Koleń pospolity

Koleń pospolity
	Squalus acanthias
	Linnaeus, 1758
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	Ryby chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Rząd	koleniokształtne
Rodzina	koleniowate
Rodzaj	Squalus
Gatunek	koleń pospolity
Synonimy
	Squalus fernandinus Molina, 1782; Squalus acanthias chilensis Suckow, 1799; Acanthias vulgaris Risso, 1827; Acanthias americanus Storer, 1846; Acanthias vulgaris Bonaparte, 1846; Spinax mediterraneus Gistel, 1848; Acanthias linnei Malm, 1877; Acanthias lebruni Vaillant, 1888; Acanthias commun Navarrete, 1898; Squalus wakiyae Tanaka, 1918; Squalus kirki Phillipps, 1931; Squalus whitleyi Phillipps, 1931; Squalus barbouri Howell Rivero, 1936; Squalus tasmaniensis Howell Rivero, 1936; Squalus acanthias ponticus Myagkov & Kondyurin, 1986; Squalus acanthias africana Myagkov & Kondyurin, 1986;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koleń pospolity^[19], koleń^[20] (Squalus acanthias) – gatunek ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny koleniowatych (Squalidae). Ceniona ryba konsumpcyjna^{[przez kogo?]}.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Przybrzeżne wody klimatu umiarkowanego wzdłuż szelfu kontynentalnego, w wodach o temperaturze od 7–15 °C. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Spotykany również w zachodniej części Bałtyku. Zanotowano przypadki wpływania do estuariów.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Ciało torpedowate, szaro-brązowe z jaśniejszym brzuchem. Dwie płetwy grzbietowe, w każdej jeden kolec połączony z gruczołem jadowym. Kolenie osiągają przeciętnie do 160 cm długości (samice do 120 cm) i do 9 kg masy ciała. Największe okazy dorastają do 2 m. Pływają w stadach liczących kilkaset do kilku tysięcy sztuk. Żywią się rybami, głowonogami i skorupiakami.

Koleń pospolity wyróżnia się najdłuższą ze wszystkich ryb chrzęstnoszkieletowych ciążą^[21] trwającą 22–24 miesięcy. Samica rodzi od 1–20, przeciętnie 6–7 młodych. Młode po urodzeniu mają ok. 30 cm długości.

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

Gatunek wpisany do Czerwonej Księgi IUCN jako narażony na wyginięcie (kategoria VU). Jeden z najpospolitszych i najdłużej żyjących rekinów – kolenie pospolite żyją do 75 lat.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Squalus acanthias, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).
↑ G.I. Molina: Saggio sulla storia naturale del Chili. Bologna: Nella Stamperia de S. Tommaso d’ Aquino, 1782, s. 229. (wł.).
↑ G.A. Suckow: Anfangsgründe der theoretischen und angewandten Naturgeschichte der Thiere. Cz. 4. Leipzig: in der Weidmannischen Buchhandlung, 1799, s. 98. (niem.).
↑ A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l’Europe méridionale, et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. T. 3. Paris: Chez F.-G. Levrault, 1827, s. 131. (fr.).
↑ D.H. Storer. A synopsis of the fishes of North America. „Memoirs of the American Academy of Arts and Sciences”. New series. 2, s. 506, 1846. (ang.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Catalogo metodico dei pesci europei. „Atti della Settima Adunanza degli Scienziati Italiani Sesta Riunione”. 7 (2), s. 15, 1846. (wł.).
↑ J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. 103. (niem.).
↑ A.W. Malm: Göteborgs och Bohusläns fauna, ryggradsdjuren. Göteborg: Göteborg Handelstidning Akteriolags Tryckeri, 1877, s. 624. (szw.).
↑ L.L. Vaillant: Poissons. W: Mission scientifique du cap Horn, 1882-1883. T. 6: Zoologie. Cz. 6. Paris: Gauthier-Villars, 1888, s. 13, ryc. 1 (rys. 2–2b). (fr.).
↑ A. Navarrete: Manual de ictiología marina, concretado á las especies alimenticias conocidas en las costas de España é islas Baleares. Madrid: Imprenta de la viuda é hija de Gómez Fuentenebro, 1898, s. 58, rys. 13. (hiszp.).
↑ S. Tanaka: Figures and descriptions of the fishes of Japan: including Riukiu Islands, Bonin Islands, Formosa, Kurile Islands, Korea, and southern Sakhalin. Cz. 27. Tokyo: Tokyo Printing Co., 1918, s. 475, ryc. 130 (rys. 368–370). (jap. • ang.).
↑ ^a ^b W.J. Phillipps. New species of piked dogfish. „New Zealand Journal of Science and Technology”. 12 (6), s. 361, 1931. (ang.).
↑ L. Howell Rivero. Some new, rare and little-known fishes from Cuba. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 41 (4), s. 47, ryc. 12, 1936. (ang.).
↑ L. Howell Rivero. A new shark from Tasmania. „Occasional Papers of the Boston Society of Natural History”. 8, s. 267, ryc. 10, 1936. (ang.).
↑ Myagkov i Kondyurin 1986 ↓, s. 562.
↑ Myagkov i Kondyurin 1986 ↓, s. 564.
↑ B.B. Finucci B.B. i inni, Squalus acanthias, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-08] (ang.).
↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

