Ewolucja mozaikowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kocio (dyskusja | edycje)
sekcje, redakcja
Kocio (dyskusja | edycje)
m ilustracja
Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017
Linia 1: Linia 1:
'''Ewolucja mozaikowa''' – [[ewolucja (biologia)|ewolucja]], w której zmiany zachodzą w pewnych częściach ciała lub układach bez jednoczasowych zmian w innych<ref>King R.C. Stansfield W.D. & Mulligan P.K. 2006. ''A dictionary of genetics''. 7th ed, Oxford University Press. p286 {{ISBN|0-19-530761-5}}</ref>, wedle innej definicji jest to ewolucja cech przebiegająca z różnym tempem w obrębie bądź pomiędzy [[gatunek (biologia)|gatunkami]]<ref name=Carroll>Carroll R.L. 1997. ''Patterns and processes of vertebrate evolution''. Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-47809-X}}, s. 408</ref>. W teorii ewolucji zajmuje miejsce wśród trendów długoterminowych bądź w [[makroewolucja|makroewolucji]]<ref name=Carroll/>.
'''Ewolucja mozaikowa''' – [[ewolucja (biologia)|ewolucja]], w której zmiany zachodzą w pewnych częściach ciała lub układach bez jednoczasowych zmian w innych<ref>King R.C. Stansfield W.D. & Mulligan P.K. 2006. ''A dictionary of genetics''. 7th ed, Oxford University Press. p286 {{ISBN|0-19-530761-5}}</ref>, wedle innej definicji jest to ewolucja cech przebiegająca z różnym tempem w obrębie bądź pomiędzy [[gatunek (biologia)|gatunkami]]<ref name=Carroll>Carroll R.L. 1997. ''Patterns and processes of vertebrate evolution''. Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-47809-X}}, s. 408</ref>. W teorii ewolucji zajmuje miejsce wśród trendów długoterminowych bądź w [[makroewolucja|makroewolucji]]<ref name=Carroll/>.


[[Plik:Darwinopterus NT.jpg|thumb|''Darwinopterus'']]W [[neodarwinizm]]ie, jak postulował [[Stephen Jay Gould]], znajduje się miejsce dla zróżnicowanego rozwoju, gdy formy życia osiągają jakiś kształt czy wielkość wcześniej bądź później. Dzieje się tak z powodu [[alomorfizm]]u. Narządy rozwijają się w różnym tempie, gdy stworzenie rośnie i dojrzewa. Wobec tego heterochroniczny zegar obejmuje trzy rzeczy:
W [[neodarwinizm]]ie, jak postulował [[Stephen Jay Gould]], znajduje się miejsce dla zróżnicowanego rozwoju, gdy formy życia osiągają jakiś kształt czy wielkość wcześniej bądź później. Dzieje się tak z powodu [[alomorfizm]]u. Narządy rozwijają się w różnym tempie, gdy stworzenie rośnie i dojrzewa. Wobec tego heterochroniczny zegar obejmuje trzy rzeczy:


* czas jako linia prosta
* czas jako linia prosta
Linia 12: Linia 12:


== Przykłady ==
== Przykłady ==
[[Plik:Darwinopterus NT.jpg|thumb|''Darwinopterus'']]
Dowodów popierających tę koncepcję dostarczyła [[paleontologia]]. Nie uważa się, by ten wzorzec był uniwersalny, ale istnieje obecnie szeroki wachlarz przykładów obejmujących różne taksony, wśród nich choćby:
Dowodów popierających tę koncepcję dostarczyła [[paleontologia]]. Nie uważa się, by ten wzorzec był uniwersalny, ale istnieje obecnie szeroki wachlarz przykładów obejmujących różne taksony, wśród nich choćby:
* [[antropogeneza|ewolucja człowiekowatych]]: wczesna ewolucja [[dwunożność|dwunożności]] u [[Australopithecinae]] i modyfikacja [[obręcz miedniczna|obręczy miednicznej]] wyprzedziły znacznie jakiekolwiek ważniejsze zmiany budowy [[czaszka|czaszki]] czy wielkości [[mózgowie|mózgu]]<ref name="Stanley">Stanley S.M. 1979. ''Macroevolution: pattern and process''. Freeman, San Francisco. p154 {{ISBN|0-7167-1092-7}}</ref><ref name="Jurmain">Jurmain, Robert. et al. 2008. ''Introduction to Physical Anthropology''. Thompson Wadsworth. p479</ref>
* [[antropogeneza|ewolucja człowiekowatych]]: wczesna ewolucja [[dwunożność|dwunożności]] u [[Australopithecinae]] i modyfikacja [[obręcz miedniczna|obręczy miednicznej]] wyprzedziły znacznie jakiekolwiek ważniejsze zmiany budowy [[czaszka|czaszki]] czy wielkości [[mózgowie|mózgu]]<ref name="Stanley">Stanley S.M. 1979. ''Macroevolution: pattern and process''. Freeman, San Francisco. p154 {{ISBN|0-7167-1092-7}}</ref><ref name="Jurmain">Jurmain, Robert. et al. 2008. ''Introduction to Physical Anthropology''. Thompson Wadsworth. p479</ref>

Wersja z 01:26, 12 sie 2021

Ewolucja mozaikowaewolucja, w której zmiany zachodzą w pewnych częściach ciała lub układach bez jednoczasowych zmian w innych[1], wedle innej definicji jest to ewolucja cech przebiegająca z różnym tempem w obrębie bądź pomiędzy gatunkami[2]. W teorii ewolucji zajmuje miejsce wśród trendów długoterminowych bądź w makroewolucji[2].

