Tramwaje w Poznaniu: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
m drobne merytoryczne - aktualizacja nazw pętli
Linia 246: Linia 246:
| W sąsiedztwie pętli nieczynne tory odstawcze
| W sąsiedztwie pętli nieczynne tory odstawcze
|-
|-
| [[Dębiec (Poznań)|Dębiec]]
| [[Dębiec (Poznań)|Dębiec PKM]]
| 2, 9, 10
| 2, 9, 10
| {{Współrzędne|52°22′21.91″N 16°54′12.39″E|umieść=w tekście}}
| {{Współrzędne|52°22′21.91″N 16°54′12.39″E|umieść=w tekście}}
Linia 297: Linia 297:
| Poprzednie nazwy: ''Serbska''
| Poprzednie nazwy: ''Serbska''
|-
|-
| [[Starołęka]]
| [[Starołęka|Starołęka PKM]]
| 12, 13, 17
| 12, 13, 17
| {{Współrzędne|52°22′05.84″N 16°55′55.16″E|umieść=w tekście}}
| {{Współrzędne|52°22′05.84″N 16°55′55.16″E|umieść=w tekście}}
Linia 466: Linia 466:
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|3}}
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|3}}
| [[Plik:Linia 3 Poznań.png|200px|Przebieg linii tramwajowej nr 3 na tle mapy Poznania]]
| [[Plik:Linia 3 Poznań.png|200px|Przebieg linii tramwajowej nr 3 na tle mapy Poznania]]
| Lechicka/Naramowicka
| Włodarska
| [[Franowo]]
| [[Franowo]]
| b.d. km
| b.d. km
Linia 474: Linia 474:
| Nowa trasa wyznaczona po otwarciu I etapu tramwaju na Naramowice
| Nowa trasa wyznaczona po otwarciu I etapu tramwaju na Naramowice
|-
|-
|colspan="8"| Przebieg linii: WŁODARSKA – Naramowicka – [[Wilczak (Poznań)|Wilczak]] – Przełajowa – [[Winogrady]] – Kazimierza Pułaskiego – [[Ulica Franklina Roosevelta w Poznaniu|Franklina Roosevelta]] – [[Most Teatralny w Poznaniu|Most Teatralny]] – [[Ulica Aleksandra Fredry w Poznaniu|Aleksandra Fredry]] – Seweryna Mielżyńskiego – [[Plac Cyryla Ratajskiego w Poznaniu|Plac Cyryla Ratajskiego]] – [[Ulica 23 Lutego w Poznaniu|23 Lutego]] – [[Plac Wielkopolski w Poznaniu|Plac Wielkopolski]] – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – [[Most Bolesława Chrobrego w Poznaniu|Most Bolesława Chrobrego]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Most Mieszka I w Poznaniu|Most Mieszka I]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Rondo Śródka]] – Jana Pawła II – Trasa Kórnicka – [[Tunel trasy tramwajowej os. Lecha-Franowo|Piaśnicka]] – [[Franowo|FRANOWO]]
|colspan="8"| Przebieg linii: LECHICKA/NARAMOWICKA – Naramowicka – [[Wilczak (Poznań)|Wilczak]] – Przełajowa – [[Winogrady]] – Kazimierza Pułaskiego – [[Ulica Franklina Roosevelta w Poznaniu|Franklina Roosevelta]] – [[Most Teatralny w Poznaniu|Most Teatralny]] – [[Ulica Aleksandra Fredry w Poznaniu|Aleksandra Fredry]] – Seweryna Mielżyńskiego – [[Plac Cyryla Ratajskiego w Poznaniu|Plac Cyryla Ratajskiego]] – [[Ulica 23 Lutego w Poznaniu|23 Lutego]] – [[Plac Wielkopolski w Poznaniu|Plac Wielkopolski]] – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – [[Most Bolesława Chrobrego w Poznaniu|Most Bolesława Chrobrego]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Most Mieszka I w Poznaniu|Most Mieszka I]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Rondo Śródka]] – Jana Pawła II – Trasa Kórnicka – [[Tunel trasy tramwajowej os. Lecha-Franowo|Piaśnicka]] – [[Franowo|FRANOWO]]
|-
|-
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|4}}
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|4}}
Linia 697: Linia 697:
| [[Plik:Linia 201 Poznań.png|200px|Przebieg nocnej linii tramwajowej nr 201 na tle mapy Poznania]]
| [[Plik:Linia 201 Poznań.png|200px|Przebieg nocnej linii tramwajowej nr 201 na tle mapy Poznania]]
| [[Osiedle Jana III Sobieskiego (Poznań)|Osiedle Jana III Sobieskiego]]
| [[Osiedle Jana III Sobieskiego (Poznań)|Osiedle Jana III Sobieskiego]]
| Uni Lubelskiej
| Osiedle Jana III Sobieskiego (linia okólna)
| b.d
| b.d
| 67min
| 37 min
| 45
| 26
|style="text-align:left"| • [[Solaris Tramino]]<br />• [[Moderus Beta (nowy tramwaj)|Moderus Beta]]<br />• [[Moderus Gamma]]
|style="text-align:left"| • [[Solaris Tramino]]<br />• [[Moderus Beta (nowy tramwaj)|Moderus Beta]]<br />• [[Moderus Gamma]]
| Nie kursuje w nocy z niedzieli na poniedziałek i z poniedziałku na wtorek, w noce z piątku na sobotę zwiększona częstotliwość kursowania
| Nie kursuje w nocy z niedzieli na poniedziałek i z poniedziałku na wtorek, w noce z piątku na sobotę zwiększona częstotliwość kursowania
|-
|-
|colspan="8"| Przebieg linii: [[Osiedle Jana III Sobieskiego (Poznań)|OS. SOBIESKIEGO]] – [[Poznański Szybki Tramwaj|Trasa PST]] – [[Ulica Głogowska w Poznaniu|Głogowska]] – [[Ulica Franklina Roosevelta w Poznaniu|Franklina Roosevelta]] – Aleksandra Fredry- Gwarna – [[Ulica Święty Marcin w Poznaniu|św. Marcin]] – Aleje Karola Marcinkowskiego – [[Ulica Podgórna w Poznaniu|Podgórna]] – por. Janiny Lewandowskiej – Zielona – [[Plac Bernardyński w Poznaniu|Plac Bernardyński]] – Józefa Dowbora-Muśnickiego – Mostowa – [[Most św. Rocha w Poznaniu|Most św. Rocha]] – Kórnicka – Trasa Kórnicka – Chartowo – Żegrze – Rondo Żegrze – Hetmańska – Ludwika Zamenhoffa – Jana Pawła II – Kórnicka – Most św. Rocha – Mostowa – Józefa Dowbora-Muśnickiego – Plac Bernardyński – Zielona – por. Janiny Lewandowskiej – Podgórna – Aleje Karola Marcinkowskiego – Plac Wolności – 27 Grudnia – Aleksandra Fredry – Franklina Roosevelta – trasa PST – OS. SOBIESKIEGO
|colspan="8"| Przebieg linii: [[Osiedle Jana III Sobieskiego (Poznań)|OS. SOBIESKIEGO]] – [[Poznański Szybki Tramwaj|Trasa PST]] – [[Ulica Głogowska w Poznaniu|Głogowska]] – [[Ulica Franklina Roosevelta w Poznaniu|Franklina Roosevelta]] – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – [[Plac Cyryla Ratajskiego w Poznaniu|Plac Cyryla Ratajskiego]] – [[Ulica 23 Lutego w Poznaniu|23 Lutego]] – [[Plac Wielkopolski w Poznaniu|Plac Wielkopolski]] – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – [[Most Bolesława Chrobrego w Poznaniu|Most Bolesława Chrobrego]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Most Mieszka I w Poznaniu|Most Mieszka I]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Rondo Śródka]] – [[Ulica Jana Pawła II w Poznaniu|Jana Pawła II]] – Trasa Kórnicka – [[Chartowo (Poznań)|Chartowo]] – [[Żegrze]] – [[Rondo Żegrze]] – Unii Lubelskiej – UNII LUBELSKIEJ
|-
|-
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|202}}
|rowspan="2"| {{KZ-linia|Tramwaje Poznań|202}}
Linia 711: Linia 711:
| [[Franowo]]
| [[Franowo]]
| b.d
| b.d
| b.d
| 36 min
| 24
| 24
| b.d
| b.d
| Nie kursuje w nocy z niedzieli na poniedziałek i z poniedziałku na wtorek
| Kursuje w noce z piątku na sobotę i z soboty na nidzielę
|-
|colspan="8"| Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Franklina Roosevelta – [[Most Teatralny w Poznaniu|Most Teatralny]] – [[Ulica Aleksandra Fredry w Poznaniu|Aleksandra Fredry]] – Seweryna Mielżyńskiego – [[Plac Cyryla Ratajskiego w Poznaniu|Plac Cyryla Ratajskiego]] – [[Ulica 23 Lutego w Poznaniu|23 Lutego]] – [[Plac Wielkopolski w Poznaniu|Plac Wielkopolski]] – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – [[Most Bolesława Chrobrego w Poznaniu|Most Bolesława Chrobrego]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Most Mieszka I w Poznaniu|Most Mieszka I]] – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – [[Rondo Śródka]] – Jana Pawła II – Kórnicka – Trasa Kórnicka – [[Tunel trasy tramwajowej os. Lecha-Franowo|Piaśnicka]] – [[Franowo|FRANOWO]]
|}
|}


Wersja z 18:09, 10 paź 2021

Tramwaje w Poznaniu
tramwaj
Ilustracja
Solaris Tramino S105p przy ulicy Święty Marcin w centrum miasta
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Lokalizacja

Poznań

Organizator

Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu

Operator

MPK Poznań

Liczba linii

dzienne: 18
nocne: 2
turystyczne: 2
wspomagające: 1

Lata funkcjonowania

od 1880

Infrastruktura
Schemat sieci
Schemat przebiegu linii tramwajowych

     Poznański Szybki Tramwaj (PST)

     Przedłużenie trasy PST

     Pozostałe trasy tramwajowe

Długość sieci

147,385 km t. p. (2015)[1]

Rozstaw szyn

1435 mm

Napięcie zasilania

+660V

Liczba zajezdni

3

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Tramwaje w Poznaniu (z gwary poznańskiej bimby, lp. – bimba) – system komunikacji tramwajowej działający w Poznaniu i należący do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego działającego na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu.

Obecnie system składa się z 18 linii dziennych, dwóch nocnych oraz dwóch linii turystycznych obsługiwanej przez historyczny tabor kursujący w weekendy od maja do października (linia 0). Tramwaje poruszają się po torach o rozstawie 1435 mm i łącznej długości torowiska 147,385 km toru pojedynczego.

