Stanisław Brejnak
 podpułkownik pilot obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
212 eskadra niszczycielska nocna |
| Stanowiska |
dowódca dywizjonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.svg){kind=small}
Stanisław Marceli Brejnak (ur. 26 kwietnia 1907 w Sosnowcu, zm. 29 marca 1974 w San Diego) – podpułkownik pilot obserwator Wojska Polskiego, pilot doświadczalny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Jana i Walerii, w 1926 roku zdał maturę w Korpusie Kadetów nr 2 i wstąpił do Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Dęblinie. Ukończył ją 15 sierpnia 1928 roku z 35. lokatą w II promocji OSL. W stopniu podporucznika obserwatora otrzymał przydział do nowo powstającej 212 eskadry niszczycielskiej nocnej[1].
W 1929 roku został skierowany na kurs pilotażu w Dęblinie, po jego ukończeniu został przydzielony do 112 eskadry myśliwskiej. W następnym roku został skierowany na studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W trakcie studiów, w 1935 roku, odbył wyższy kurs pilotażu w Grudziądzu. W tym samym roku został przydzielony do Instytutu Technicznego Lotnictwa jako kierownik Referatu Prób Zdatności Samolotów. Studia ukończył w 1936 roku i uzyskał dyplom inżyniera. 10 stycznia 1938 roku został mianowany dowódcą eskadry Samolotów Prototypowych Samodzielnego Dywizjonu Doświadczalnego ITL[2].
Zajmował się oblotem i badaniem nowych konstrukcji, m.in. jesienią 1938 roku rozbił na Okęciu samolot WZ-XII „Kogutek” II[3]. Po wybuchu II wojny światowej odpowiadał za ewakuację sprzętu latającego ITL. 23 września 1939 roku przekroczył granicę rumuńską i przez Jugosławię i Włochy przedostał się do Francji. 12 października dotarł do Paryża, ale już 16 grudnia 1939 roku znalazł się na terenie Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii i otrzymał numer służbowy RAF 76609[4].
26 marca 1940 roku został skierowany na szkolenie na brytyjskim sprzęcie w 15 Operational Training Unit (OTU) w Redhill, następnie w 18 OTU w Hucknall i 24 OTU w Penrhos[4]. Po ukończeniu szkolenia 22 lipca 1940 roku otrzymał przydział do dywizjonu 301 na stanowisko dowódcy eskadry A[5]. W okresie Bitwy o Wielką Brytanię wykonał trzy loty bojowe. 21 września atakował barki desantowe zebrane w porcie Boulogne[6], nalot na ten sam cel powtórzy w nocy 25 września[7]. 12 października wykonał lot na bombardowanie barek oraz statków w porcie Ostenda[8]. W nocy z 17 na 18 kwietnia 1941 roku wziął udział w pierwszym nalocie dywizjonu 301 na Berlin[9]. 22 czerwca 1941 roku ukończył turę lotów bojowych i do listopada 1941 roku był dowódcą eskadry szkolnej w 18 OTU[10]. 13 listopada 1941 roku objął dowództwo nad dywizjonem 307[11]. Pomimo entuzjazmu do latania nie miał predyspozycji do bycia nocnym pilotem myśliwskim. Jerzy Damsz wspominał, że miał problemy z akomodacją wzroku[12]. Dowództwo dywizjonu 307 zdał 21 lipca 1942 r. i otrzymał przydział do Wydziału Wyszkolenia Lotniczego Inspektoratu Lotnictwa[13].
Od kwietnia 1943 roku był słuchaczem Wyższej Szkoły Lotniczej, w lutym 1944 roku jako jej absolwent, otrzymał przydział na stanowisko szefa Wydziału Lotniczego w sztabie Naczelnego Wodza. W styczniu 1945 roku został oficerem łącznikowym w Maintenance Command, 14 maja został polskim oficerem łącznikowym w sztabach 91 i 92 Grupy RAF[14].
Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji. Początkowo wykładał mechanikę na Uniwersytecie Polskim w Londynie, w 1948 roku wyjechał do USA, gdzie pracował w przemyśle lotniczym. Zmarł 29 marca 1974 r. w San Diego[14]. Został pochowany na Holy Cross Cemetery and Mausoleum[15].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[16]:
- Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari,
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
- Medal Lotniczy – czterokrotnie,
- Polowa Odznaka Pilota.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 57.
- ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 139.
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 115.
- ↑ a b Krzystek 2012 ↓, s. 111.
- ↑ Hodyra 2017 ↓, s. 13.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 627.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 629.
- ↑ Sojda, Śliżewski, Hodyra 2016 ↓, s. 638.
- ↑ Hodyra 2017 ↓, s. 29.
- ↑ Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 24.
- ↑ Król 1990 ↓, s. 209.
- ↑ Damsz 2009 ↓, s. 127.
- ↑ Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 79.
- ↑ a b Jędrzejewski 2014 ↓, s. 140.
- ↑ Stanisław Brejnak. Niebieska Eskadra. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
- ↑ Stanisław Brejnak. Lista Krzystka. [dostęp 2020-12-28]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Damsz: Lwowskie Puchacze. Wspomnienia lotnika. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009. ISBN 978-83-240-1151-3. OCLC 833440804.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 2. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1998. ISBN 0-9522473-2-1. OCLC 749530912.
- Grzegorz Sojda, Grzegorz Śliżewski, Piotr Hodyra: Ci cholerni Polacy!: Polskie Siły Powietrzne w Bitwie o Anglię. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-625-3. OCLC 1004941915.
- Absolwenci Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie
- Polscy piloci myśliwscy
- Piloci doświadczalni
- Kapitanowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Podpułkownicy Polskich Sił Powietrznych
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Lotniczym
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji po II wojnie światowej
- Ludzie urodzeni w Sosnowcu
- Urodzeni w 1907
- Zmarli w 1974