Wprowadzony do obiegu 26 lutego 1990 r. banknot o nominale 100 000 złotych miał umieszczoną na sobie już nieaktualną nazwę państwa – Polska Rzeczpospolita Ludowa.[31]. Także następne nominały:
- 500 000 złotych emisji 20 kwietnia 1990
- 1 000 000 złotych emisji 15 lutego 1992
- 2 000 000 złotych emisji 14 sierpnia 1992
nie były banknotami w pełni spójnymi z aktualną epoką historyczną, gdyż znak wodny miał jeszcze postać godła PRL[32].
Wszystkie banknoty miały jednakowe wymiary – 138 × 63 mm[29]. Po wycofaniu z obiegu można je było wymieniać w kasach Narodowego Banku Polskiego do 31 grudnia 2010 r., po czym utraciły swoją ważność[33].
Lista banknotów obiegowych
| Lp | Nominał | Zdjęcie | Emisja | Opis | Cechy emisji |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 10 złotych[34] | awers i rewers | 1 czerwca 1982 | Awers: Józef Bem
Rewers: rysunek ornamentalny z nominałem Kolory: czarny, zielony, niebieski – offset Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: bieżący wielotonowy, przenikające kółka i trójkąty w kwadratach Papier: biały o odcieniu kremowym Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Jan Maciej Kopecki Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1994 r. Uwagi:
|
W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
|
| 2 | 20 złotych[36] | awers i rewers | 1 czerwca 1982 | Awers: Romuald Traugutt
Rewers: rysunek ornamentalny z nominałem Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: bieżący wielotonowy, przenikające kółka i trójkąty w kwadratach Papier: biały o odcieniu kremowym Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Jacek Kanior Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1994 r. Uwagi:
|
W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
|
| 3 | 50 złotych[37] | awers i rewers | 9 maja 1975 | Awers: Karol Świerczewski
Rewers: Order Krzyża Grunwaldu Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Edward Konecki Gilosze: Jerzy Kamiński Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1994 r. |
W obiegu od: 25 listopada 1975 r.
Serie
Podpisy:
|
| 4 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 5 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 6 | 1 czerwca 1986 | W obiegu od: czerwca 1986
Serie
Podpisy:
| |||
| 7 | 1 grudnia 1988 | W obiegu od: grudnia 1988
Serie
Podpisy:
| |||
| 8 | 100 złotych[38] | awers i rewers | 5 stycznia 1975 | Awers: Ludwik Waryński
Rewers: winieta pisma „PROLETARYAT” z 1883 r. na tle sztandarów Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Bogusław Brandt Gilosze: Jerzy Kamiński Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. |
W obiegu od: 15 stycznia 1975 r.
Serie
Podpisy:
|
| 9 | 17 maja 1976 | W obiegu od: 17 maja 1976 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 10 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 11 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 12 | 1 czerwca 1986 | W obiegu od: czerwca 1986
Serie
Podpisy:
| |||
| 13 | 1 grudnia 1988 | W obiegu od: grudnia 1988
Serie
Podpisy:
| |||
| 14 | 200 złotych[39] | awers i rewers | 25 maja 1976 | Awers: Jarosław Dąbrowski
Rewers: Ściana Komunardów na cmentarzu Pere Lachaise Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt:
Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Uwagi: praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.[35] |
W obiegu od: 19 lipca 1976 r.
Serie
Podpisy:
|
| 15 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 16 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 17 | 1 czerwca 1986 | W obiegu od: czerwca 1986
Serie
Podpisy:
| |||
| 18 | 1 grudnia 1988 | W obiegu od: grudnia 1988
Serie
Podpisy:
| |||
| 19 | 500 złotych[40] | awers i rewers | 16 grudnia 1974 | Awers: Tadeusz Kościuszko
Rewers: „ŻYWIĄ Y BRONIĄ” – sztandar kosynierów z czasów insurekcji kościuszkowskiej Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Barbara Szymańska-Kowalska Gilosze: Jerzy Kamiński Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. |
W obiegu od: 16 grudnia 1974 r.