Historia

XIX wiek

Pomysł budowy sieci tramwajowej w Poznaniu zrealizowało dwóch berlińskich przedsiębiorców: Otto Reymer i Otto Masch, którzy po otrzymaniu koncesji od miasta zainaugurowali 30 lipca 1880 przejazdy tramwaju konnego. Pierwsza regularna linia ruszyła 31 lipca 1880, przewożąca pasażerów spod Dworca Głównego przez ul. Święty Marcin, Rycerską (dziś Ratajczaka), pl. Wilhelmowski (dziś pl. Wolności) na Stary Rynek. W dość krótkim czasie trasę tę wydłużono prowadząc tory przez Butelską (dziś Woźna), Garbarami przez Chwaliszewo na Ostrów Tumski. Powstała też odnoga biegnąca przez ul. Wiktorii (dziś Gwarna i Mielżyńskiego), pl. Królewski (dziś pl. Cyryla Ratajskiego), Fryderykowską (dziś ul. 23 Lutego), Wilhelmowską (dziś Al. Marcinkowskiego), Seekta (dziś ul. Solna) następnie Wolnicą, Małymi Garbarami, Szewską, Szeroką (dziś Wielka) do Wielkich Garbar (dziś Garbary), gdzie łączyła się z linią główną.

Pomimo że w mieście było zapotrzebowanie na tego typu usługi, berlińczycy po kilku tygodniach znaleźli się na skraju bankructwa. Miało to związek z niefortunnym przebiegiem odnogi, a także brakiem napisów w języku polskim, co wywołało bojkot wśród Polaków. Zniechęceni przedsiębiorcy odsprzedali linię Poznańskiemu Towarzystwu Kolei Konnej (niem. Posener Pferde-Eisenbahn-Gesellschaft), które uzyskało monopol na rozbudowę i eksploatację miejskiej sieci tramwajowej. Wówczas tabor liczył 20 wagonów. Część z nich (tzw. letnie) nie posiadało obudowy ścian bocznych, a ławki usytuowano weń w poprzek, na całej długości wagonu. Po 1898 przebudowano m.in. te wagony na doczepne i kursowały one na liniach jeszcze do lat 20. XX wieku. Wycofano je dopiero z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej[2].

We wrześniu 1880 Towarzystwo wykupiło cześć terenów po starym dworcu kolejowym na Jeżycach, gdzie powstała zajezdnia, która działała do 28 grudnia 2010. W 1896 powstały kolejne dwie trasy: pierwsza biegnąca od Starego Rynku przez ul. Wrocławską, pl. Piotra (dziś pl. Wiosny Ludów), Półwiejską do nieistniejącej dzisiaj Bramy Wildeckiej oraz druga od zajezdni przez Zwierzyniecką, Jadwigi (dziś Kraszewskiego) do rynku Jeżyckiego, po roku przedłużona przez ul. Wielką Berlińską (dziś Dąbrowskiego) do fabryk chemicznych przy ul. Polnej. Obie trasy budowano już z cięższych szyn, planując ruch tramwajów elektrycznych.

6 marca 1898 tramwaj konny zastąpiony został tramwajem elektrycznym. Kursowały wówczas trzy linie:

  • oznaczona kolorem białym – po trasie starego tramwaju konnego od Dworca Głównego przez Stary Rynek na Ostrów Tumski,
  • oznaczona kolorem czerwonym – z Rynku Jeżyckiego, ul. Jadwigi (dziś. ul. Kraszewskiego), Zwierzyniecką, św. Marcinem i starą trasą tramwaju konnego, a od Starego Rynku do Bramy Wildeckiej,
  • oznaczona kolorem żółtym – z Dworca Głównego, trasą identyczną jak „biała”, ale tylko do skrzyżowania ul. Wielkiej i Wielkich Garbar.

W ciągu następnego miesiąca uruchomiono czwartą linię:

  • oznaczoną kolorem zielonym – ze Starego Rynku, św. Marcinem i nową trasą do wsi Górczyn (dzisiejsze skrzyżowanie ul. Głogowskiej i Kosynierskiej).

Ceny za pierwsze przejazdy wynosiły 10 bądź 20 fenigów, a po godzinie 23:00 należało uiścić podwójną opłatę.

W 1899 położono drugi tor na Starym Rynku i Wielkiej Berlińskiej (obecnie ul. Dąbrowskiego).

Początek XX wieku

Przed I wojną światową rozbudowano sieć linii, która teraz docierała także na Garbary (do Rzeźni Miejskiej, od 1900[3] ), na pl. Sapieżyński (dziś pl. Wielkopolski) do Bramy Dębińskiej (obecnie skrzyżowanie ul. Strzeleckiej i Krakowskiej), Śródkę, Sołacz i Dębiec (do dzisiejszej fabryki Cegielskiego), ulicą Grunwaldzką do ulicy Ułańskiej. Zwiększyła się również liczba torów w śródmieściu. Powstały nowe trasy przez wiadukty nad torami kolejowymi: Most Teatralny i Most Dworcowy. W dwudziestoleciu międzywojennym tramwaj zaczął docierać na Golęcin, Dębiec (przedłużenie trasy), Dębinę (do kąpieliska warciańskiego), Ogrody, Grunwald i Winiary, jednocześnie zlikwidowano część linii na wąskich uliczkach Starego Miasta. Nie udało się wybudować linii do Głównej, gdzie wprowadzono w 1930 r. komunikację trolejbusową.

W czasie II wojny światowej, podczas stoczonych walk o Poznań, większość taboru i część infrastruktury została zniszczona.

Lata po II wojnie światowej

Stary bilet komunikacji miejskiej, ok. 1986
Tramwaj typu Konstal N w składzie trzywagonowym przy ulicy Roosevelta w listopadzie 1989 roku

Odbudowę sieci rozpoczęto zaraz po wyzwoleniu miasta. Pracami kierował inż. Zygmunt Rybicki[4]. Pierwszy tramwaj ruszył 4 marca 1945 ulicą Głogowską na odcinku od ul. Palacza do Parku Wilsona. Do końca listopada 1945 udrożniono znaczną część głównych szlaków, a w kwietniu 1946 wznowiono większość przedwojennych połączeń[5], poza tymi na prawym brzegu Warty i uliczkach Starego Miasta na wschód od Rynku. Wówczas powstała nowa trasa do Garbar omijająca Stary Rynek od południa, przez pl. Bernardyński. W latach 1949–1950 wybudowano linię do cmentarza junikowskiego[5]. Na prawy brzeg Warty tramwaje powróciły w 1952, po oddaniu do użytku nowego mostu Juliana Marchlewskiego (dziś Królowej Jadwigi). W 1948 powstała zajezdnia Madalińskiego[6].

W latach 1953–1991[7] i ponownie od 1997 roku[8] kursuje nocny tramwaj; obecnie jest to linia nr 201.

W kolejnych latach wybudowano nowe trasy pozwalające na szybkie przemieszczanie się pomiędzy dzielnicami z pominięciem centrum:

oraz linie peryferyjne:

W 1951 do Poznania przybyło pierwszych 30 wagonów silnikowych typu N ze Stoczni Północnej w Gdańsku oraz 20 doczepnych typu ND z Sanockiej Fabryki Wagonów. Potem przychodziły wagony z Konstalu Chorzów: w 1952 dziesięć doczepnych, w 1953 dziesięć silnikowych, w 1955 po pięć silnikowych i doczepnych, a w 1956 cztery silnikowe i siedem doczepnych. W 1957 Poznań otrzymał trzy wagony silnikowe 4N oraz pięć doczepnych 4ND. Kolejne dostawy tych typów nastąpiły w: 1958 (12 silnikowych i 15 doczepnych), 1959 (17 silnikowych i 7 doczepnych), 1960 (po 12 obu), 1961 (3 silnikowe i 7 doczepnych) oraz 1962 (5 silnikowych). Do 1954 tabor malowano na kolor kremowo-zielony, a potem, w ramach centralnego ujednolicenia, na kremowo-czerwono (do pierwotnego malowania powrócono w 1957). W latach 1964–1969 z Warszawy do Poznania przywieziono 50 wagonów silnikowych i 93 doczepne typu N pochodzące z lat 1949–1961. Od 1969 do 1970, również z Warszawy, przybyło dziewięć przegubowców skonstruowanych w latach 1962–1963 z wozów typu N i ND (zezłomowano je już w latach 1971–1973). Począwszy od 1961 wagony typu N i 4N modernizowano, przebudowując je na jednokierunkowe i unowocześniając ich wnętrza. Od 1963 datowały się próby zastosowania mechanizmów elektrycznego zamykania drzwi, które na szerszą skalę rozpoczęto montować od 1965 (4N i 4ND), a w latach późniejszych także w N i ND. Cały proces zakończono w 1976[9].

W 1971 wycofano pierwszy wagon silnikowy typu N, a w 1977 wszystkie nie poddane modernizacji doczepy generacji ND. W 1980 MPK Poznań dysponowało 125 sztukami wagonów silnikowych i 145 doczepnych typu N. W 1990 było to już odpowiednio: 57 i 49 sztuk. W 1990 zaprzestano eksploatowania trójskładów typu N+ND+ND, a w do końca 1992 zaprzestano użytkowania generacji N w ogóle (w ostatnich miesiącach wagony te obsadzone były na liniach 7 i 8, tylko w szczytach komunikacyjnych w liczbie jedenastu pociągów dwuwagonowych[10])[9]. Od 1 stycznia 1993 pozostawały jedynie w rezerwie, na wypadek awarii. Na stanie ewidencyjnym pozostało w tym czasie 36 wagonów (po osiemnaście doczepnych i silnikowych)[10]. W 2001 w przedsiębiorstwie było 21 wagonów silnikowych tej serii (w większości roboczych) i 4 doczepne[9].

W latach 70. XX wieku przybyło do miasta osiem wagonów typu 102N (numery 1-8) oraz 65 sztuk typu 102Na (numery 9-73)[11]. W 1975 wprowadzono natomiast wagony typu 105N. W latach 1974–1980 wybudowano zajezdnię Forteczna[6].

Borykające się z niedoborem taborowym miasto w latach 1991–1995 otrzymało w darze wagony typu Beijnes 1G i 2G[12] z Holandii. Przewozu pierwszych trzech (lipiec 1991)[13] podjęło się niderlandzkie przedsiębiorstwo Kowlist[14]. Łącznie sprowadzono 20 sztuk, z czego do służby liniowej trafiło jedynie 17. W 2003 dokupiono kolejne 12 wagonów 3G zastępując nimi wyeksploatowane 1G oraz 2G. Obsługiwały głównie linie nr: 3, 7, 9, 11 i 18. Tramwaje te do 28 grudnia 2010 stacjonowały w zajezdni przy ul. Gajowej na Jeżycach, a w momencie zamknięcia tej zajezdni przeniesiono je do zajezdni tramwajowej przy ulicy Madalińskiego, w której stacjonowały także poznańskie Düwagi GT6 oraz Düwagi GT8. 4 czerwca 2011[15] roku Poznań oficjalnie pożegnał serię. W Poznaniu pozostał jeden egzemplarz Beijnes 3G o numerze #805, który w dniu 29 stycznia 2013 roku został przekwalifikowany na tramwaj zabytkowy[16].

