Stalker (film 1979)
| ||
| Gatunek | dramat obyczajowy sci-fi | |
| Data premiery | 1979 | |
| Kraj produkcji | ZSRR | |
| Język | rosyjski | |
| Czas trwania | 163 min | |
| Reżyseria | Andriej Tarkowski | |
| Scenariusz | Andriej Tarkowski,, Arkadij i Boris Strugaccy | |
| Główne role | Aleksandr Kajdanowski Anatolij Sołonicyn Nikołaj Grińko Alisa Friejndlich Natasza Abramowa | |
| Muzyka | Eduard Artiemjew | |
| Zdjęcia | Gieorgij Rerberg | |
| Scenografia | Aleksandr Bojm | |
| Kostiumy | Jelena Fomina | |
| Montaż | Ludmiła Fiejginowa | |
| Produkcja | Aleksandra Diemidowa | |
| Wytwórnia | Mosfilm | |
| Budżet | 1 000 000 rubli[1] | |
| Nagrody | ||
| Nagroda Jury Ekumenicznego Cannes w 1980 roku | ||
.jpg)
Stalker (ros. Сталкер) – radziecki film filozoficzno-obyczajowy w reżyserii Andrieja Tarkowskiego z 1979 roku. Powstał na motywach powieści Piknik na skraju drogi autorstwa braci Strugackich. Opowiada o wyprawie przewodnika (Stalkera) i jego dwóch klientów (Profesora i Pisarza) w głąb tajemniczej Zony, w celu znalezienia komnaty gdzie spełniają się najskrytsze marzenia.
Według jednego z wywiadów udzielonych przez samego reżysera, związki z powieścią Strugackich są luźne, właściwie sprowadzają się tylko do użycia dwóch słów – Stalker i Zona[2]. Jednakże oglądając film i czytając książkę natrafić można na więcej podobieństw. W obu dziełach Zona jest przedstawiona jako obszar ogrodzony i strzeżony przez uzbrojone służby. Tak jak w powieści, Stalker używa prostych sztuczek do znajdywania w Zonie bezpiecznej ścieżki (np. rzuca przed siebie małe obiekty by sprawdzić lokalną grawitację). Wspólne są także postać Jeżozwierza, oraz koncepcja przedmiotu/miejsca spełniającego życzenia.
Stalker był ostatnim filmem Tarkowskiego zrealizowanym w ZSRR[3], a zarazem pierwszym, mówiącym wprost o naglącej potrzebie odnowy duchowej współczesnego człowieka[4].
Termin „stalker” pochodzi od angielskiego wyrażenia to stalk (śledzić, tropić). W filmie stalker jest profesjonalnym przewodnikiem po Zonie, kimś kto przekracza granicę zabronionej strefy w określonym celu[2].
W filmie można znaleźć odniesienia do sztuki, zawarte są także fragmenty Apokalipsy św. Jana i Ewangelii Łukasza[3].
Spis treści
Obsada[edytuj | edytuj kod]
- Aleksandr Kajdanowski – Stalker
- Nikołaj Grińko – Profesor
- Anatolij Sołonicyn – Pisarz
- Alisa Friejndlich – żona Stalkera
- Natasza Abramowa – Marta, córka Stalkera
- Faime Jurno – znajoma Pisarza
- Ye. Kostin – Luger, właściciel kawiarni
- R. Rendi – motocyklista
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Tarkowski początkowo proponował adaptację Pikniku... swojemu przyjacielowi, Giorgiemu Kałatozowowi. Ten jednak, wobec trudności z uzyskaniem praw autorskich od Strugackich, zrezygnował[2]. Pomysł na film stopniowo dojrzewał w Tarkowskim, pociągała go możliwość zastosowania zasady trzech jedności – czasu, miejsca i akcji[2].
Głosy krytyków[edytuj | edytuj kod]
Edward Kabiesz pisze, że film „można interpretować różnie. Jako krytykę systemu totalitarnego i symboliczny obraz dokonanych przez niego duchowych spustoszeń, ale także jako wołanie o potrzebę duchowej odnowy człowieka żyjącego teraz[3]”.
W plebiscycie krytyków filmowych, zorganizowanym w 2012 r. przez czasopismo Brytyjskiego Instytutu Filmowego „Sight & Sound”, Stalker na 250 ocenianych filmów zajął 29 miejsce[5].
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
- 1980: Nagroda Specjalna Jury Ekumenicznego i OCIC na XXXIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Vida T. Johnson: The Films of Andrei Tarkovsky: A Visual Fugue. Indiana University Press, 1994, s. 139-140. ISBN 0-253-20887-4.
- ↑ a b c d John Gianvito: Andrei Tarkovsky: Interviews. University Press of Mississippi, 2006, s. 50-54. ISBN 1-57806-220-9. [dostęp 2010-12-10].
- ↑ a b c Edward Kabiesz. Filmowe misterium. „Gość Niedzielny”. 1, s. 56, 2010-01-10. Katowice. ISSN 0137-7604. [dostęp 2010-12-10].
- ↑ Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 506. ISBN 978-83-60292-30-3.
- ↑ Critics’ Top 250 Films (ang.). W: Sight & Sound [on-line]. British Film Institute, 2012. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Edward Pawlak, Barbara Pełka, Film radziecki w Polsce, Warszawa 1985, s. 246
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Seweryn Kuśmierczyk, Księga filmów Andrieja Tarkowskiego, Warszawa: Skorpion, 2012, s. 279-342, ISBN 978-83-86466-73-3, OCLC 812713915.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Plakat z filmu
- Stalker w bazie IMDb (ang.)
- Stalker w bazie Filmweb