Serie
Podpisy:
|
| 20 | 17 czerwca 1976 | W obiegu od: 17 czerwca 1976 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 21 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 22 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 23 | 1000 złotych[41] | awers i rewers | 2 lipca 1975 | Awers: Mikołaj Kopernik
Rewers: Układ Słoneczny Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: kremowy (1975, 1979, 1982) albo jasnokremowy (1979, 1982), gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Bogusław Brandt Gilosze: Jerzy Kamiński Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Uwagi: znane fałszerstwa |
W obiegu od: 2 lipca 1975 r.
Serie
Podpisy:
|
| 24 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 25 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 26 | 2000 złotych[42] | awers i rewers | 1 maja 1977 | Awers: Mieszko I
Rewers: Bolesław I Chrobry Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt:
Gilosze:
Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Uwagi: praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.[35] |
W obiegu od: 11 lipca 1977 r.
Serie
Podpisy:
|
| 27 | 1 czerwca 1979 | W obiegu od: 1979 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 28 | 1 czerwca 1982 | W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji | |||
| 29 | 5000 złotych[43] | awers i rewers | 1 czerwca 1982 | Awers: Fryderyk Chopin
Rewers: fragment partytury Poloneza Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: janokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Bogusław Brandt Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. |
W obiegu od: 25 maja 1982 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
| 30 | 1 czerwca 1986 | W obiegu od: czerwca 1986 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 31 | 1 grudnia 1988 | W obiegu od: grudnia 1988 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 32 | 10 000 złotych[44] | awers i rewers | 1 lutego 1987 | Awers: Stanisław Wyspiański
Rewers: fragment partytury Planty krakowskie z obrazu Wyspiańskiego „Planty o świcie” Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Jan Maciej Kopecki Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. |
W obiegu od: 4 lutego 1987 r.
Serie
Podpisy:
|
| 33 | 1 grudnia 1988 | W obiegu od: grudnia 1988 r.
Serie
Podpisy:
| |||
| 34 | 20 000 złotych[45] | awers i rewers | 1 lutego 1989 | Maria Skłodowska Curie
Rewers: pierwszy polski reaktor jądrowy „EWA” Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Wanda Morycińska-Zajdel Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Uwagi: praktycznie banknot wycofano o wiele wcześniej, stopniowo redukując jego obieg – zaprzestanie produkcji w maju 1991 r.[35] |
W obiegu od: 31 stycznia 1989 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
| 35 | 50 000 złotych[46] | awers i rewers | 1 grudnia 1989 | Awers: Stanisław Staszic
Rewers: Pałac Staszica w Warszawie Kolory:
Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Jan Maciej Kopecki Gilosze: Paweł Kosiński Drukarnia: PWPW Warszawa |
Nazwa państwa na awersie: „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie W obiegu od: 15 listopada 1989 r. W obiegu do: 31 lipca 1994 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
| 36 | awers i rewers | 16 listopada 1993 | Nazwa państwa na awersie: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł w koronie, a pod nim litery RP Numeracja: siedmiocyfrowa, dwukrotnie oznaczona na awersie, czarna u góry, czerwona na dole W obiegu od: 11 kwietnia 1994 r. W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: na banknocie umieszczono zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwem | ||
| 37 | 100 000 złotych[47] | awers i rewers | 1 lutego 1990 | Awers: Stanisław Moniuszko
Rewers: Teatr Wielki w Warszawie Kolory:
Papier: janokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: prof. Trento Cionini Drukarnia: PWPW Warszawa Uwagi: w dniu wprowadzenia do obiegu na awersie banknotu była umieszczona nieaktualna nazwa państwa |
Nazwa państwa na awersie: „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL) Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie W obiegu od: 26 lutego 1990 r. W obiegu do: 15 października 1994 r. Serie
Podpisy:
|
| 38 | awers i rewers | 16 listopada 1993 | Nazwa państwa na awersie: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł w koronie, a pod nim litery RP Numeracja: siedmiocyfrowa, dwukrotnie oznaczona na awersie, czarna u góry, czerwona na dole W obiegu od: 11 kwietnia 1994 r. W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: na banknocie umieszczono zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwem | ||
| 39 | 200 000 złotych[48] | awers i rewers | 1 grudnia 1989 | Awers: rysunek ornamentalny, z prawej strony godło PRL
Rewers: panorama Warszawy Kolory:
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona pojedynczo na awersie Znak wodny: bieżący dwutonowy, przenikające kółka i trójkąty w kwadratach Papier: biały o różnej grubości Autor: Andrzej Heidrich Gilosze: Jan Moczydłowski Drukarnia: PWPW Warszawa W obiegu do: 15 maja 1991 r. Uwagi:
|
W obiegu od: 30 listopada 1989 r.