Niedobory taborowe były również przyczyną sprowadzenia do miasta z Niemiec wagonów typu Düwag GT6 i Düwag GT8, w Poznaniu nazywanych helmutami. Pierwsza ich dostawa pojawiła się w mieście w końcu 1996 i obejmowała pięć wagonów GT8 i jeden GT6. Wyprodukowała je fabryka Düwag w Düsseldorfie w latach 1957–1959. Otrzymały poznańskie numery 650-654 (GT8) oraz 600 (GT6). Skierowano je do obsługi nowootwartego PST[17]. Pierwsze wagony tych typów skreślono z inwentarza w 1998 (numery 600 i 606), a ostatnie w 2019 (numery 668, 669, 670, 683, 685, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 701, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 711, 712, 713 oraz 901). Ostatni skreślony ze stanu pojazdów liniowych w 2013 wagon GT8 numer 655 pełni funkcję stacjonarnej kawiarni przy rondzie Rataje[18].

Dostawy tramwajów z demobilu wpłynęły na wycofywanie starszego taboru produkcji polskiej. Od początku lat 90. XX wieku do kasacji zaczęto kierować tramwaje typu 102N i 102Na. W 2003 w ruchu liniowym (na linii 4) pozostawały tylko trzy egzemplarze o numerach: 5, 66 i 71[19].

Historia najnowsza

Tablica przystankowa rozkładu jazdy poznańskich tramwajów sprzed 1989 roku na przystanku Wrzoska

W 1991 zlikwidowano linie tramwajowe nocne, zastępując je autobusowymi[6]. Tego samego roku oddano pierwszy w Poznaniu odcinek torowiska złożonego z ciężkich szyn kolejowych i podkładów strunobetonowych (ul. Przybyszewskiego od Dąbrowskiego do Bukowskiej – 1300 metrów)[20]. Rewolucją w transporcie miejskim było oddanie do użytku w 1997 liczącego 6,1 km odcinka Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, nazywanego potocznie przez poznaniaków „Pestką”. Obecnie trwa wiele inwestycji związanych z modernizacją i rozbudową sieci, gdyż według planu zagospodarowania przestrzennego z 1994 tramwaj ma stanowić podstawę komunikacji w mieście.

Tatra RT6N1 na estakadzie ponad Bogdanką, linia PST (2005)
Wjazd do tunelu os. Lecha – Franowo od strony osiedla Lecha (2012)

W kwietniu 2003 miasto dysponowało 317 tramwajami obsługującymi 17 linii o całkowitej długości 201 km[21]. W 2003 poznańskie tramwaje przejechały łącznie 10.405.035 km[22]. 14 sierpnia 2007 otwarto drugi odcinek (jeśli przyjąć, że pierwszym jest odcinek od ul. Jana Pawła II do pętli na os. Lecha) trasy na Franowo łączący plac Wiosny Ludów przez ul. Podgórną, Dowbora Muśnickiego, Mostową, Most św. Rocha i Kórnicką z ul. Jana Pawła II.

W 2011 roku MPK podjęło decyzję o sprzedaży 40 tramwajów 105N (zmodernizowanych do standardu Konstal 105Na)[23] z powodu braku miejsc w zajezdniach na ten typ tramwajów. Ponadto zostało zakupionych 45 Solarisów Tramino i 7 Moderusów Beta[24]. Po nieudanych próbach organizowania przetargu wraz z innymi miastami, Poznań ogłosił własny przetarg na zakup nowych tramwajów, który rozstrzygnięto 7 grudnia 2001. Wygrał go koncern Siemens z modelem Combino. Pierwszy wagon tego typu dotarł do zajezdni przy ul. Głogowskiej 3 grudnia 2003 o godzinie 22:49. Zajezdnia została wcześniej zmodernizowana pod tym kątem. Pierwszym motorniczym był Wojciech Grabowski[25].

11 sierpnia 2012 otwarto ostatni odcinek trasy na Franowo, łączący rejon dawnej pętli na os. Lecha z nową pętlą na Franowie. Część trasy na Franowo biegnie w tunelu[26]. 1 września 2013 otwarto odcinek przedłużający trasę PST przez Dworzec Zachodni do ul. Głogowskiej. Oddano do użytku także pętlę przy dawnym peronie 7 Dworca Zachodniego[27].

7 maja 2014 rozpoczęła działalność nowo wybudowana zajezdnia tramwajowa na Franowie[28], umożliwiającej stacjonowanie do 100 tramwajów o długości 35 metrów[29]. Od tego momentu sukcesywnie przenoszono tramwaje ówcześnie stacjonujące na zajezdni Madalińskiego[30]. Ostatni pojazd taboru liniowego zmienił lokalizację 14 grudnia 2014, tym samym stając się miejscem nocowania wyłącznie wagonów historycznych[31][32].

15 listopada 2018 podpisano umowę z konsorcjum firm Gulermak i Mosty Łódź na budowę nowej trasy tramwajowej do Naramowic[33].

11 lipca 2019 podpisano umowę z konsorcjum firm Tor-Mel Sp. z o.o. oraz Terlan Sp. z o.o. na budowę trasy tramwajowej na ul. Unii Lubelskiej wraz z pętlą przy ulicy Falistej[34]. Nowy odcinek łączący Rondo Żegrze z osiedlem przy ulicy Unii Lubelskiej oddano do użytku 1 września 2020[35].

21 sierpnia 2021 roku o godzinie 4:34 tramwaje rozpoczęły kursowanie na pierwszym etapie trasy tramwajowej na Naramowice[36]. W weekend 21 i 22 sierpnia 2021 r. po nowej trasie kursowała linia specjalna nr 33 relacji Rynek Jeżycki – Most Teatralny – Włodarska[37].

Infrastruktura

Torowiska

Długość sieci torowisk w Poznaniu na 2015 rok wynosi 147,385 km toru pojedynczego[1].

Torowiska nieużywane/używane okazjonalnie

Tory przy ulicy Towarowej (październik 2010)
  • łuk z Górnej Wildy w zachodnią część Królowej Jadwigi,
  • łuk z Wierzbięcic we wschodnią część Królowej Jadwigi,
  • łuk z Kraszewskiego we wschodnią część Dąbrowskiego,
  • łuk z Dąbrowskiego w północną część Roosevelta,
  • łuk z Przybyszewskiego we wschodnią część Dąbrowskiego,
  • łuki na Rondzie Nowaka-Jeziorańskiego z Przybyszewskiego na zachód w Grunwaldzką i z Reymonta w Grunwaldzką na wschód,
  • łuki z zachodniej części Hetmańskiej na północ i południe w Głogowską oraz ze wschodniej części Hetmańskiej w południową część Głogowskiej,
  • wszystkie trzy istniejące łuki na skrzyżowaniu 28 czerwca 1956 r. z Hetmańską
  • tory ze Zwierzynieckiej do zajezdni przy Gajowej,
  • łącznik z Gwarnej w Mielżyńskiego,
  • ślepy tor na pętli na Miłostowie,
  • łączniki na trasie PST

Odcięte od sieci, bez sieci trakcyjnej

Torowisko przy ulicy Sczanieckiej (wrzesień 2011)

W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

  • ul. Dziekańska (katedra),
  • ul. Sczanieckiej i Bogusławskiego (zlikwidowane w 1935[38], ponownie włączone w 1965[39], zlikwidowane 1973[40]),
  • ul. Dworcowa, pod asfaltem (1970[38]),
  • ul. Zielona (fragment),
  • torowisko na terenie byłej zajezdni Gajowa,
  • tory odstawcze przy pętli Budziszyńska,

Torowiska zlikwidowane

W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

  • przejazd przez Rondo Rataje na wprost w ciągu ul. Krzywoustego – ostatnie fragmenty torowiska zlikwidowane w lipcu 2021 roku,
  • mijanka końcowa przy ulicy Krzywoustego przy Rondzie Rataje (zachowana pod ziemią, ostatecznie zlikwidowana w październiku 2020 roku podczas przebudowy Ronda Rataje),
  • ul. św. Marcin – ostatni zachowany odcinek od ul. Ratajczaka do al. Marcinkowskiego zlikwidowano latem 2021 roku; ruch odbywa się torem północnym, którym pierwotnie tramwaje jeździły w drugą stronę,
  • ul. Garbary (1977[41]),
  • ul. Zielona (1977[41]),
  • ul. Chwaliszewo (trasa zniszczona w czasie wojny),
  • plac Bernardyński,
  • Stary Rynek (torowisko funkcjonujące w latach 1880–1955[42]),
  • ul. Paderewskiego (trasę zamknięto w 1955[43], torowisko zlikwidowano w 1993 roku),
  • ul. Franciszka Ratajczaka (dawniej Rycerska)
  • ul. Wroniecka (trasa zniszczona w czasie wojny),
  • ul. Wielka (trasa zniszczona w czasie wojny),
  • ul. Wodna (trasa zniszczona w czasie wojny),
  • ul. Wrocławska,
  • ul. Półwiejska (1970[40]),
  • Droga Dębińska (1974[40]),
  • ul. Polna (1963[39]),
  • ul. Wojska Polskiego (1974[40]),
  • skręt z południowej części ul. 28 Czerwca 1956 w ul. Pamiątkową,
  • skręt z nieczynnej zajezdni Madalińskiego we wschodnią część ul. Hetmańskiej.

Skrzyżowania z torami kolejowymi

Odcięty tor kolejowy dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej, który przecinając ulicę Starołęcką prowadził do zakładów Stomil-Poznań i Polleny-Lechii (2014)
Miejsce Stan Położenie geograficzne
Trasa Kórnicka[a] Zlikwidowane w pierwszej połowie lat 90. XX wieku 52°23′33″N 16°58′14″E/52,392500 16,970556
ul. Warszawska[b] Zlikwidowane 52°24′32″N 16°57′47″E/52,408889 16,963056
ul. Starołęcka Zlikwidowane 52°22′25″N 16°56′14″E/52,373611 16,937222
ul. Głogowska Zlikwidowane 28 lipca 2012, w trakcie budowy przedłużenia trasy PST 52°24′03″N 16°54′26″E/52,400833 16,907222
Zajezdnia przy ul. Fortecznej[c] Istnieje, obecnie nie jest użytkowane 52°22′02″N 16°56′01″E/52,367222 16,933611

Zajezdnie

Zabytkowa hala główna nieczynnej zajezdni przy ul. Gajowej (kwiecień 2006)
Wnętrze hali zajezdni przy ul. Głogowskiej (luty 2007)
Zajezdnia przy ulicy Fortecznej (2014)

Eksploatowane

Tabor stacjonujący na zajezdni: Konstal 105N, 105NaD i pochodne (Moderus Alfa), Siemens Combino, Moderus Beta MF20AC, Moderus Beta MF22ACBD
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2019): 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 14, 15, 16, 17.
Zajezdnia przy ulicy Głogowskiej jest drugą (po zajezdni Franowo) największą zajezdnią w Poznaniu. Wybudowana w roku 1907 przeszła modernizację w latach 1998–2000 w celu dostosowania jej do obsługi tramwajów niskopodłogowych.