N.A. Myagkov & V.V. Kondyurin. Dogfishes Squalus (Squalidae), of the Atlantic Ocean and comparative notes on the species of this genus from other regions. „Voprosy Ikhtiologii”. 26 (4), s. 560–575, 1986. (ros.).
Squalus acanthias. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 28 września 2008]

[itis-1] Squalus acanthias, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).

[Molina-3] G.I. Molina: Saggio sulla storia naturale del Chili. Bologna: Nella Stamperia de S. Tommaso d’ Aquino, 1782, s. 229. (wł.).

[Suckow-4] G.A. Suckow: Anfangsgründe der theoretischen und angewandten Naturgeschichte der Thiere. Cz. 4. Leipzig: in der Weidmannischen Buchhandlung, 1799, s. 98. (niem.).

[Risso-5] A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l’Europe méridionale, et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. T. 3. Paris: Chez F.-G. Levrault, 1827, s. 131. (fr.).

[Storer-6] D.H. Storer. A synopsis of the fishes of North America. „Memoirs of the American Academy of Arts and Sciences”. New series. 2, s. 506, 1846. (ang.).

[Bonaparte-7] Ch.L. Bonaparte. Catalogo metodico dei pesci europei. „Atti della Settima Adunanza degli Scienziati Italiani Sesta Riunione”. 7 (2), s. 15, 1846. (wł.).

[Gistel-8] J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. 103. (niem.).

[Malm-9] A.W. Malm: Göteborgs och Bohusläns fauna, ryggradsdjuren. Göteborg: Göteborg Handelstidning Akteriolags Tryckeri, 1877, s. 624. (szw.).

[Vaillant-10] L.L. Vaillant: Poissons. W: Mission scientifique du cap Horn, 1882-1883. T. 6: Zoologie. Cz. 6. Paris: Gauthier-Villars, 1888, s. 13, ryc. 1 (rys. 2–2b). (fr.).

[Navarrete-11] A. Navarrete: Manual de ictiología marina, concretado á las especies alimenticias conocidas en las costas de España é islas Baleares. Madrid: Imprenta de la viuda é hija de Gómez Fuentenebro, 1898, s. 58, rys. 13. (hiszp.).

[Tanaka-12] S. Tanaka: Figures and descriptions of the fishes of Japan: including Riukiu Islands, Bonin Islands, Formosa, Kurile Islands, Korea, and southern Sakhalin. Cz. 27. Tokyo: Tokyo Printing Co., 1918, s. 475, ryc. 130 (rys. 368–370). (jap. • ang.).

[Phillipps-13] W.J. Phillipps. New species of piked dogfish. „New Zealand Journal of Science and Technology”. 12 (6), s. 361, 1931. (ang.).

[Howell_Rivero-14] L. Howell Rivero. Some new, rare and little-known fishes from Cuba. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 41 (4), s. 47, ryc. 12, 1936. (ang.).

[Howell_Rivero2-15] L. Howell Rivero. A new shark from Tasmania. „Occasional Papers of the Boston Society of Natural History”. 8, s. 267, ryc. 10, 1936. (ang.).

[CITEREFMyagkovKondyurin1986562-16] Myagkov i Kondyurin 1986 ↓, s. 562.

[CITEREFMyagkovKondyurin1986564-17] Myagkov i Kondyurin 1986 ↓, s. 564.

[iucn-18] B.B. Finucci B.B. i inni, Squalus acanthias, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-08] (ang.).

[KRR-19] Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973

[Nikolski-20] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[21] Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9 (seria).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]