Serie
Podpisy:
Uwagi: banknot wprowadzono do obiegu przed datą jego emisji |
| 40 | 500 000 złotych[49] | awers i rewers | 20 kwietnia 1990 | Awers: Henryk Sienkiewicz
Rewers: herb – symbol „Trylogii” Kolory:
Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: prof. Trento Cionini Drukarnia:
|
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL)
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie W obiegu od: 1 sierpnia 1990 r. W obiegu do: 15 października 1994 r. (pierwotnie planowano do 31 lipca 1994 r.) Serie
Podpisy:
Uwagi: znane fałszerstwa |
| 41 | awers i rewers | 16 listopada 1993 | Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł w koronie, a pod nim litery RP
Numeracja: siedmiocyfrowa, dwukrotnie oznaczona na awersie, czarna u góry, czerwona na dole W obiegu od: 24 stycznia 1994 r. W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: na banknocie umieszczono zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwem | ||
| 42 | 1 000 000 złotych[50] | awers i rewers | 15 lutego 1991 | Awers: Władysław Reymont
Rewers: pejzaż wiejski z rozłożystym drzewem na pierwszym planie Kolory:
Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Barbara Szymańska-Kowalska Drukarnia: PWPW Warszawa |
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL)
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie W obiegu od: 22 kwietnia 1991 r. W obiegu do: 15 października 1994 r. (pierwotnie planowano do 31 lipca 1994 r.) Serie
Podpisy:
Uwagi: znane fałszerstwa |
| 43 | awers i rewers | 16 listopada 1993 | Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł w koronie, a pod nim litery RP
Numeracja: siedmiocyfrowa, dwukrotnie oznaczona na awersie, czarna u góry, czerwona na dole W obiegu od: 24 stycznia 1994 r. W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: na banknocie umieszczono zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwem | ||
| 44 | 2 000 000 złotych[51] | awers i rewers | 14 sierpnia 1992 | Awers: Ignacy Jan Paderewski
Rewers: godło Polski z 1919 w kombinacji giloszowej Kolory:
Papier: jasnokremowy albo kremowy, gładzony Autor: Andrzej Heidrich Ryt płyt: Jan Maciej Kopecki Gilosze: Jerzy Kamiński Drukarnia: PWPW Warszawa |
Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł (godło PRL)
Numeracja: czerwona siedmiocyfrowa, oznaczona dwukrotnie na awersie W obiegu od: 10 listopada 1992 r. W obiegu do: 15 października 1994 r. (pierwotnie planowano do 31 lipca 1994 r.) Serie
Podpisy:
Uwagi:
|
| 45 | awers i rewers | 16 listopada 1993 | Znak wodny: umiejscowiony w polu niezadrukowanym – orzeł w koronie, a pod nim litery RP
Numeracja: siedmiocyfrowa, dwukrotnie oznaczona na awersie, czarna u góry, czerwona na dole W obiegu od: 11 kwietnia 1994 r. W obiegu do: 31 grudnia 1996 r. Serie
Podpisy:
Uwagi: na banknocie umieszczono zabezpieczenia chroniące przed fałszerstwem |
Ciekawostki
- Pierwsze egzemplarze banknotu 2 000 000 złotych zawierały błąd. Na stronie odwrotnej widniał napis Sejm Konstytucyjy zamiast Sejm Konstytucyjny. Błąd powstał na etapie projektowania, a zauważony został już po wydrukowaniu pewnej ich liczby, która trafiła do obiegu. Kolejne partie zostały wydrukowane poprawnie[52].
- Przed wprowadzeniem banknotu 20 000 złotych dowcipkowano, jak poinformowano w Dzienniku Telewizyjnym z 15 sierpnia 1988 w krótkim reportażu o różnicy pomiędzy biletami a banknotami Narodowego Banku Polskiego, że na tym nominale może być umieszczony wizerunek Adama Mickiewicza – autora „Dziadów” ale także „Pana Tadeusza”[53].