Tabor stacjonujący na zajezdni: Beijnes 3G, Düwag GT6, Konstal 105N, Konstal 102N, Konstal 102Na, Konstal N, ND, Stocznia Gdańska N, Konstal 4N, 4ND, Sanocka F.W. ND, KSW, Herbrand B3/H0, Carl Weyer typ WD (pozostałe historyczne wagony stacjonują w firmie Modertrans Poznań).
Wybudowana w latach 1947–1955. Jest zajezdnią historyczną w której stacjonują tylko zabytkowe tramwaje, powstanie w niej muzeum komunikacji miejskiej w Poznaniu.

Tabor stacjonujący na zajezdni: Konstal 105Na, 105NaD i pochodne (Moderus Alfa), Tatra RT6 MF06 AC, Moderus Beta MF 02 AC.
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2019): 1, 4, 5, 7, 11, 12, 13, 15, 16, 17.
Zajezdnię oddano do użytku w roku 1980.

Tabor stacjonujący na zajezdni: Moderus Gamma, Solaris Tramino.
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2019): 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18.
Na początku października 2012 r. oddano do użytku halę postojową na 100 tramwajów. W pierwszej kolejności skierowano tam wagony z wydziału S2 które do tej pory nocowały na pętlach Wilczak i Dębiec. Od 5 listopada 2012 r. stacjonują tutaj również wagony z wydziału S1, które do tej pory nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej. Zajezdnia została oficjalnie otwarta 11 maja 2014[44].

Nieczynne/zlikwidowane

  • Zajezdnia przy ul. Gajowej na Jeżycach. Zajezdnia została oddana do użytku w roku 1880. W dniu 28 grudnia 2010 r. zajezdnia zakończyła swoje funkcjonowanie.
  • Z powodu braku miejsc postojowych w zajezdniach przy ul. Głogowskiej i Madalińskiego niektóre tramwaje nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej. Powstały one w latach 80. XX wieku (1982 – 14 sierpnia 1985)[45] (we wcześniejszym okresie tramwaje stały przy ulicach Przybyszewskiego, Towarowej, Zwierzynieckiej, Krzywoustego czy na pętli starołęckiej, co było przyczyną ich dewastacji). Razem na terenie obiektu powstało 15 torów przelotowych i jeden ślepy, wybudowany w sposób prowizoryczny w roku 2004. Tory przelotowe były zelektryfikowane[46]. Według pierwotnych założeń tory miały mieścić 75 wozów tramwajowych[47]. W związku z oddaniem do użytku hali postojowej zajezdni na Franowie 4 listopada 2012 MPK Poznań ostatecznie zaprzestało ich eksploatacji[48], po czym odłączono napięcie w sieci trakcyjnej. Sieć trakcyjna nad torami została zdemontowana podczas przebudowy ul. Grunwaldzkiej w latach 2012–2013. W tym samym okresie zlikwidowano połączenie z torowiskiem w ulicy.
  • Do lat osiemdziesiątych XX w. tory odstawcze znajdowały się także w pasie rozdziału ul. Bolesława Krzywoustego (od Ronda Rataje do ul. Pleszewskiej).
  • W latach 1959–1974 istniał Wydział Torów MPK przy ulicy Bielniki, tor dojazdowy był w ulicy Bema który pozostał czynny po likwidacji trasy na Łęgi Dębińskie[49]

Krańcówki

Pętle tramwajowe
Pętla Połabska (2015)
Pętla Osiedle Jana III Sobieskiego (2006)
Trójkąt torowy przy grupie przystanków tramwajowych Rynek Jeżycki (2006)
Pętla Plac Wielkopolski (2018)
Nieistniejąca już pętla Osiedle Lecha (2000)
Nieistniejąca już pętla na Golęcinie; zdjęcie z lat 1972–1973

Pętle używane liniowo

Nazwa pętli/miejsce Numery linii Położenie geograficzne Uwagi
Budziszyńska 15 52°23′17,88″N 16°50′51,35″E/52,388300 16,847597 W sąsiedztwie pętli nieczynne tory odstawcze
Dębiec PKM 2, 9, 10 52°22′21,91″N 16°54′12,39″E/52,372753 16,903442 Pętla między ulicami 28 Czerwca i Opolską
Franowo 1, 3, 16 52°22′54″N 17°00′03″E/52,381667 17,000833 W bezpośrednim sąsiedztwie zajezdni tramwajowej S2 Franowo
Górczyn PKM 5, 8, 14 52°22′52,22″N 16°52′49,69″E/52,381172 16,880469 • W pobliżu stacji kolejowej Poznań Górczyn; węzeł przesiadkowy (autobusy)

• do 31 sierpnia 2021 r. nosiła nazwę Górczyn[50]

Junikowo 1, 6, 13 52°23′00,21″N 16°50′02,13″E/52,383392 16,833925 W bezpośrednim sąsiedztwie Cmentarza Komunalnego Junikowo
Miłostowo 6, 8 52°24′35,85″N 17°00′10,31″E/52,409958 17,002864 W pobliżu Cmentarza Komunalnego Miłostowo
Ogrody 2, 7, 17, 18 52°25′00,40″N 16°52′59,73″E/52,416778 16,883258 Pętla położona przy placu Waryńskiego; węzeł przesiadkowy (autobusy)
Os. Sobieskiego 12, 14, 15, 16, 36, 201 52°27′51,00″N 16°55′01,84″E/52,464167 16,917178 Północna pętla PST; węzeł przesiadkowy (autobusy)
Piątkowska 11, 18 52°26′30,08″N 16°54′40,92″E/52,441689 16,911367 • Pętla położona między ulicami Piątkowska a Wincentego Witosa;
• W pobliżu Ronda Obornickiego
Plac Wielkopolski 36 52°24′37,1″N 16°55′53,8″E/52,410300 16,931600 Pętla uliczna, wykorzystywana dodatkowo w sezonie przez linię turystyczną.
Połabska 10 52°26′05,73″N 16°55′54,06″E/52,434925 16,931683 Poprzednie nazwy: Serbska
Starołęka PKM 12, 13, 17 52°22′05,84″N 16°55′55,16″E/52,368289 16,931989 W bezpośrednim sąsiedztwie zajezdni tramwajowej S3 Forteczna
Starołęka Mała 9 52°22′34,9″N 16°56′25,7″E/52,376372 16,940464 do 31 sierpnia 2020 nosiła nazwę Stomil[51]
Unii Lubelskiej 5, 11 52°22′19,74″N 16°56′58,88″E/52,372150 16,949690 • Znajduje się w okolicy ulicy Falistej (Starołęka Mała)
• węzeł przesiadkowy (autobusy)
Włodarska 3 52°26′09,6″N 16°56′49,3″E/52,436000 16,947028 • Krańcówka I etapu trasy na Naramowice.

• Obsługiwana wyłącznie przez pojazdy dwukierunkowe (ślepe zakończenie torów)

Zawady 7 52°24′48,24″N 16°57′28,55″E/52,413400 16,957931 Pętla położona w pobliżu wiaduktu linii kolejowej nr 3 nad ulicą Podwale

Pętle używane okazjonalnie

Nazwa pętli/miejsce Położenie geograficzne Uwagi
Gwarna 52°24′27,89″N 16°55′16,41″E/52,407747 16,921225 dawniej Lampego; uliczna
al. Marcinkowskiego 52°24′26,06″N 16°55′43,85″E/52,407239 16,928847 uliczna
Rondo Rataje 52°23′45,82″N 16°56′56,22″E/52,396060 16,948950 uliczna
Towarowa 52°24′13,46″N 16°54′59,26″E/52,403740 16,916460 uliczna
Rondo Kaponiera 52°24′31,10″N 16°54′45,72″E/52,408640 16,912700 uliczna
Rynek Wildecki 52°23′37,50″N 16°55′16,86″E/52,393750 16,921350 uliczna
Rynek Jeżycki 52°24′44,06″N 16°54′13,86″E/52,412240 16,903850 uliczna
Dworzec Zachodni 52°25′38,48″N 16°56′46,36″E/52,427356 16,946211 południowa pętla PST
Wilczak 52°25′38,48″N 16°56′46,36″E/52,427356 16,946211 wyłączona z użytku liniowego po oddaniu krańcówki Włodarska

Pętle nieistniejące

  • Bolkowicka – zastąpiona przez pętlę Budziszyńska
  • Droga Dębińska (przystanek Łęgi Dębińskie) – nieistniejąca mijanka końcowa i tory odstawcze w okolicy kąpieliska warciańskiego, w 1959 likwidacja przewozów pasażerskich, w 1974 likwidacja torowiska
  • Dworzec Główny PKP – zlikwidowana w 1970 r.
  • Ostrów Tumski (mijanka) – zachowany krótki odcinek torów
  • Garbary/Północna
  • Garbary/Woźna
  • Polna (na Jeżycach)
  • Rondo Rataje (od 1952 r. mijanka końcowa dla pierwszej linii przeprowadzonej na prawy brzeg Warty, na przełomie lat 70. i 80. wykorzystywana jako tory odstawcze – „zajezdnia nocna”) zlikwidowana w latach 90.
  • Osiedle Lecha – rozebrana po wybudowaniu trasy tramwajowej w tunelu na Franowo w 2012 roku
  • Sczanieckiej/Bogusławskiego na Łazarzu – zachowany trójkąt do zawracania, odcięty od reszty sieci tramwajowej w roku 1973
  • Os. Warszawskie – zlikwidowana w 1974 r. po przedłużeniu trasy do Miłostowa
  • Plac Spiski – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul. Wołyńskiej w 1924 r.
  • Małopolska/Wołyńska – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do Bonina, zachowana poczekalnia tramwajowa
  • Winiary (przy kościele św. Stanisława Kostki) – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul. Obornickiej (dzisiejszej Piątkowskiej)
  • Golęcin (przy CSWLąd) – zlikwidowana w 1974 roku, z nieznanych powodów[52]
  • Madalińskiego / Pamiątkowa

Linie tramwajowe

W Poznaniu funkcjonują w zasadniczym układzie: osiemnaście linii zwykłych, dwie turystyczne oraz dwie nocne.

