Kolczakówka sinostopa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
morfologia |
||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
W 2003 r. [[Władysław Wojewoda]] zaproponował [[Biologiczne nazewnictwo zwyczajowe|nazwę polską]] sarniak sinostopy (wówczas gatunek ten miał naukową nazwę ''Sarcodon glaucopus'')<ref name=check />. Po przeniesieniu go do rodzaju ''Hydnellum'' stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy [[Polskie Towarzystwo Mykologiczne|Polskim Towarzystwie Mykologicznym]] zarekomendowała nazwę kolczakowka sinostopa<ref name=kom />. |
W 2003 r. [[Władysław Wojewoda]] zaproponował [[Biologiczne nazewnictwo zwyczajowe|nazwę polską]] sarniak sinostopy (wówczas gatunek ten miał naukową nazwę ''Sarcodon glaucopus'')<ref name=check />. Po przeniesieniu go do rodzaju ''Hydnellum'' stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy [[Polskie Towarzystwo Mykologiczne|Polskim Towarzystwie Mykologicznym]] zarekomendowała nazwę kolczakowka sinostopa<ref name=kom />. |
||
== Morfologia == |
|||
; [[Kapelusz grzyba|Kapelusz]]: |
|||
O średnicy 4–12 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, w końcu płaski z wgłębieniem na środku. Powierzchnia początkowo gładka, potem włóknista, o włókienkach, które poczynając od środka stopniowo zaczynają się odrywać i odstawać, w końcu pokryta odstającymi łuskami. Jest matowa, ciemnobrązowa do szarobrązowej z odcieniem liliowym, z wiekiem o brzegu o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. Brzeg często powyginany, falisty, nieregularnie i głęboko powcinany, sterylny<ref name=cal />. |
|||
; [[Hymenofor]]: |
|||
Kolczasty. [[Kolce grzyba|Kolce]] o długości do 1 cm i średnicy 1 mm, 2-4 razy rozgałęzione, nieregularnie zbiegające na trzon, brązowawo ochrowe do ciemno czerwonobrązowych<ref name=cal />. |
|||
; [[Trzon grzyba|Trzon]]: |
|||
Wysokość 3–6 cm, czasem ekscentryczny i bez zauważalnego przejścia do kapelusza, zwężający się kierunku podstawy, nieregularnie zaokrąglony i skręcony, podłużnie włókienkowaty, jasno brązoworóżowy, przy podstawie zielonkawoniebieski<ref name=cal />. |
|||
; [[Miąższ grzyba|Miąższ]]: |
|||
Białawy z lekko różowym odcieniem, w podstawie trzonu niebieskozielony. Zapach przyjemny, owocowy do mącznego, smak początkowo słodki potem cierpki<ref name=cal />. |
|||
== Występowanie i siedlisko == |
== Występowanie i siedlisko == |
||
| Linia 38: | Linia 48: | ||
<references responsive> |
<references responsive> |
||
<ref name=atlas>{{Cytuj |url = https://grzyby.pl/gatunki/Sarcodon_glaucopus.htm |tytuł = Aktualne stanowiska kolczakówki sinostopej w Polsce |data dostępu = 2021-11-29}}</ref> |
<ref name=atlas>{{Cytuj |url = https://grzyby.pl/gatunki/Sarcodon_glaucopus.htm |tytuł = Aktualne stanowiska kolczakówki sinostopej w Polsce |data dostępu = 2021-11-29}}</ref> |
||
<ref name=cal>{{Cytuj |url = https://www.mycoquebec.org/bas.php?post=Hydnellum&l=r&nom=Hydnellum%20glaucopus%20/%20Hydne%20%C3%A0%20pied%20glauque&tag=Hydnellum%20glaucopus&gro=9 |tytuł = Hydnellum glaucopus / Hydne à pied glauque |opublikowany = Mycoquébec |data dostępu = 2021-11-29}}</ref> |
|||
<ref name=check>{{Cytuj |autor = [[Władysław Wojewoda]] |tytuł = [[Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski]] |miejsce = Kraków |wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |data = 2003 |isbn = 83-89648-09-1}}</ref> |
<ref name=check>{{Cytuj |autor = [[Władysław Wojewoda]] |tytuł = [[Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski]] |miejsce = Kraków |wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences |data = 2003 |isbn = 83-89648-09-1}}</ref> |
||