- Początkowo Andrzej Heidrich zaprojektował na banknocie 10 000 złotych wizerunek Stanisława Wyspiańskiego z jego własnego autoportretu, na którym poeta uwiecznił się w młodopolskiej pozie, nieuczesane włosy, niechlujnie ubrany w kożuch. Projekt został poprawiony i finalnie Wyspiański został uwieczniony elegancko, starannie uczesany, z białym kołnierzykiem[54].
- Zanim doszło do denominacji, planowano wprowadzić do obiegu banknot o nominale 5 000 000 złotych, zawierający wizerunek Józefa Piłsudskiego. Projekt wykonał autor obowiązującej wówczas serii banknotów, Andrzej Heidrich, ale w związku z zahamowaniem inflacji i podjętą decyzją o denominacji nie został wprowadzony. Ostatecznie dopiero w 2006 r. PWPW wydrukowała okazyjne i nieobiegowe repliki banknotu na papierze bez zabezpieczeń w nakładzie 7500 szt.[55] Na replice banknotu widnieje data 12 maja 1995 r. Część nakładu (3000 sztuk) stała się jednym z elementów zestawów kolekcjonerskich „80. Rocznica Przewrotu Majowego” wyemitowanych 26 kwietnia 2006 r. przez Mennicę Polską. Oprócz repliki banknotu w skład tych zestawów wchodził medal przedstawiający ww. banknot oraz numizmat wykonany w postaci kwadratowej klipy z wykorzystaniem rysunku nieobiegowej monety II Rzeczypospolitej 100 marek polskich 1922 z profilem Józefa Piłsudskiego[56].
- 5 sierpnia 2014 r. został wyemitowany pierwszy polski banknot polimerowy o nominale 20 złotych. Jest to banknot kolekcjonerski upamiętniający 100. rocznicę powstania Legionów Polskich[57]. Banknot był wzorowany na projekcie banknotu 5 000 000 złotych[57][58].
- Fragment banknotu o nominale 1000 złotych (emisja z 1975), przedstawiającego Mikołaja Kopernika, został umieszczony na okładce płyty Complete Greatest Hits zespołu Foreigner (litera „p” w wyrazie „Complete”)[59]
- Wzory banknotów z serii „Wielcy Polacy” wykorzystano w teledysku Money Is Not Our God zespołu Killing Joke[60].
- Jeśli przyjąć jako kryteria: nominał banknotu, jego datę emisji oraz literowe oznaczenie serii, to całkowita liczba różnych banknotów powstałych w wyniku działalności emisyjnej lat 1974–1993 prowadzonej przez Narodowy Bank Polski wynosi 1529 obiegowych pozycji kolekcjonerskich[61].
Zobacz też
- banknoty Narodowego Banku Polskiego (1944–1947)
- banknoty Narodowego Banku Polskiego (1994–)
- banknoty Narodowego Banku Polskiego (1990)
- banknoty polskie
- lista monet obiegowych PRL
- systemy monetarne w Polsce
Przypisy
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 44,262, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 298–305, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 174–188, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ a b c d e Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 298–299, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 44, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Bankoteka, https://www.cpnbp.pl/__data/assets/pdf_file/0004/82993/bankoteka_9.pdf.pdf, Stanisław Gorący (red.), wyd. Nr. 9 I kwartał 2017 r, Departament Edukacji i Wydawnictw.
- ↑ a b c Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 300–301, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ a b c Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 176, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 148–173,176–185, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 1959 r. w sprawie ustalenia wzoru, stopu i wagi monet nominalnej wartości zł 10 oraz wycofania z obiegu banknotów po zł 2 i po zł 5 z datą emisji 1 lipca 1948 r. - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-09-25] (ang.).
- ↑ Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 1964 r. w sprawie wycofania z obiegu banknotów w odcinkach po 10 złotych. - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-09-25] (ang.).
- ↑ a b Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 11 listopada 1977 r. w sprawie wycofania z obiegu niektórych banknotów w odcinkach po 50 zł i po 1000 zł. - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-09-25] (ang.).
