Stalker (film 1979)

	Stalker; Сталкер
	Stalker; Сталкер
Gatunek	dramat obyczajowy; sci-fi
Data premiery	1979
Kraj produkcji	ZSRR
Język	rosyjski
Czas trwania	163 min
Reżyseria	Andriej Tarkowski
Scenariusz	Andriej Tarkowski,,; Arkadij i Boris Strugaccy
Główne role	Aleksandr Kajdanowski; Anatolij Sołonicyn; Nikołaj Grińko; Alisa Friejndlich; Natasza Abramowa
Muzyka	Eduard Artiemjew
Zdjęcia	Gieorgij Rerberg
Scenografia	Aleksandr Bojm
Kostiumy	Jelena Fomina
Montaż	Ludmiła Fiejginowa
Produkcja	Aleksandra Diemidowa
Wytwórnia	Mosfilm
Budżet	1 000 000 rubli
	Nagrody
	Nagroda Jury Ekumenicznego Cannes w 1980 roku

Jan Chrzciciel – pojawiający się w filmie, obok innych przykładów symboliki chrześcijańskiej, fragment Ołtarza Gandawskiego.

Stalker (ros. Сталкер) – radziecki film filozoficzno-obyczajowy w reżyserii Andrieja Tarkowskiego z 1979 roku. Powstał na motywach powieści Piknik na skraju drogi autorstwa braci Strugackich. Opowiada o wyprawie przewodnika (Stalkera) i jego dwóch klientów (Profesora i Pisarza) w głąb tajemniczej Zony, w celu znalezienia komnaty gdzie spełniają się najskrytsze marzenia.

Według jednego z wywiadów udzielonych przez samego reżysera, związki z powieścią Strugackich są luźne, właściwie sprowadzają się tylko do użycia dwóch słów – Stalker i Zona^[2]. Jednakże oglądając film i czytając książkę natrafić można na więcej podobieństw. W obu dziełach Zona jest przedstawiona jako obszar ogrodzony i strzeżony przez uzbrojone służby. Tak jak w powieści, Stalker używa prostych sztuczek do znajdywania w Zonie bezpiecznej ścieżki (np. rzuca przed siebie małe obiekty by sprawdzić lokalną grawitację). Wspólne są także postać Jeżozwierza, oraz koncepcja przedmiotu/miejsca spełniającego życzenia.

Stalker był ostatnim filmem Tarkowskiego zrealizowanym w ZSRR^[3], a zarazem pierwszym, mówiącym wprost o naglącej potrzebie odnowy duchowej współczesnego człowieka^[4].

Termin „stalker” pochodzi od angielskiego wyrażenia to stalk (śledzić, tropić). W filmie stalker jest profesjonalnym przewodnikiem po Zonie, kimś kto przekracza granicę zabronionej strefy w określonym celu^[2].

W filmie można znaleźć odniesienia do sztuki, zawarte są także fragmenty Apokalipsy św. Jana i Ewangelii Łukasza^[3].

Obsada[edytuj | edytuj kod]

Aleksandr Kajdanowski – Stalker
Nikołaj Grińko – Profesor
Anatolij Sołonicyn – Pisarz
Alisa Friejndlich – żona Stalkera
Natasza Abramowa – Marta, córka Stalkera
Faime Jurno – znajoma Pisarza
Ye. Kostin – Luger, właściciel kawiarni
R. Rendi – motocyklista

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Tarkowski początkowo proponował adaptację Pikniku... swojemu przyjacielowi, Giorgiemu Kałatozowowi. Ten jednak, wobec trudności z uzyskaniem praw autorskich od Strugackich, zrezygnował^[2]. Pomysł na film stopniowo dojrzewał w Tarkowskim, pociągała go możliwość zastosowania zasady trzech jedności – czasu, miejsca i akcji^[2].

Głosy krytyków[edytuj | edytuj kod]

Edward Kabiesz pisze, że film „można interpretować różnie. Jako krytykę systemu totalitarnego i symboliczny obraz dokonanych przez niego duchowych spustoszeń, ale także jako wołanie o potrzebę duchowej odnowy człowieka żyjącego teraz^[3]”.

W plebiscycie krytyków filmowych, zorganizowanym w 2012 r. przez czasopismo Brytyjskiego Instytutu Filmowego „Sight & Sound”, Stalker na 250 ocenianych filmów zajął 29 miejsce^[5].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

1980: Nagroda Specjalna Jury Ekumenicznego i OCIC na XXXIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes^[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vida T. Johnson: The Films of Andrei Tarkovsky: A Visual Fugue. Indiana University Press, 1994, s. 139-140. ISBN 0-253-20887-4.
↑ ^a ^b ^c ^d John Gianvito: Andrei Tarkovsky: Interviews. University Press of Mississippi, 2006, s. 50-54. ISBN 1-57806-220-9. [dostęp 2010-12-10].
↑ ^a ^b ^c Edward Kabiesz. Filmowe misterium. „Gość Niedzielny”. 1, s. 56, 2010-01-10. Katowice. ISSN 0137-7604. [dostęp 2010-12-10].
↑ Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 506. ISBN 978-83-60292-30-3.
↑ Critics’ Top 250 Films (ang.). W: Sight & Sound [on-line]. British Film Institute, 2012. [dostęp 2014-10-27].
↑ Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 246

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

SewerynS. Kuśmierczyk SewerynS., Księga filmów Andrieja Tarkowskiego, Warszawa: Skorpion, 2012, s. 279-342, ISBN 978-83-86466-73-3, OCLC 812713915 .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[Johnson-1] Vida T. Johnson: The Films of Andrei Tarkovsky: A Visual Fugue. Indiana University Press, 1994, s. 139-140. ISBN 0-253-20887-4.

[gianvito-2] John Gianvito: Andrei Tarkovsky: Interviews. University Press of Mississippi, 2006, s. 50-54. ISBN 1-57806-220-9. [dostęp 2010-12-10].

[kabiesz-3] Edward Kabiesz. Filmowe misterium. „Gość Niedzielny”. 1, s. 56, 2010-01-10. Katowice. ISSN 0137-7604. [dostęp 2010-12-10].

[SEFR-4] Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 506. ISBN 978-83-60292-30-3.

[5] Critics’ Top 250 Films (ang.). W: Sight & Sound [on-line]. British Film Institute, 2012. [dostęp 2014-10-27].

[6] Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 246

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]