Stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii – instytucje prawa polskiego, służące zapobieganiu i zwalczaniu epidemii, istniejące w prawie polskim od 2001.

Stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii przewidywała ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz.U. z 2001 r. nr 126, poz. 1384). Obecnie są one regulowane ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284).

Stan zagrożenia epidemicznego oznacza sytuację prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych[1]. Natomiast przez stan epidemii należy rozumieć sytuację prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii[2].

Oba stany, na wniosek państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wprowadza i znosi wojewoda w drodze rozporządzenia[3]. Jeśli jednak zagrożenie epidemiczne lub epidemia występuje na obszarze więcej niż jednego województwa, stany te, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego, wprowadza minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej[4].

W Polsce po raz pierwszy zostały zastosowane w 2020, w związku z zagrożeniem rozprzestrzenia się koronawirusa SARS-CoV-2. 14 marca 2020 został ogłoszony na terenie całego kraju stan zagrożenia epidemicznego[5]. Został on odwołany 20 marca 2020[6], wraz z wprowadzeniem stanu epidemii[7]. 16 maja 2022 nastąpiła zmiana odwrotna: zniesiono stan epidemii[8], wprowadzając w jego miejsce stan zagrożenia epidemicznego[9], zniesiony 1 lipca 2023[10].

Zakazy i nakazy możliwe do wprowadzenia w stanach zagrożenia epidemicznego i stanie epidemii[edytuj | edytuj kod]

Podczas stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii mogą być wprowadzone:

  • czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się[11]
  • czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych[11]
  • czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy[11]
  • zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności[11]
  • obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów[11]
  • nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych[11]
  • obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych[11]

Ponadto, w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego mogą zostać wprowadzone:

  • czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców[12]
  • czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły[12]
  • obowiązek poddania się badaniom lekarskim przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie[12]
  • obowiązek stosowania określonych środków profilaktycznych i zabiegów[12]
  • obowiązek poddania się kwarantannie[12]
  • czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia[12]
  • nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów[12]
  • nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach[12]
  • zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie[12]
  • nakaz określonego sposobu przemieszczania się[12]
  • nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach[12]

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Celem tych rozwiązań jest zapobieganie i zwalczanie epidemii. Środkiem do realizacji tego celu są różnego rodzaju ograniczenia praw jednostki, co upodabnia je do przewidzianych przez Konstytucję RP stanów nadzwyczajnych; ponieważ jednak formalnie nimi nie są, odpowiednie przepisy konstytucyjne nie mają do nich zastosowania. Stąd też stan zagrożenia epidemicznego i stan epidemii określa się niekiedy jako „pozakonstytucyjne stany nadzwyczajne”. W przeszłości Trybunał Konstytucyjny stwierdzał, że ustanawianie w drodze ustawowej stanów zbliżonych do nadzwyczajnych jest niekonstytucyjne[13]. Również sam stan epidemii spotkał się z krytyką w orzecznictwie[14]. Teoretycznie alternatywą dla stanów epidemicznych mógłby być stan klęski żywiołowej[15], który jednak nie pozwalałby na ograniczenie wolności zgromadzeń[16], a co z kolei możliwe byłoby w stanie wyjątkowym[17].

Dr hab. Monika Płatek oraz dr hab. Mikołaj Małecki twierdzą, że stany te są w istocie stanami nadzwyczajnymi[18][19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Art. 2 pkt 23 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  2. ↑ Art. 2 pkt 22 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  3. ↑ Art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  4. ↑ Art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 433).
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 490).
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz. 340).
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz. 1027).
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1028)
  10. ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1118)
  11. ↑ a b c d e f g Art. 46 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  12. ↑ a b c d e f g h i j k Art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1284)
  13. ↑ Gazeta prawna: Pozakonstytucyjny stan nadzwyczajny, czyli anormalne funkcjonowanie państwa i daleko idące ograniczenia praw i wolności i przywołany tam wyrok TK z 21 kwietnia 2009 r., sygn. akt K 50/07.
  14. ↑ Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 27 października 2020 r., sygn. akt II SA/Op 219/20
  15. ↑ Leszek Garlicki: Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Wolters Kluwer, 2020, s. 37–39, 475–476. ISBN 978-83-8223-214-1.
  16. ↑ Art. 233 ust. 3 Konstytucji RP odczytywany a contrario.
  17. ↑ Art. 233 ust. 1 Konstytucji RP odczytywany a contrario.
  18. ↑ Monika Płatek: Liczy się treść, nie nazwa. Rząd ogłosił i wprowadził nadzwyczajny stan klęski żywiołowej. wyborcza.pl, 23 marca 2020. [dostęp 2021-10-03].
  19. ↑ Mikołaj Małecki: Wybory prezydenckie w cieniu epidemii: legalne najwcześniej w sierpniu 2020. Dogmaty Karnisty, 15 kwietnia 2020. [dostęp 2021-10-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stan_zagrożenia_epidemicznego_i_stan_epidemii&oldid=70799977”