Kolczakówka sinostopa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Selso (dyskusja | edycje)
morfologia
Selso (dyskusja | edycje)
cechy mikroskopowe
Linia 33: Linia 33:
O średnicy 4–12 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, w końcu płaski z wgłębieniem na środku. Powierzchnia początkowo gładka, potem włóknista, o włókienkach, które poczynając od środka stopniowo zaczynają się odrywać i odstawać, w końcu pokryta odstającymi łuskami. Jest matowa, ciemnobrązowa do szarobrązowej z odcieniem liliowym, z wiekiem o brzegu o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. Brzeg często powyginany, falisty, nieregularnie i głęboko powcinany, sterylny<ref name=cal />.
O średnicy 4–12 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, w końcu płaski z wgłębieniem na środku. Powierzchnia początkowo gładka, potem włóknista, o włókienkach, które poczynając od środka stopniowo zaczynają się odrywać i odstawać, w końcu pokryta odstającymi łuskami. Jest matowa, ciemnobrązowa do szarobrązowej z odcieniem liliowym, z wiekiem o brzegu o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. Brzeg często powyginany, falisty, nieregularnie i głęboko powcinany, sterylny<ref name=cal />.
; [[Hymenofor]]:
; [[Hymenofor]]:
Kolczasty. [[Kolce grzyba|Kolce]] o długości do 1 cm i średnicy 1 mm, 2-4 razy rozgałęzione, nieregularnie zbiegające na trzon, brązowawo ochrowe do ciemno czerwonobrązowych<ref name=cal />.
Kolczasty. [[Kolce grzyba|Kolce]] o długości do 1 cm i średnicy 1 mm, 2–4 razy rozgałęzione, nieregularnie zbiegające na trzon, brązowawo ochrowe do ciemno czerwonobrązowych<ref name=cal />.
; [[Trzon grzyba|Trzon]]:
; [[Trzon grzyba|Trzon]]:
Wysokość 3–6 cm, czasem ekscentryczny i bez zauważalnego przejścia do kapelusza, zwężający się kierunku podstawy, nieregularnie zaokrąglony i skręcony, podłużnie włókienkowaty, jasno brązoworóżowy, przy podstawie zielonkawoniebieski<ref name=cal />.
Wysokość 3–6 cm, czasem ekscentryczny i bez zauważalnego przejścia do kapelusza, zwężający się kierunku podstawy, nieregularnie zaokrąglony i skręcony, podłużnie włókienkowaty, jasno brązoworóżowy, przy podstawie zielonkawoniebieski<ref name=cal />.
; [[Miąższ grzyba|Miąższ]]:
; [[Miąższ grzyba|Miąższ]]:
Białawy z lekko różowym odcieniem, w podstawie trzonu niebieskozielony. Zapach przyjemny, owocowy do mącznego, smak początkowo słodki potem cierpki<ref name=cal />.
Białawy z lekko różowym odcieniem, w podstawie trzonu niebieskozielony. Zapach przyjemny, owocowy do mącznego, smak początkowo słodki potem cierpki<ref name=cal />.
; Cechy mikroskopowe:
[[System strzępkowy]] monomityczny. [[Strzępka|Strzępki]] włosowate nieskręcone, rozgałęziające się, czasem nabrzmiałe, brązowawe, o średnicy do 20 µm. W [[subhymenium]] strzępki podobne, ale o średnicy 3–6 µm. [[Podstawka grzyba|Podstawki]] ciasno upakowane, z 4 [[sterygma (grzyby)|sterygmami]], bez [[sprzążka|sprzążek]] w podstawie, 35–40 × 5–7 µm. [[Zarodnik]]i kuliste, z grubymi, zaokrąglonymi i płaskimi brodawkami, brązowe, 5,5–6 × 4,5–5 µm. [[Cystyda|Cystyd]] brak<ref name=cal />.