Linie turystyczne

Numer linii Schemat Pętla początkowa Pętla końcowa Długość linii Średni czas przejazdu Liczba przystanków Tramwaje kursujące Uwagi
 H Plac Wielkopolski Stare Zoo b.d b.d b.d Linia uruchamiana po wcześniejszym ogłoszeniu
 0 Przebieg linii tramwajowej nr 0 na tle mapy Poznania Malinowskiego[53] Malinowskiego b.d. 45 min[53] 15/16[d] • Konstal N+ND
• Sanok ND
• Konstal 102N
• Konstal 102Na
• Konstal 105N
• Duewag GT6
• Carl Weyer
• Duewag GT8 		Linia kursuje od końca kwietnia do końca września, tylko w weekendy. W latach 1988–1992 była linią okólną[54]

Linie dzienne i wspomagające[55]

Numer linii Schemat Pętla początkowa Pętla końcowa Długość linii Średni czas przejazdu Liczba przystanków Tramwaje kursujące Uwagi
 1 Przebieg linii tramwajowej nr 1 na tle mapy Poznania Junikowo Franowo b.d. 38 min 30/31 • Konstal 105Na
• Moderus Gamma
• Moderus Beta
Przebieg linii: JUNIKOWO – Grunwaldzka – Rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego – Władysława Reymonta – Hetmańska – Wiadukt Dolna Wilda – Hetmańska – Wiadukt Hetmański – Hetmańska – Most Przemysła I – Hetmańska – Rondo Starołęka – Hetmańska – Rondo Żegrze – Żegrze – Chartowo – Piaśnicka – FRANOWO
 2 Przebieg linii tramwajowej nr 2 na tle mapy Poznania Ogrody Dębiec PKM bd km 34/33 min 20 • Moderus Beta Trasa zmieniona z powodu przebudowy Ronda Rataje
Przebieg linii: OGRODY – Jana Henryka Dąbrowskiego – Józefa Kraszewskiego – Zwierzyniecka – Rondo Kaponiera – Most Uniwersytecki – Święty Marcin – Towarowa – Stanisława Matyi – Górna Wilda – 28 Czerwca 1956 – DĘBIEC PKM
 3 Przebieg linii tramwajowej nr 3 na tle mapy Poznania Lechicka/Naramowicka Franowo b.d. km 39 min 27 • Moderus Gamma LF 03 AC BD Nowa trasa wyznaczona po otwarciu I etapu tramwaju na Naramowice
Przebieg linii: LECHICKA/NARAMOWICKA – Naramowicka – Wilczak – Przełajowa – Winogrady – Kazimierza Pułaskiego – Franklina Roosevelta – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Trasa Kórnicka – Piaśnicka – FRANOWO
 4 Przebieg linii tramwajowej nr 4 na tle mapy Poznania – – b.d. – 0 • Duewag GT8ZR
• Moderus Beta 		Linia zawieszona tymczasowo
Przebieg linii:
 5 Górczyn PKM Unii Lubelskiej b.d. 38 min 27 Do 31 sierpnia 2020 roku linia kursowała na pętlę Stomil, przemianowaną na Starołęka Mała[51]Trasa zmieniona z powodu przebudowy ul. św. Marcin, al. Marcinkowskiego oraz ul. 27 Grudnia.
Przebieg linii: GÓRCZYN PKM – Głogowska – Franklina Roosevelta – Rondo Kaponiera – Most Uniwersytecki – św. Marcin – Aleje Karola Marcinkowskiego – Podgórna – por. Janiny Lewandowskiej – Zielona – Plac Bernardyński – Józefa Dowbora-Muśnickiego – Mostowa – Most św. Rocha – Trasa Kórnicka – Chartowo – Żegrze – Rondo Żegrze – Unii Lubelskiej – UNII LUBELSKIEJ[56]
 6 Przebieg linii tramwajowej nr 6 na tle mapy Poznania Miłostowo Junikowo b.d. 42 min 34/32 Trasa zmieniona z powodu przebudowy Ronda Rataje
Przebieg linii: MIŁOSTOWO – Warszawska – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Kórnicka – Most św. Rocha – Mostowa – Józefa Dowbora-Muśnickiego – Zielona – por. Janiny Lewandowskiej – pl. Wiosny Ludów – Strzelecka – Królowej Jadwigi – Matyi – Most Dworcowy – Franklina Roosevelta – Bukowska – Grunwaldzka – Rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego – Grunwaldzka – JUNIKOWO
 7 Przebieg linii tramwajowej nr 7 na tle mapy Poznania Zawady Ogrody b.d. 32/31 min 21 • Moderus Gamma
• Moderus Beta
Przebieg linii: ZAWADY – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Rondo Rataje – Ludwika Zamenhofa – Rondo Starołęka – Hetmańska – Most Przemysła I – Hetmańska – Wiadukt Hetmański – Hetmańska – Wiadukt Dolna Wilda – Hetmańska – Władysława Reymonta – Rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego – Stanisława Przybyszewskiego – Jana Henryka Dąbrowskiego – OGRODY
 8 Przebieg linii tramwajowej nr 8 na tle mapy Poznania Miłostowo Górczyn PKM b.d. 30min 22 • Moderus Beta
• Moderus Alfa
• Siemens Combino

• Moderus Gamma

Przebieg linii: MIŁOSTOWO – Warszawska – Rondo Śródka – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Bolesława Chrobrego – Ewarysta Estkowskiego – Małe Garbary – Wolnica – Plac Wielkopolski – 23 Lutego – Plac Cyryla Ratajskiego – Seweryna Mielżyńskiego – Aleksandra Fredry – Most Teatralny – Franklina Roosevelta – Rondo Kaponiera – Franklina Roosevelta – Głogowska – GÓRCZYN PKM
 9 Przebieg linii tramwajowej nr 9 na tle mapy Poznania Starołęka Mała Dębiec PKM b.d 29 min 24/25 • Duewag GT8ZR
• Siemens Combino
• Moderus Beta
Przebieg linii:STAROŁĘKA MAŁA – Starołęcka – Rondo Starołęka – Ludwika Zamenhofa – Rondo Rataje – Kórnicka – Most św. Rocha – pl. Bernardyński – Zielona – por. Janiny Lewandowskiej – Plac Wiosny Ludów – Strzelecka – Królowej Jadwigi – Górna Wilda – 28 Czerwca 1956 – DĘBIEC PKM
 10 Przebieg linii tramwajowej nr 10 na tle mapy Poznania Połabska Dębiec PKM b.d. 27 min 22 • Konstal 105Na
• Solaris Tramino

• Moderus Gamma

Trasa zmieniona z powodu przebudowy ulicy Wierzbięcice
Przebieg linii: POŁABSKA – Aleje Solidarności – Rondo Solidarności – Murawa – Winogrady – Kazimierza Pułaskiego – Franklina Roosevelta – Rondo Kaponiera – Franklina Roosevelta – Most Dworcowy – Stanisława Matyi – Górna Wilda – 28 Czerwca 1956 – DĘBIEC PKM
 11 Przebieg linii tramwajowej nr 11 na tle mapy Poznania Piątkowska Unii Lubelskiej b.d. 34 min 27 • Tatra RT6 MF 06 AC
• Moderus Beta 		Od 1 października 2020 roku linia kursuje do pętli Unii Lubelskiej
Przebieg linii: PIĄTKOWSKA – Witosa – Piątkowska – Winiarska – Wołyńska – Małopolska – al. Wielkopolska – Pułaskiego – Roosevelta – Rondo Kaponiera – Roosevelta – Głogowska – Hetmańska – Wiadukt Dolna Wilda – Hetmańska – Wiadukt Hetmański – Hetmańska – Most Przemysła I – Hetmańska – Rondo Starołęka – Hetmańska – Rondo Żegrze – Unii Lubelskiej – UNII LUBELSKIEJ
 12 Przebieg linii tramwajowej nr 12 na tle mapy Poznania Osiedle Jana III Sobieskiego Starołęka PKM b.d. 37/38 min 23/24 • Konstal 105Na
• Moderus Alfa
• Solaris Tramino
• Tatra RT6 MF 06 AC
• Moderus Beta
• Moderus Gamma 		Trasa zmieniona z powodu przebudowy Ronda Rataje
Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Głogowska – Most Dworcowy – Stanisława Matyi – Górna Wilda – Hetmańska – Rondo Starołęka – Starołęcka – STAROŁĘKA PKM
 13 Przebieg linii tramwajowej nr 13 na tle mapy Poznania Junikowo Starołęka PKM b.d 39 min 33 • Moderus Gamma Trasa zmieniona z powodu przebudowy Ronda Rataje oraz przebudowy ul. św. Marcin, al. Marcinkowskiego oraz ul. 27 Grudnia
Przebieg linii: JUNIKOWO – Grunwaldzka – Bukowska – Rondo Kaponiera – Most Uniwersytecki – Gwarna – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Rondo Rataje – Ludwika Zamenhofa – Rondo Starołęka – Starołęcka – STAROŁĘKA PKM
 14 Przebieg linii tramwajowej nr 14 na tle mapy Poznania Osiedle Jana III Sobieskiego Górczyn PKM 10,7 25 min 14 • Konstal 105Na
• Moderus Alfa
• Solaris Tramino

• Moderus Gamma

Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Głogowska – GÓRCZYN PKM
 15 Przebieg linii tramwajowej nr 15 na tle mapy Poznania Osiedle Jana III Sobieskiego Budziszyńska 11,6 38 min 23/25 • Konstal 105Na
• Solaris Tramino

• Moderus Gamma

Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Franklina Roosevelta – Rondo Kaponiera – Franklina Roosevelta – Bukowska – Grunwaldzka – Rondo Jana Nowaka-Jeziorańskiego – Grunwaldzka – BUDZISZYŃSKA
 16 Przebieg linii tramwajowej nr 16 na tle mapy Poznania Osiedle Jana III Sobieskiego Franowo b.d. 35 min 24
• Solaris Tramino
• Moderus Gamma 		Trasa zmieniona z powodu przebudowy ul. św. Marcin, al. Marcinkowskiego oraz ul. 27 Grudnia
Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Franklina Roosevelta – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Kórnicka – Trasa Kórnicka – Piaśnicka – FRANOWO
 17 Przebieg linii tramwajowej nr 17 na tle mapy Poznania Ogrody Starołęka PKM b.d. 43 min 27/28 • Moderus Beta
• Siemens Combino

• Konstal 105Na

Przebieg linii: OGRODY – Jana Henryka Dąbrowskiego – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Trasa Kórnicka – Chartowo – Żegrze – Rondo Żegrze – Hetmańska – Rondo Starołęka – Starołęcka – STAROŁĘKA PKM
 18 Przebieg linii tramwajowej nr 18 na tle mapy Poznania Piątkowska Ogrody b.d. 20 min 15 • Moderus Beta
• Moderus Gamma 		Trasa zmieniona z powodu przebudowy Ronda Rataje
Przebieg linii: PIĄTKOWSKA – Witosa – Piątkowska – Winiarska – Wołyńska – Małopolska – al. Wielkopolska – Pułaskiego – Roosevelta – Most Teatralny – Jana Henryka Dąbrowskiego – OGRODY
 36 Plac Wielkopolski Os. Sobieskiego b.d. 16 min 10 Linia uruchomiona jako wzmocnienie linii nr 16. Kursuje w godzinach szczytowych tylko w dni robocze
PL. WIELKOPOLSKI – plac Ratajskiego – Fredry – Roosevelta – trasa PST – OS. SOBIESKIEGO

Linie nocne

Numer linii Schemat Pętla początkowa Pętla końcowa Długość linii Średni czas przejazdu Liczba przystanków Tramwaje kursujące Uwagi
 201 Przebieg nocnej linii tramwajowej nr 201 na tle mapy Poznania Osiedle Jana III Sobieskiego Uni Lubelskiej b.d 37 min 26 • Solaris Tramino
• Moderus Beta
• Moderus Gamma 		Nie kursuje w nocy z niedzieli na poniedziałek i z poniedziałku na wtorek, w noce z piątku na sobotę zwiększona częstotliwość kursowania
Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Głogowska – Franklina Roosevelta – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Trasa Kórnicka – Chartowo – Żegrze – Rondo Żegrze – Unii Lubelskiej – UNII LUBELSKIEJ
 202 Osiedle Jana III Sobieskiego Franowo b.d 36 min 24 b.d Kursuje w noce z piątku na sobotę i z soboty na nidzielę
Przebieg linii: OS. SOBIESKIEGO – Trasa PST – Franklina Roosevelta – Most Teatralny – Aleksandra Fredry – Seweryna Mielżyńskiego – Plac Cyryla Ratajskiego – 23 Lutego – Plac Wielkopolski – Wolnica – Małe Garbary – Ewarysta Estkowskiego – Most Bolesława Chrobrego – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Most Mieszka I – Prymasa Stefana Wyszyńskiego – Rondo Śródka – Jana Pawła II – Kórnicka – Trasa Kórnicka – Piaśnicka – FRANOWO

Remonty i zamknięcia

Podczas remontów i zamknięć występuje konieczność reorganizacji siatki połączeń.