<ref name=gbif>{{Cytuj |url = https://www.gbif.org/species/10248529 |tytuł = Mapa występowania kolczakówki sinostopej na świecie |data dostępu = 2021-11-29}}</ref> |
<ref name=gbif>{{Cytuj |url = https://www.gbif.org/species/10248529 |tytuł = Mapa występowania kolczakówki sinostopej na świecie |data dostępu = 2021-11-29}}</ref> |
||
Wersja z 11:20, 29 lis 2021
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolczakówka sinostopa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydnellum glaucopus (Maas Geest. & Nannf.) E. Larss., K.H. Larss. & Kõljalg MycoKeys 54: 41 (2019) | |
Kolczakówka sinostopa, sarniak sinostopy (Hydnellum glaucopus (Maas Geest. & Nannf.) E. Larss., K.H. Larss. & Kõljalg) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisali w 1969 r. Rudolph Arnold Maas Geesteranus i John Axel Nannfeldt nadając mu nazwę Sarcodon glaucopus. W 2019 r. na podstawie badań filogenetycznych K.H. Larss. i U. Kõljalg przenieśli go do rodzaju Hydnellum (kolczakówka)[2]:
W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował nazwę polską sarniak sinostopy (wówczas gatunek ten miał naukową nazwę Sarcodon glaucopus)[3]. Po przeniesieniu go do rodzaju Hydnellum stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę kolczakowka sinostopa[4].
Morfologia
O średnicy 4–12 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, w końcu płaski z wgłębieniem na środku. Powierzchnia początkowo gładka, potem włóknista, o włókienkach, które poczynając od środka stopniowo zaczynają się odrywać i odstawać, w końcu pokryta odstającymi łuskami. Jest matowa, ciemnobrązowa do szarobrązowej z odcieniem liliowym, z wiekiem o brzegu o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. Brzeg często powyginany, falisty, nieregularnie i głęboko powcinany, sterylny[5].
Kolczasty. Kolce o długości do 1 cm i średnicy 1 mm, 2-4 razy rozgałęzione, nieregularnie zbiegające na trzon, brązowawo ochrowe do ciemno czerwonobrązowych[5].
Wysokość 3–6 cm, czasem ekscentryczny i bez zauważalnego przejścia do kapelusza, zwężający się kierunku podstawy, nieregularnie zaokrąglony i skręcony, podłużnie włókienkowaty, jasno brązoworóżowy, przy podstawie zielonkawoniebieski[5].
Białawy z lekko różowym odcieniem, w podstawie trzonu niebieskozielony. Zapach przyjemny, owocowy do mącznego, smak początkowo słodki potem cierpki[5].
Występowanie i siedlisko
Podano stanowiska kolczakówki sinostopej w dwóch regionach zachodniej Kanady oraz w Europie; tu głównie na Półwyspie Skandynawskim[6]. Na terenie Polski 3 jego historyczne już stanowiska podano w latach 1902–1904, później zresztą stwierdzono, że grzyby opisane na nich jako Sarcodon glaucopus należały do innych gatunków[3][7]. W 2006 r. w Czerwonej liście roślin i grzybów Polski sarniaka sinostopego uznano za gatunek na terenie Polski wymarły[8]. Jednak znajdował się na liście grzybów chronionych. Od roku 1995 podlegał ochronie częściowej, a od roku 2004 podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. W latach 2012–2020 znaleziono 5 stanowisk tego gatunku[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[9].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy współżyjący z sosnami i świerkami. Występuje w borach. Owocniki tworzy głównie od sierpnia do września[7].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-29].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendowane polskie nazwy grzybów [online], Polskie Towarzystwo Mykologiczne [dostęp 2021-08-21].
- ↑ a b c d Hydnellum glaucopus / Hydne à pied glauque [online], Mycoquébec [dostęp 2021-11-29].
- ↑ Mapa występowania kolczakówki sinostopej na świecie [online] [dostęp 2021-11-29].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska kolczakówki sinostopej w Polsce [online] [dostęp 2021-11-29].