Spektrum zaburzeń autystycznych
 |
Ten artykuł od 2019-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Spektrum zaburzeń autystycznych, spektrum autyzmu, spektrum autystyczne, ASD (od ang. autism spectrum disorder) – szerokie pojęcie obejmujące różne zaburzenia autystyczne, o odmiennych mechanizmach lub przyczynach powodujących trudności rozwojowe. Osoby ze spektrum autyzmu mają poważne problemy z interakcjami społecznymi i komunikacją, jak również znacznie ograniczone zainteresowania, oraz zachowują się w sposób powtarzalny.
Spektrum zaburzeń autystycznych jest podgrupą szerszej jednostki: całościowego zaburzenia rozwoju.
Spis treści
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu (według ICD-10)[edytuj | edytuj kod]
- F 84.0 autyzm dziecięcy
- F 84.1 autyzm atypowy
- F 84.5 zespół Aspergera – AS (Asperger syndrome)
- F 81.9 upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się – NLD (nonverbal learning disability/disorder)
- F 84.9 całościowe zaburzenie rozwoju – PDD-NOS
- autyzm wysokofunkcjonujący – HFA (high-functioning autism)
- zaburzenie semantyczno-pragmatyczne – SPD (semantic-pragmatic disorder)
- zespół wielu złożonych zaburzeń rozwojowych – McDD (multiple-complex developmental disorder)
- hiperleksja
Objawy kliniczne podobne do zaburzeń ze spektrum autyzmu mogą być także powodowane przez:
- F84.2 zespół Retta
- Q99.2 zespół łamliwego chromosomu X
- F84.3 dziecięce zaburzenie dezintegracyjne
- F94.1 reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie – RAD (reactive attachment disorder)
- F98.4 stereotypie ruchowe
- F90 zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – ADHD
- F21 osobowość schizotypowa (w dzieciństwie)
- F20 schizofrenia (dziecięca)
Inne zaburzenia psychiczne i choroby, mogące mieć związek ze spektrum:
- F42 zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
- F95 tiki
- R48 dysleksja
- B58 toksoplazmoza (wrodzona)
- G80 mózgowe porażenie dziecięce
- G40-G41 padaczka
Przyczyny[edytuj | edytuj kod]
 |
Tę sekcję należy dopracować |
Prawdopodobnie u podłoża wszystkich zaburzeń ze spektrum autyzmu leżą defekty neurologiczne o szczegółowo nieznanej etiologii. Do najczęściej wymienianych, potencjalnych przyczyn ich powstawania należą:
- genetyczne – uwarunkowane genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11;
- Naukowcy odkryli 20-30 genów odpowiedzialnych za powstawanie autyzmu i wyróżniają geny odpowiedzialne za powstanie wczesnej i późnej odmiany autyzmu. Geny na chromosomie 11 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u mężczyzn, a geny na chromosomie 4 – u kobiet. Kobiety posiadają więcej genów odpowiedzialnych za powstanie autyzmu niż mężczyźni. Przekazywana jest nie tyle podatność na autyzm, ile skłonność do wystąpienia zaburzenia autystycznego: trudności przystosowania, cech osobowości, czy innych psychoz[2].
- wiek ojca od 40 i więcej lat zwiększa ryzyko zachorowalności na autyzm
- zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny
- zaburzenia flory bakteryjnej jelit[3][4]
- urazy okołoporodowe
- uszkodzenia centralnego układu nerwowego
- toksoplazmoza (wrodzona)
- mózgowe porażenie dziecięce
- poważne infekcje i intensywna antybiotykoterapia w okresie niemowlęcym
Mimo że rodzice mogą zauważyć pierwsze objawy autyzmu u swojego dziecka po pierwszych rutynowych szczepieniach, a obawy niektórych doprowadziły do zmniejszenia częstości stosowania szczepień u dzieci (a w związku z tym zwiększenia prawdopodobieństwa epidemii odry), wykazano brak związku pomiędzy stosowaniem szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczkę, a występowaniem autyzmu. Nie ma naukowych dowodów także na to, że Thiomersal (w USA znany jako Thimerosal) występujący w szczepionkach może przyczynić się do wystąpienia autyzmu[5][6].
Objawy[edytuj | edytuj kod]
|
|
Tę sekcję należy dopracować |
Zachowania wskazujące na możliwość występowania u dziecka zaburzeń autystycznych
Objawy autyzmu według Leo Kannera:
- autystyczna izolacja
- przymus stałości otoczenia
- niezdolność do interakcji społecznych, często powiązana z niepohamowaną agresją
- stereotypowe, powtarzające się czynności
- zaburzenia mowy
- łatwość mechanicznego zapamiętywania
- nie gaworzy, nie wskazuje, nie wykonuje świadomych gestów po pierwszym roku życia
- nie mówi ani jednego słowa w wieku 16 miesięcy
- nie składa słów w pary w wieku 2 lat
- nie reaguje na imię
- traci zdolności językowe lub społeczne
Inne objawy:
- słaby kontakt wzrokowy
- nie potrafi się bawić zabawkami
- nadmiernie porządkuje zabawki lub inne przedmioty
- jest przywiązane do jednej zabawki lub przedmiotu
- nie uśmiecha się
- czasem wydaje się upośledzone słuchowo lub (w zespole Aspergera) ma wyostrzony zmysł słuchu
- urojenia
- omamy
Terapia[edytuj | edytuj kod]
Autyzm jest nieuleczalny. Do nielicznych terapii o udowodnionej naukowo skuteczności należą interwencje behawioralne oparte m. in. na stosowanej analizie behawioralnej (ang. applied behavior analysis)[7] oraz terapia poznawczo-behawioralna. Z zamiarem złagodzenia skutków spektrum autyzmu stosuje się: dietę eliminacyjną (bez glutenu i kazeiny) – chociaż brak jest badań klinicznych potwierdzających jej skuteczność[8], a diety eliminacyjne noszą ryzyko niedożywienia i osteoporozy[9][10]. Znaczną popularnością cieszy się tzw. terapia integracji sensorycznej (SI), opracowana w latach 70. przez Jean Ayres, jednakże wyniki badań klinicznych przeprowadzone w ostatnich 40 latach nie pozwalają na uznanie tej metody za skuteczną[11][12]. Przynajmniej dwa towarzystwa medyczne (American Academy of Pediatrics[13] i brytyjskie College of Occupational Therapists) przestrzegają przed stosowaniem SI.