W Poznaniu stosowane są następujące praktyki:

  1. Czasowa zmiana trasy sygnalizowana poprzez tablice elektroniczne – nazwa końcówki naprzemiennie z napisem „Trasa zmieniona”;
  2. Zawieszenie linii;
  3. Linie stałe dzienne mają zakres numeracji od 1 do 39;
  4. Uruchomienie linii wahadłowych lub dodatkowych – numery od 40 do 99. Linie wahadłowe obsługiwane są taborem dwukierunkowym (Düwag GT8ZR, Konstal 105NaDK, Moderus Beta MF22 AC BD lub Moderus Gamma LF03 AC BD);
  5. Linie autobusowe „za tramwaj” TX (gdzie X oznacza cyfrę, np. T1). Kursują one od miejsca zamknięcia do najbliższego węzła przesiadkowego.

Tabor

Liniowy

Stan na 9 marca 2021[57]:

Seria Liczba Liczba
członów 		Liczba miejsc
siedzących[e] 		Procent
niskiej podłogi[e] 		Producent Modernizator Początek
eksploatacji 		Właściwości
GT8/0 3[58] 3 62 0% Düwag – 2005 pojazd dwukierunkowy  [59]
105Na 25[f] 1 20 0% Konstal – 1979 przewóz rowerów  [60]
105NaDK 1[f] 1 20 0% Konstal – 2004 pojazd dwukierunkowy przewóz rowerów  [60]
Alfa AC 2[f] 1 20 0% Konstal Modertrans Poznań 2008 przewóz rowerów 
Alfa DC 18[f] 2 16 0% Konstal Modertrans Poznań 2008 przewóz rowerów 
Beta MF 02 AC 23 3 30+9 25% Modertrans Poznań – 2011 przewóz osób na wózkach przewóz rowerów  [61]
Beta MF 20 AC 20 3 30+9 25% Modertrans Poznań – 2016 przewóz osób na wózkach klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz rowerów ładowarki USB  [62]
Beta MF 22 AC BD 10 3 32+6 25% Modertrans Poznań – 2017 przewóz osób na wózkach pojazd dwukierunkowy klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz rowerów ładowarki USB  [62][63]
Gamma LF 01 AC 1[g] 5 56 100% Modertrans Poznań – 2017 przewóz osób na wózkach klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej  [64]
Gamma LF02AC 30 3 56 100% Modertrans Poznań – 2018 przewóz osób na wózkach klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz rowerów ładowarki USB  [64]
Gamma LF03AC BD 20 3 56 100% Modertrans Poznań – 2019 przewóz osób na wózkach pojazd dwukierunkowy klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz rowerów ładowarki USB  [64]
Tatra RT6 MF 06 AC 16 3 46 63% ČKD Modertrans Poznań 1997 przewóz osób na wózkach przewóz rowerów  [65]
Combino 14 5 57 100% Siemens – 2003 przewóz osób na wózkach przewóz rowerów  [66]
Tramino S105p 45 5 48+5 100% Solaris – 2011 przewóz osób na wózkach klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej automaty biletowe przewóz rowerów  [67]

Historyczny

Zdjęcie Nazwa Lata eksploatacji Opis Cechy Liczba wagonów
Herbrand B3/H0 1880–1898 Wagon konny z 1880 roku, kilkakrotnie przebudowywany. Stacjonuje na zajezdni Madalińskiego. – 1 [68]
Carl Weyer
typ WD 		1905–1960 Jest to wagon doczepny z numerem bocznym #305, wyprodukowany w 1905 r. Został odbudowany przez Modertrans w 2015 roku. Docelowo ma jeździć z B.S typ I. – 1 [69][70][71]
Bergische
Stahlindustrie I typ 		1897–1902 Został odbudowany na bazie zachowanego podwozia. W 100. rocznicę Powstania Wielkopolskiego wyjechał na tory wraz z Carl Weyer i z jego pokładu KMPS rozdawał kotyliony. – 1 [71]
Wismar S2D 1946–1972 Wagon o numerze #423 został wyprodukowany w 1930 roku i oczekuje renowacji, aktualnie stacjonuje w firmie Modertrans. – 1 [72]
Fuchs KSW 1944–1972 Numer boczny #2033, użytkowany wcześniej jako gospodarczy. Stacjonuje na zajezdni Madalińskiego. – 1 [73]
Konstal
N 		1949–1992 Wagon N #602 został zmodernizowany podczas eksploatacji – przerobiono go na jednokierunkowy i zmodyfikowano wygląd. Najczęściej ciągnie on #456 i #436. Wszystkie wozy stacjonują na zajezdni Franowo. – 3 [70][74]
Konstal
ND 		1948–1992 Wagon #456 został przebudowany podczas eksploatacji – przerobiono go na jednokierunkowy i zmodyfikowano wygląd. Najczęściej jeździ w składzie z wagonem motorowym #602. Wagon #517 i #476 są podczas renowacji. Wszystkie wozy stacjonują na zajezdni Franowo. – 3 [70][74]
Sanocka Fabryka Wagonów ND 1950–1992 Wagon o numerze #436 (wcześniej #2046) wyprodukowano w 1950 roku w S.F.W. Jest to wagon doczepny pochodzących z pierwszej partii ośmiu wagonów. W Poznaniu jeździło 49 wagonów tego typu. Wycofano go w 1993 roku. Do końca eksploatacji jeździł jako doczepa w składzie szkoleniowym, a także jako doczepa w trój składach. Pojazd został wpisany do Rejestru zabytków ruchomych a remont odbywał się w latach 1996–2013. – 1 [70]
Stocznia Gdańska N 1951–1992 Numer boczny #2024, wyprodukowany w stoczni Gdańskiej, użytkowany wcześniej jako gospodarczy, stacjonuje na zajezdni Madalińskiego. pojazd dwukierunkowy  1 [70]
Konstal
102N 		1970–2004 Wagon o numerze bocznym #1, produkowany w latach 1967–1969. Do Poznania dotarło 8 sztuk. Wagon o numerze #1 jest jednym z 4 zachowanych tramwajów tego typu. Odrestaurowany tramwaj od 2005 r. kursuje na linii turystycznej. Ze względu na swój wygląd zwany potocznie „kanciakiem”. – 1 [70][75]
Konstal
102Na 		1970–2013 Typ tramwaju produkowany w latach 1970–1973. Do poznania dotarło 75 sztuk. Wagon o numerze #71 został gruntownie wyremontowany w 2008 roku. Od tamtej pory kursował po regularnych liniach, głównie po trasach linii 3 i 4. Jednakże 10 grudnia 2013 roku (z powodu wieku) wagon został przekwalifikowany na tabor historyczny kończąc tym samym erę liniowego kursowania wozów typu 102Na w Polsce. – 1 [70]
Konstal
105N 		1975–2013 Produkowany w latach 1973–1979.

Wszystkie wagony (oprócz #81 + #82) typu 105N podczas eksploatacji zostały przebudowane na typy: 105Na, 105NaD i Moderusy Alfa. Obecnie po Poznaniu jeździ jeden dwuwagonowy odrestaurowany skład tego tramwaju. Z powodu swojego wyglądu nazywane czasami potocznie „akwarium”. W 2014 roku został on przekwalifikowany na tabor historyczny (zabytkowy). W 2015 zmieniono numery #193, #194 na #81, #82.

– 2 [70]
Düwag
GT6 		1996–2010 Wagony tego typu sprowadzono do Poznania w latach 1996–2000 z Düsseldorfu. Ze względu na kraj pochodzenia nazywane potocznie były „helmutami”. W 2013 roku został przekwalifikowany na pojazd historyczny. Wagon jest pomalowany w barwy niemieckiego przewoźnika, zostało także odtworzone wnętrze i jego niemieckie wyposażenie. – 1 [70][76]
Beijnes
3G 		2003–2011 Wagon o numerze bocznym #805, wyprodukowany w 1961 roku i sprowadzony do Poznania w 2003 roku. Potocznie nazywane były „holendrami”. Wycofany z eksploatacji w czerwcu 2011 roku, m.in. ze względu na wiek, czy bardzo wąskie drzwi utrudniające wymianę pasażerów. W listopadzie 2016 r. zaczęto przywracać mu żółto-brązowe malowanie. Nie kursuje i oczekuje remontu. – 1 [70][77]
Düwag
GT8 		1996-2019 Wagony sprowadzone do Poznania w latach 1996–1998 oraz 2010-2011 z Düsseldorfu i Frankfurtu nad Menem. Wycofane 10 listopada 2019 z ruchu liniowego po zrealizowanych dostawach wagonów Moderus Gamma. Tramwaj o numerze bocznym 702 z Düsseldorfu został zachowany jako pojazd historyczny. – 1 [58][78]