- ↑ http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/MPO/1977/14/79.pdf#zoom=90
- ↑ Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 1976 r. w sprawie wycofania z obiegu banknotów w odcinkach po 20 zł i po 100 zł z datą emisji 1 lipca 1948 r. - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-09-25] (ang.).
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 169,178, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 176,183, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 301, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 188–189, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 29 października 1965 r. w sprawie ustalenia wzoru i odcinków banknotów. - Metryka - Baza aktów prawnych - INFOR.pl - portal księgowych [online], www.infor.pl [dostęp 2019-09-25] (ang.).
- ↑ WCN :: Archiwum :: 70/578 [online], wcn.pl [dostęp 2019-09-21].
- ↑ WCN :: Archiwum :: 66/750 [online], wcn.pl [dostęp 2019-09-21].
- ↑ a b Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 175, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 154, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ WCN :: Archiwum :: 97301 [online], wcn.pl [dostęp 2019-09-21].
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 177, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ a b Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 178, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 177, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Lech Kokociński, Pieniądz papierowy na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996, s. 180, ISBN 83-903459-5-1.
- ↑ a b Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 192–299, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 190, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ a b c Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 304, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 262,284,286,288, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 309, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 220–221, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ a b c d e Denominacja – obcinanie zer, „Gazeta Wyborcza”, 576/1991, 9 maja 1991, s. 3 [dostęp 2018-10-30].
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 222–223, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 196–197, 208–209, 224–225, 238–239, 246–247, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 194–195, 200–201, 210–211, 226–227, 240, 248–249, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 202–203, 212–213, 228–229, 241, 250, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 192–193, 204–205, 214–215, 230–231, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 198–199, 216–217, 232–233, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 206–207, 218–219, 234–235, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 236–237, 242–243, 250, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 244–245, 252–253, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 254–255, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 256–257, 290–291, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 264–265, 292–293, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 258–259, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 284–285, 294–295, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 286–287, 296–297, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 288–289, 298–299, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ Robert Migdał: Artysta, którego prace codziennie nosimy w portfelach. gazetawroclawska.pl, 2016-02-01. [dostęp 2018-03-07]. (pol.).
- ↑ PRL 1988 Bilety Narodowego Banku Polskiego. [dostęp 2019-08-22].
- ↑ Andrzej Heidrich Twórca polskich banknotów, Warszawa: Narodowy Bank Polski, 2012, s. 94, ISBN 978-83-932138-8-7 (pol. • ang.).
- ↑ J. Parchimowicz: Katalog banknotów polskich i z Polską związanych, wyd. 10, wyd. Nefryt, Szczecin 2009, s. 308.
- ↑ 80. Rocznica Przewrotu Majowego na www.numizmatyczny.pl.
- ↑ a b Narodowy Bank Polski - Internetowy Serwis Informacyjny [online], www.nbp.pl [dostęp 2019-01-14] (pol.).
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 314, ISBN 978-83-913361-4-4.
- ↑ ilustracja w angielskiej Wikipedii.
- ↑ Killing Joke - "Money Is Not Our God" w serwisie YouTube
- ↑ Czesław Miłczak, Banknoty polskie i wzory, Tom II, od 1944, wyd. pierwsze, Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012, s. 192–299, ISBN 978-83-913361-4-4.
Bibliografia
- Czesław Miłczak: Banknoty polskie i wzory Tom II. Warszawa: Antykwariat Numizmatyczny Paweł Niemczyk, 2012. ISBN 978-83-913361-4-4.
- Adam Dylewski: Historia pieniądza na ziemiach polskich. Warszawa: CARTA BLANCA Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011. ISBN 978-83-7705-068-2.
- Lech Kokociński: Pieniądz papierowy na ziemiach polskich. Warszawa: ROSIKON PRESS, 1996. ISBN 83-903459-5-1.
- Czesław Miłczak: Katalog banknotów polskich 1916–1994. Warszawa: Semafic, 2000. ISBN 83-913361-8-2.
- Czesław Miłczak: Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1974. Warszawa: Semafic, 2005. ISBN 83-913361-6-6.
- J.A. Szwagrzyk: Pieniądz na ziemiach Polskich X–XX w.. Wrocław: 1973.
- Janusz Parchimowicz: Katalog banknotów polskich i z Polską związanych. Szczecin: Nefryt, 2009.