W neodarwinizmie, jak postulował Stephen Jay Gould, znajduje się miejsce dla zróżnicowanego rozwoju, gdy formy życia osiągają jakiś kształt czy wielkość wcześniej bądź później. Dzieje się tak z powodu alomorfizmu. Narządy rozwijają się w różnym tempie, gdy stworzenie rośnie i dojrzewa. Wobec tego heterochroniczny zegar obejmuje trzy rzeczy:

  • czas jako linia prosta
  • ogólne rozmiary ciała jako linia krzywa
  • kształt jako inna linia krzywa[3].

Gdy stworzenie cechuje się zaawansowanymi rozmiarami, może ewoluować w kierunku ich zmniejszenia, alternatywnie może zachowywać swe rozmiary bądź zmieniać się w stworzenie większe. Nie wystarcza to do zrozumienia mechanizmu heterochronii. Rozmiar musi wiązać się z kształtem, stworzenie może zachować cechy pedomorficzne (dziecięce) w zaawansowanym kształcie ciała bądź wykazywać w swym wyglądzie rekapitulację, gdy zmiany kształtu ciała pozostaną w opóźnieniu. Używane tu nazwy nie są zbyt celne, jako że dawne teorie były mylące[3].

Organizm na drodze swej ontogenezy może wykazywać heterochroniczne cechy w sześciu wymiarach, choć Gould przyznał, że występują pewne związki pomiędzy wzrostem i dojrzewaniem płciowym. Stworzenie może dla przykładu prezentować pewne cechy neoteniczne i opóźniony rozwój, co skutkuje nowymi właściwościami pochodzącymi od oryginalnego organizmu jedynie dzięki tym samym genom regulacyjnym. Większość nowych cech człowieka w porównaniu z najbliższymi mu wielkimi małpami ma właśnie taką naturę, nie wynika z większych zmian w genach strukturalnych[3].

Przykłady

Darwinopterus

Dowodów popierających tę koncepcję dostarczyła paleontologia. Nie uważa się, by ten wzorzec był uniwersalny, ale istnieje obecnie szeroki wachlarz przykładów obejmujących różne taksony, wśród nich choćby:

Przypisy

  1. King R.C. Stansfield W.D. & Mulligan P.K. 2006. A dictionary of genetics. 7th ed, Oxford University Press. p286 ISBN 0-19-530761-5
  2. a b Carroll R.L. 1997. Patterns and processes of vertebrate evolution. Cambridge University Press. ISBN 0-521-47809-X, s. 408
  3. a b c Jay Gould, S. 1977. Ontogeny and phylogeny. Belknap Press of Harvard University Press.
  4. Stanley S.M. 1979. Macroevolution: pattern and process. Freeman, San Francisco. p154 ISBN 0-7167-1092-7
  5. Jurmain, Robert. et al. 2008. Introduction to Physical Anthropology. Thompson Wadsworth. p479
  6. Foster, Michael and Lankester, E. Ray (eds )1898–1903. The scientific memoirs of Thomas Henry Huxley. 4 vols and supplement, Macmillan, London ISBN 1-4326-4011-9
  7. Barnovsky A.D. 1993. Mosaic evolution at population level in Microtus pennsylvanicus. In Morphological changes in Quaternary mammals of North America. red. R.A. Martin & A.D. Barnovsky. Cambridge University Press. s. 24–59
  8. Junchang  i inni, Evidence for modular evolution in a long-tailed pterosaur with a pterodactyloid skull, „Proceedings of the Royal Society B”, 277 (1680), 2010, s. 383-389, DOI10.1098/rspb.2009.1603, PMID19828548, PMCIDPMC2842655.
  9. Bruce J MacFadden, Fossil horses: systematics, paleobiology, and evolution of the Family Equidae, Cambridge University Press, 2003 [dostęp 2010-06-06] (ang.).
  10. Maynard Smith, John 1993. The theory of evolution. Cambridge University Press. 3rd ed + new Introduction. pp285–290 ISBN 0-521-45128-0
  11. D.M. Kermack, K.A. Kermack: The evolution of mammalian characters. Croom Helm, 1984. ISBN 079915349. (ang.).
  12. Kemp T.S. 2005. The origin and evolution of mammals. Oxford University Press, Oxford. ISBN 0-19-850761-5
  13. Zofia Kielan-Jaworowska, Mammals from the Age of Dinosaurs: origins, evolution, and structure, Richard Cifelli, Zhe-Xi Luo, New York: Columbia University Press, 2004, ISBN 0-231-11918-6, OCLC 55535025.