Wycofany z eksploatacji

Zdjęcie Nazwa Lata eksploatacji Opis Cechy Liczba wagonów
Konstal/HCP 105N/2 (115N) 1995–2008 Prototypowy wagon o numerze #400. W 2008 r. odstawiony z powodu zbyt częstych awarii. Został skreślony z inwentarza w kwietniu 2010 r. i zezłomowany w sierpniu 2011. przewóz osób na wózkach  1 [79]
Konstal
13N 		1998–2011 Wagon o numerze #115 pozyskany przez Klub Miłośników Pojazdów Szynowych poprzez wymianę z warszawskim Klubem Miłośników Komunikacji Miejskiej za wagon Konstal 102Na nr #42 w 1998 roku z przeznaczeniem na historyczny. Zachował malowanie warszawskie, używany do roku 2008, kiedy to został odstawiony ze względu na zły stan techniczny. W 2011 przekazany Szkole Aspirantów PSP, gdzie służy celom treningowym. – 1 [70]
FPS 118N
Puma 		2008–2011 Prototypowy wagon o numerze #450 wydzierżawiony od HCP jeździł po poznańskich torowiskach do 2011 roku. przewóz osób na wózkach  1 [80]
Düwag
GT8S 		2011–2012 Wypożyczone w 2011 roku z Krakowa tramwaje o numerach #3059 i #3065, oraz zakupiona przez Kraków, ale sprowadzona do Poznania bezpośrednio z Düsseldorfu partia wagonów o numerach #3045, #3046, #3048, #3052, #3053 i #3055. Tramwaje wypożyczono z powodu zbyt małej ilości składów dwukierunkowych koniecznych do obsługii linii wahadłowych podczas budowy trasy na Franowo. Ostatnie wagony zwrócono do Krakowa w sierpniu 2012 roku. pojazd dwukierunkowy  8 [81]

Techniczny

Zdjęcie Nazwa Uwagi Liczba wagonów/pojazdów
Düwag
GT6 		Trzy wagony to holowniki, a jeden to wagon służb torowych. 4
Konstal
4N1 		Wagon silnikowe gospodarcze o numerach #2019 i #2020. 2
Konstal
4N1 		Pług wirnikowy o numerze #2034. 1
Konstal
4N1 		Wagony silnikowe wieżowe o numerach #2041 i #2042. 2
CSW-44 Wagon silnikowy do robót torowych o numerze #2038. 1
WMS-01L Wagon spalinowy, wieżowy o numerze #2043. 1
PWMS-01L Wagon spalinowy z podnośnikiem koszowym o numerze #2094. 1
GD Doczepna szlifierka do szyn o numerze #2070. 1
PCSW-40 Doczepna platforma do robót torowych o numerze #2071. 1
warsztat własny Wagon akumulatorowy manewrowy na wózku Konstal 102N (bez numeru). 1
Koltech
WM-02 		Wagon akumulatorowy manewrowy (bez numeru). 1
Konstal
ND 		Wagony doczepne z agregatem prądotwórczym o numerach #2067 i #2093. 2
Konstal
ND 		Doczepna kryta skrzynia na piasek o numerze #2051. 1
Konstal
ND 		Wagony doczepne, skrzyniowe o numerze #2066 i #2075. 2
Moderus
Alfa HF 03 L 		Skład do nauki jazdy o numerze 340+341. 2
Moderus Beta MF02 AC Wagon do nauki jazdy o numerze 438 1
Star 200 Samochody ciężarowe, dźwigi wieżowe o numerach #2220 i #2210. 2
MAN
TGM 18.240 		Samochód ciężarowy z koszem typu Montraks 6PS – o numerze #2200. 1
MAN
LE 18.220 		Żuraw samochodowy typu TRAM 123 o numerze #2199. 1
Unistar-K Samochód ciężarowy ratunkowy drogowo-torowy o numerze #2150. 1
Iveco
EuroCargo Tector 		Samochód ciężarowy drogowo–torowy, czyszczarka do torowisk nr 2267. 1
Peugeot
Boxer 		Pogotowie zwrotnic o numerze #2053. 1
Unimog Samochód ciężarowy drogowo-szynowy, holownik. 1

Planowana rozbudowa

W Poznaniu planuje się znaczną rozbudowę sieci torowisk, choć część propozycji nie wyszła jeszcze z fazy koncepcji[82]:

  • przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Ogrody” przy ul. Dąbrowskiego do ul. Polskiej i budowa nowego dworca autobusowo-tramwajowego „Aleja Polska” (ulicą Nowina)[83],
  • przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Zawady” przez ul. Zawady i Główną do stacji kolejowej Poznań Wschód[84],
  • przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Dębiec” przez ul. 28 Czerwca 1956 r. do projektowanego zintegrowanego węzła przesiadkowego „Klin Dębiecki”[85][86].
  • przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Górczyn” przez ul. Głogowską na Fabianowo[potrzebny przypis],
  • budowa trasy od ul. Wierzbięcice przez Niezłomnych, Ratajczaka do ul. 27 Grudnia[87],
  • budowa trasy do os. Kopernika w ciągu ulic Arciszewskiego i Pogodnej[88] oraz trasy w ciągu Szpitalnej i Grochowskiej,
  • budowa trasy tramwajowej wzdłuż ul. Garbary, Szelągowskiej i Naramowickiej na Naramowice (w dalszej perspektywie Morasko[89]) z połączeniem z istniejącą już trasą przy ul. Wilczak (trwa realizacja I etapu Wilczak-Błażeja (Naramowice) – otwarcie maj 2022[90], następnie etap II Estkowskiego/Małe Garbary-Wilczak, miasto wystąpiło już o pieniądze na projekt etapu III Błażeja-Umultowo[91], planowany jest również etap IV Rubież),
  • przedłużenie trasy z pętli „Junikowo” do Plewisk do okolic ul. Kolejowej, z uwzględnieniem węzła przesiadkowego w rejonie stacji Poznań Junikowo[92],
  • budowa trasy odchodzącej od ul. Grochowskiej ul. Marcelińską do osiedla mieszkaniowego na rogu ul. Wałbrzyskiej lub – w drugim wariancie – przez kompleks biurowców Business Garden do okolicy centrum handlowego King Cross Marcelin[93][94],
  • przedłużenie trasy z pętli „Piątkowska” na Podolany, do planowanego zintegrowanego węzła przesiadkowego „Druskiennicka”[95].
  • budowa trasy tramwajowej na Wolne Tory[96].
  • budowa trasy tramwajowej na Świerczewo wzdłuż planowanej ulicy Dolna Głogowska[96],
  • budowa trasy tramwajowej wzdłuż ulicy Solnej[96],
  • budowa trasy tramwajowej na Szczepankowo lub do Zalasewa[96].


Uwagi

  1. ↑ Skrzyżowanie z normalnotorową bocznicą ŚKP.
  2. ↑ Na skrzyżowaniu z ul. św. Michała.
  3. ↑ Połączenie z bocznicą kolejową przy stacji Poznań Starołęka.
  4. ↑ Wybrane kursy przez Muzeum Komunikacji Miejskiej przy zajezdni przy ul. Głogowskiej.
  5. ↑ a b Dane zaczerpnięte z osobnych artykułów dot. danego pojazdu, stan na 08.02.2021.
  6. ↑ a b c d Liczba dotyczy ilości składów dwuwagonowych.
  7. ↑ Dzierżawiony.

Przypisy

  1. ↑ a b I love MPK. MPK Poznań, 2015-02-14. [dostęp 2017-03-17].
  2. ↑ Edmund Nadolski, Wspomnień dawnych czar, w: Z Życia MPK Poznań, nr 4(588)/1998, s. 5, ISSN 0329-6637
  3. ↑ Edmund Nadolski, Wspomnień dawnych czar, w: Z Życia MPK Poznań, nr 2(587)/1998, s. 5, ISSN 0329-6637
  4. ↑ Skład Towarzystwa Naukowego Warszawskiego: Wspomnienia pośmiertne: Zygmunt Rybicki (1902-1989). Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 52/1989, s. 116–117.
  5. ↑ a b Marek Rezler, Bimbą przez Poznań, w: Monitor Wielkopolski, 3/2021, s. 10.
  6. ↑ a b c d e 130 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu, w: Z Życia MPK Poznań, nr 6(810)/2010, s. 2–6, ISSN 0329-6637
  7. ↑ Historia poznańskiej komunikacji. kmpk.cba.pl. [dostęp 2019-05-25]. (pol.).
  8. ↑ Linia tramwajowa nr 201. Poznańska Wiki. [dostęp 2019-05-25]. (pol.).
  9. ↑ a b c 50 lat „eNek”, w: Z Życia MPK Poznań, nr 15(660)/1998, s. 3, ISSN 0329-6637
  10. ↑ a b Jan Wojcieszak, Pożegnaliśmy „ENY”, w: Z Życia MPK Poznań, nr 1(487)/1993, s. 2, ISSN 0329-6637
  11. ↑ „Kanciak” jak nowy, w: Z Życia MPK Poznań, nr 9/10(654/655)/2001, s. 6, ISSN 0329-6637
  12. ↑ Poznański Portal Komunikacyjny – KM-Poznan.pl Strona Główna.
  13. ↑ Edmund Nadolski, Żółte tramwaje na ulicach Poznania, w: Z Życia MPK Poznań, nr 8(472)/1991, s. 1, ISSN 0329-6637
  14. ↑ Zygmunt Sartowicz, Budziło zainteresowanie, w: Z Życia MPK Poznań, nr 11(475)/1991, s. 2, ISSN 0329-6637
  15. ↑ Pożegnanie wagonów holenderskich. „PRZYSTANEK kultowe darmopismo miłośników komunikacji miejskiej”, 4 czerwca 2011. ISSN 1730-6388. (pol.). 
  16. ↑ Nowinki z Pyrogrodu. „PRZYSTANEK kultowe darmopismo miłośników komunikacji miejskiej”, 11 kwietnia 2013. ISSN 1730-6388. (pol.). 
  17. ↑ Marcin Jurczak, Ostatni taki helmut, w: Z Życia MPK Poznań, nr 2(795)/2009, s. 8–9, ISSN 0329-6637
  18. ↑ Pierniczy Motorniczy, Pożegnanie helmutów.
  19. ↑ Janusz Matuszewski, Pożegnanie ze „stodwójką”, w: Z Życia MPK Poznań, nr 16(700)/2003, s. 3, ISSN 0329-6637
  20. ↑ Mjs, Eksperyment skazany na powodzenie, w: Z Życia MPK Poznań, nr 10(474)/1991, s. 1, ISSN 0329-6637
  21. ↑ Marian Janusz Strenk, Pierwszy wyruszył przed 105 laty, w: Z Życia MPK Poznań, nr 5(689)/2003, s. 1, ISSN 0329-6637
  22. ↑ Marian Janusz Strenk, To nie będzie łatwy rok. Rozmowa z prezesem MPK w Poznaniu Sp. z o.o., dyrektorem naczelnym Wojciechem Tulibackim, w: Z Życia MPK Poznań, nr 01(704)/2004, s. 1, ISSN 0329-6637
  23. ↑ Piotr Dutkiewicz: Tramwaje w Poznaniu. Poznań: 2005, s. 214–219. ISBN 83-920784-1-1.
  24. ↑ KaT: MPK: 105N do lamusa, Helmuty zostają. epoznan.pl, 2011-06-29. [dostęp 2011-07-05]. (pol.).
  25. ↑ Marian Janusz Strenk, To już XXI wiek!, czyli tramwaj zwany pożądaniem, w: Z Życia MPK Poznań, nr 18(702)/2003, s. 1, 3, 7, ISSN 0329-6637
  26. ↑ Administrator, Trasa na Franowo oficjalnie otwarta! [online], www.mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-07] (pol.).
  27. ↑ Przedłużenie trasy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju (PST) do Dworca Zachodniego w Poznaniu » Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu [online], www.ztm.poznan.pl [dostęp 2021-02-08].
  28. ↑ w, Tłumy na otwarciu Zajezdni Franowo [online], epoznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  29. ↑ Administrator, Franowo: narodziny zajezdni [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  30. ↑ MPK Poznań – Podpisanie umowy na budowę zajezdni na Franowie [online], web.archive.org, 29 grudnia 2019 [dostęp 2021-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-29].
  31. ↑ Cytat ze strony Klubu Miłośników Pojazdów Szynowych:

    Ostatni wyjazd tramwaju liniowego z zajezdni Madalińskiego - 14.12.2014, 201/2, godzina 22:23.: Ostatni zjazd liniowy do zajezdni Madalińskiego - 14.12.2014, 17/4, godzina 23:37

  32. ↑ Ostatnia bimba wyjechała z „Madaliny”. Poznań żegna zajezdnię [online], TVN24 [dostęp 2021-02-09] (pol.).
  33. ↑ Startuje tramwaj na Naramowice. Umowa podpisana [online], inforail.pl [dostęp 2018-11-22] (pol.).
  34. ↑ Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu: Umowa na budowę trasy tramwajowej na ul. Unii Lubelskiej podpisana. 2019-07-11. [dostęp 2019-11-10]. (pol.).
  35. ↑ Pętla tramwajowo-autobusowa przy ul. Unii Lubelskiej czeka na pasażerów [online], www.poznan.pl [dostęp 2021-02-06] (pol.).
  36. ↑ Tramwaje pojechały w stronę Naramowic. www.poznan.pl, 2021-08-21. [dostęp 2021-08-21]. (pol.).
  37. ↑ W sobotę (21 sierpnia) otwarcie pierwszego fragmentu trasy tramwajowej na Naramowice: w weekend na Włodarską będą kursowały dodatkowe tramwaje na linii nr 33. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-08-17. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).
  38. ↑ a b 120 lat komunikacji 2000 ↓, s. 44.
  39. ↑ a b 120 lat komunikacji 2000 ↓, s. 71.
  40. ↑ a b c d 120 lat komunikacji 2000 ↓, s. 80.
  41. ↑ a b 120 lat komunikacji 2000 ↓, s. 86.
  42. ↑ Dokładnie 66-lat temu przed poznański Ratusz podjechał ostatni tramwaj [online], epoznan.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).
  43. ↑ 120 lat komunikacji 2000 ↓, s. 62.
  44. ↑ Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne – Franowo: nowy dom dla tramwajów oficjalnie otwarty!. 2014-05-12. [dostęp 2014-06-02]. (pol.).
  45. ↑ Jan Wojcieszak: 120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2000, s. 86. ISBN 83-87847-27-5.
  46. ↑ Komunikacja miejska: poznańska komunikacja. (pol.).
  47. ↑ Sprawozdania. „Kronika Miasta Poznania”. 2/1987, s. 130. Wydawnictwo Miejskie. (pol.). 
  48. ↑ http://www.mpk.poznan.pl/aktualnosci/2151-ostatecznie-opuscilismy-budziszyska MPK Poznań: Ostatecznie opuściliśmy Budziszyńską.
  49. ↑ Piotr Dutkiewicz, Tramwaje w Poznaniu, wyd. 1, KOLPRESS, 2005, s. 55, ISBN 83-920784-1-1, Cytat: Tor tramwajowy na poboczu ul. Bema pozostał jednak czynny – stanowił gospodarczy dojazd do bazy Wydziału Torów MPK, mającej siedzibę przy ul. Bielniki.
  50. ↑ Zmiany nazw przystanków od 1 września. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-08-13. [dostęp 2021-09-01]. (pol.).
  51. ↑ a b Od 1 września (wtorek) zespół przystankowy Stomil zmieni nazwę na Starołęka Mała. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2020-08-31. [dostęp 2020-09-02]. (pol.).
  52. ↑ Piotr Dutkiewicz: Tramwaje w Poznaniu. Wyd. 1. Poznań: KOLPRESS, 2005, s. 71. ISBN 839207841-1. Cytat: 9 listopada „dziewiątka” przestała dojeżdżać przez ul. Wojska Polskiego do Golęcina i skierowana została, razem z „jedenastką” na Winiary. Podobno likwidacja ta narzucona została Poznaniowi odgórnie, jednak żadne dokumenty tego nie potwierdzają, podobnie jak nikt nie potrafił i nie potrafi do dziś podać wiarygodnego uzasadnienia tej decyzji.
  53. ↑ a b Zarząd Transportu Miejskiego: Od soboty 20 czerwca znów będzie można zwiedzać miasto na pokładzie zabytkowego tramwaju lub autobusu. ztm.poznan.pl, 2020-06-18. [dostęp 2020-06-22]. (pol.).
  54. ↑ Linia tramwajowa nr 0. Poznańska Wiki. [dostęp 2020-06-22]. (pol.).
  55. ↑ Zasadniczy rozkład jazdy ważny od 1 września 2021 [online].
  56. ↑ Zmiany w transporcie na liniach miejskich ZTM Poznań od 1 września (wtorek). Otwarcie nowej trasy do Unii Lubelskiej. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2020-08-25. [dostęp 2020-09-02]. (pol.).
  57. ↑ Tramwaje liniowe [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-08-28] (pol.).
  58. ↑ a b Administrator, W niedzielę pożegnaliśmy „Helmuty” [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2019-12-02] (pol.).
  59. ↑ Administrator, GT8 i GT0 [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  60. ↑ a b Administrator, 105 Na i 105 N [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  61. ↑ Administrator, Moderus Beta MF 02 AC [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  62. ↑ a b Już są! Tramwaje dla Poznania – Modertrans Poznań Sp. z o.o. [online], www.modertrans.pl [dostęp 2021-02-08].
  63. ↑ Administrator, Moderus Beta MF 22 BD (dwukierunkowy) [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  64. ↑ a b c Administrator, Moderus Gamma [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-07] (pol.).
  65. ↑ Administrator, Tatra RT6N1 (obecnie RT6 MF06 AC) [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  66. ↑ Administrator, Siemens Combino [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  67. ↑ Administrator, Tramino s105p [online], mpk.poznan.pl [dostęp 2021-02-08] (pol.).
  68. ↑ Tramwaj konny Herbrand. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  69. ↑ Modertrans prezentuje odbudowany wagon Carl Weyer z 1905 r.. rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2015-05-17].
  70. ↑ a b c d e f g h i j k Klub Miłośników Pojazdów Szynowych w Poznaniu – Tabor. KMPS. [dostęp 2017-03-18].
  71. ↑ a b Poznań: odbudowują pierwszy tramwaj elektryczny!. epoznan.pl, 2015-07-16. [dostęp 2017-03-18].
  72. ↑ Wagon S2D – Klub Miłośników Pojazdów Szynowych w Poznaniu. [dostęp 2017-03-18].
  73. ↑ Wagon KSW – Klub Miłośników Pojazdów Szynowych w Poznaniu. [dostęp 2017-03-18].
  74. ↑ a b Typ N. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  75. ↑ 102N „Kanciak”. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  76. ↑ GT6. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  77. ↑ 3G „holender”. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  78. ↑ MPK żegna się z „Helmutami”. epoznan.pl. [dostęp 2019-11-10].
  79. ↑ 105N/2. MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  80. ↑ 118N (Puma). MPK Poznań. [dostęp 2017-03-18].
  81. ↑ Düwag GT8S, Düwag/MPK (warsztaty własne) GT8C. [dostęp 2017-03-18].
  82. ↑ http://www.mpu.pl/studium2008/studium/B_TOM2_Kierunki/C_II_Czesc_ogolna/Zalaczniki_graficzne/08_transport/02_tramwaj_zaplecze_dworce_kierunki.pdf Miejska Pracownia Urbanistyczna: Kierunki rozwoju systemu transportowego – sieć tramwajowa, węzły integracji, zaplecze transportu miejskiego.
  83. ↑ Poznań. 111 nowych tramwajów do 2021 r. Pięć nowych tras [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-07-03] (pol.).
  84. ↑ ZDM: Trwa budowa wiaduktu nad projektowaną ulicą Nowe Zawady.
  85. ↑ Trasa tramwajowa na Klin Dębiecki: Podpisano umowę na wykonanie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej. ztm.poznan.pl. [dostęp 2018-10-13]. (pol.).
  86. ↑ Klin Dębiecki – Konsultacje Społeczne. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu. [dostęp 2019-06-25]. (pol.).
  87. ↑ Budowa trasy tramwajowej w ul. Ratajczaka, na odcinku od ul. Św. Marcin do ul. Królowej Jadwigi [online], Poznańskie Inwestycje Miejskie, 29 maja 2018 [dostęp 2021-02-06] (pol.).
  88. ↑ Copernicus – tramwaj na Kopernika. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).
  89. ↑ Tramwaj na Naramowice. poznan.wyborcza.pl. [dostęp 2017-11-27].
  90. ↑ Harmonogram prac | Tramwajnaramowice.pl [online], Tramwaj na Naramowice | Centrum informacyjne [dostęp 2020-03-03] (pol.).
  91. ↑ Tramwaj na Naramowice: trasa wydłużona do Umultowa? Miasto chce zdobyć dofinansowanie projektu [online], epoznan.pl [dostęp 2020-03-03] (pol.).
  92. ↑ Tramwajem aż do Plewisk? Jest taka propozycja. epoznan.pl. [dostęp 2017-11-27].
  93. ↑ Tramwaj Marcelin – Konsultacje Społeczne [online], www.tramwajmarcelin.pl [dostęp 2021-02-06].
  94. ↑ Miasto chce budować kolejną nową trasę tramwajową: na Marcelin [online], epoznan.pl [dostęp 2019-06-17] (ang.).
  95. ↑ KaT, Miasto przymierza się do budowy nowej trasy tramwajowej [online], epoznan.pl [dostęp 2021-06-28] (pol.).
  96. ↑ a b c d Poznań będzie starać się o środki na budowę trzech tras tramwajowych [mapki] [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2021-06-28] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Systemy tramwajowe w Polsce
Funkcjonujące
1435 mm
1000 mm
900 mm
Zlikwidowane
Niezrealizowane
Szybkie tramwaje


 

Transport zbiorowy w Poznaniu
Środki transportu
Obecne
Dawne
Infrastruktura
Dworce autobusowe
Zajezdnie czynne
Autobusowe
Zajezdnia Warszawska
Zajezdnia Kacza
Tramwajowe
Zajezdnia Głogowska
Zajezdnia Forteczna
Zajezdnia Franowo
Zajezdnie nieczynne
Autobusowe
Zajezdnia Darzyborska
Tramwajowe
Zajezdnia Gajowa
Zajezdnia Madalińskiego
Inne
Organizator
Przewoźnicy
Inne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tramwaje_w_Poznaniu&oldid=64762343”