Prowadzone są wczesne badania kliniczne nad skutecznością suraminy dla zwalczania objawów autystycznych[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- neurony lustrzane
- teoria umysłu
- Temple Grandin (osoba z autyzmem wysokofunkcjonującym)
- Lorna Wing (psychiatra)
- Christopher Gillberg (psychiatra)
- Hans Asperger (psychiatra)
- Simon Baron-Cohen (psycholog)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑
Arthur L. Beaudet, Autism: highly heritable but not inherited, „Nature Medicine”, 13 (5), 2007, s. 534–536, DOI: 10.1038/nm0507-534, ISSN 1078-8956, PMID: 17479094.
- ↑ Autyzm rodzinny – Nie-Grzeczne Dzieci
- ↑
Helen E. Vuong, Elaine Y. Hsiao, Emerging roles for the gut microbiome in autism spectrum disorder, „Biological Psychiatry”, 81 (5), 2017, s. 411–423, DOI: 10.1016/j.biopsych.2016.08.024, ISSN 1873-2402, PMID: 27773355, PMCID: PMC5285286.
- ↑ Q. Li, J.-M. Zhou, The microbiota-gut-brain axis and its potential therapeutic role in autism spectrum disorder, „Neuroscience”, 324, 2016, s. 131–139, DOI: 10.1016/j.neuroscience.2016.03.013, ISSN 1873-7544, PMID: 26964681.
- ↑ Asif Doja, Wendy Roberts, Immunizations and autism: a review of the literature, „The Canadian Journal of Neurological Sciences. Le Journal Canadien Des Sciences Neurologiques”, 33 (4), 2006, s. 341–346, ISSN 0317-1671, PMID: 17168158.
- ↑ B. Taylor, Vaccines and the changing epidemiology of autism, „Child: Care, Health and Development”, 32 (5), 2006, s. 511–519, DOI: 10.1111/j.1365-2214.2006.00655.x, ISSN 0305-1862, PMID: 16919130.
- ↑ Edward P. Sarafino, Applied behavior analysis : principles and procedures for modifying behavior, Hoboken, NJ: Wiley, 2012, ISBN 978-0-470-57152-1, OCLC 714727869.
- ↑ Salvador Marí-Bauset i inni, Evidence of the gluten-free and casein-free diet in autism spectrum disorders: a systematic review, „Journal of Child Neurology”, 29 (12), 2014, s. 1718–1727, DOI: 10.1177/0883073814531330, ISSN 1708-8283, PMID: 24789114.
- ↑ Midge Kirby, Elaine Danner, Nutritional deficiencies in children on restricted diets, „Pediatric Clinics of North America”, 56 (5), 2009, s. 1085–1103, DOI: 10.1016/j.pcl.2009.07.003, ISSN 1557-8240, PMID: 19931065.
- ↑ Mary L. Hediger i inni, Reduced bone cortical thickness in boys with autism or autism spectrum disorder, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 38 (5), 2008, s. 848–856, DOI: 10.1007/s10803-007-0453-6, ISSN 0162-3257, PMID: 17879151.
- ↑ Russell Lang i inni, Sensory integration therapy for autism spectrum disorders: a systematic review, „Research in Autism Spectrum Disorders”, 6 (3), 2012, s. 1004–1018, DOI: 10.1016/j.rasd.2012.01.006.
- ↑ Jane Case-Smith, Lindy L. Weaver, Mary A. Fristad, A systematic review of sensory processing interventions for children with autism spectrum disorders, „Autism: The International Journal of Research and Practice”, 19 (2), 2015, s. 133–148, DOI: 10.1177/1362361313517762, ISSN 1461-7005, PMID: 24477447.
- ↑ Section On Complementary And Integrative Medicine i inni, Sensory integration therapies for children with developmental and behavioral disorders, „Pediatrics”, 129 (6), 2012, s. 1186–1189, DOI: 10.1542/peds.2012-0876, ISSN 1098-4275, PMID: 22641765.
- ↑ Robert K. Naviaux i inni, Low‐dose suramin in autism spectrum disorder: a small, phase I/II, randomized clinical trial, „Annals of Clinical and Translational Neurology”, 4 (7), 2017, s. 491–505, DOI: 10.1002/acn3.424, ISSN 2328-9503, PMID: 28695149, PMCID: PMCPMC5497533.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- SPOA Dalej Razem – Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Dalej Razem”, organizacja działająca na rzecz osób autystycznych i ich rodzin.
- Wykłady profesor Ewy Pisuli na Uniwersytecie Warszawskim: Autyzm u dzieci
- Badania naukowe pt. „Rola czynników genetycznych w patogenezie autyzmu”, Zakład Genetyki Medycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
- Michael Cundall, Autism, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).
- AFIRM – strona z materiałami o skutecznych formach terapii autyzmu dla dzieci, młodzieży i młodych dorosłych (ang.)