== Występowanie i siedlisko ==
== Występowanie i siedlisko ==

Wersja z 10:28, 29 lis 2021

Kolczakówka sinostopa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

chropiatkowce

Rodzina

kolcownicowate

Rodzaj

kolczakówka

Gatunek

kolczakówka sinostopa

Nazwa systematyczna
Hydnellum glaucopus (Maas Geest. & Nannf.) E. Larss., K.H. Larss. & Kõljalg
MycoKeys 54: 41 (2019)

Kolczakówka sinostopa, sarniak sinostopy (Hydnellum glaucopus (Maas Geest. & Nannf.) E. Larss., K.H. Larss. & Kõljalg) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisali w 1969 r. Rudolph Arnold Maas Geesteranus i John Axel Nannfeldt nadając mu nazwę Sarcodon glaucopus. W 2019 r. na podstawie badań filogenetycznych K.H. Larss. i U. Kõljalg przenieśli go do rodzaju Hydnellum (kolczakówka)[2]:

W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował nazwę polską sarniak sinostopy (wówczas gatunek ten miał naukową nazwę Sarcodon glaucopus)[3]. Po przeniesieniu go do rodzaju Hydnellum stała się ona niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę kolczakowka sinostopa[4].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 4–12 cm, początkowo wypukły, potem płaskowypukły, w końcu płaski z wgłębieniem na środku. Powierzchnia początkowo gładka, potem włóknista, o włókienkach, które poczynając od środka stopniowo zaczynają się odrywać i odstawać, w końcu pokryta odstającymi łuskami. Jest matowa, ciemnobrązowa do szarobrązowej z odcieniem liliowym, z wiekiem o brzegu o barwie od ciemnobrązowej do czarnobrązowej. Brzeg często powyginany, falisty, nieregularnie i głęboko powcinany, sterylny[5].

Hymenofor

Kolczasty. Kolce o długości do 1 cm i średnicy 1 mm, 2–4 razy rozgałęzione, nieregularnie zbiegające na trzon, brązowawo ochrowe do ciemno czerwonobrązowych[5].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, czasem ekscentryczny i bez zauważalnego przejścia do kapelusza, zwężający się kierunku podstawy, nieregularnie zaokrąglony i skręcony, podłużnie włókienkowaty, jasno brązoworóżowy, przy podstawie zielonkawoniebieski[5].

Miąższ

Białawy z lekko różowym odcieniem, w podstawie trzonu niebieskozielony. Zapach przyjemny, owocowy do mącznego, smak początkowo słodki potem cierpki[5].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki włosowate nieskręcone, rozgałęziające się, czasem nabrzmiałe, brązowawe, o średnicy do 20 µm. W subhymenium strzępki podobne, ale o średnicy 3–6 µm. Podstawki ciasno upakowane, z 4 sterygmami, bez sprzążek w podstawie, 35–40 × 5–7 µm. Zarodniki kuliste, z grubymi, zaokrąglonymi i płaskimi brodawkami, brązowe, 5,5–6 × 4,5–5 µm. Cystyd brak[5].

Występowanie i siedlisko

Podano stanowiska kolczakówki sinostopej w dwóch regionach zachodniej Kanady oraz w Europie; tu głównie na Półwyspie Skandynawskim[6]. Na terenie Polski 3 jego historyczne już stanowiska podano w latach 1902–1904, później zresztą stwierdzono, że grzyby opisane na nich jako Sarcodon glaucopus należały do innych gatunków[3][7]. W 2006 r. w Czerwonej liście roślin i grzybów Polski sarniaka sinostopego uznano za gatunek na terenie Polski wymarły[8]. Jednak znajdował się na liście grzybów chronionych. Od roku 1995 podlegał ochronie częściowej, a od roku 2004 podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. W latach 2012–2020 znaleziono 5 stanowisk tego gatunku[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[9].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy współżyjący z sosnami i świerkami. Występuje w borach. Owocniki tworzy głównie od sierpnia do września[7].

Przypisy

  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-29].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-29].
  3. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. Rekomendowane polskie nazwy grzybów [online], Polskie Towarzystwo Mykologiczne [dostęp 2021-08-21].
  5. a b c d e Hydnellum glaucopus / Hydne à pied glauque [online], Mycoquébec [dostęp 2021-11-29].
  6. Mapa występowania kolczakówki sinostopej na świecie [online] [dostęp 2021-11-29].
  7. a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  8. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  9. Aktualne stanowiska kolczakówki sinostopej w Polsce [online] [dostęp 2021-11-29].