Stanisław Car
![]() | |
Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Henryk Car |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1882 |
Data i miejsce śmierci | |
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej | |
Okres |
od 4 października 1935 |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator | |
Okres |
od 29 marca 1930 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator | |
Okres |
od 22 grudnia 1928 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP | |
Okres |
od 16 czerwca 1926 |
Poprzednik | |
Następca | |
Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP | |
Okres |
od 11 grudnia 1922 |
Następca | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Stanisław Henryk Car (ur. 26 kwietnia 1882 w Warszawie[1], zm. 18 czerwca 1938 tamże) – polski prawnik, polityk, wiceminister, a następnie minister sprawiedliwości. W latach 1930–1935 wicemarszałek Sejmu III kadencji, następnie marszałek Sejmu IV kadencji (1935–1938), wolnomularz[2]. Szef Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa i Prezydenta RP w latach 1918–1923 oraz w roku 1926.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny inteligenckiej. Studiował prawo na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim do 1905, a następnie na Uniwersytecie w Odessie (absolwent rocznika 1907). Odbył aplikację sądową (1908–1911), uzyskał wpis na listę adwokatów przysięgłych i otworzył kancelarię adwokacką. Był sędzią pokoju XI okręgu w Warszawie w 1915. Był pracownikiem Komisji Prawa Cywilnego Tymczasowej Rady Stanu[3].
Po ustąpieniu w 1922 r. Józefa Piłsudskiego wrócił do zawodu adwokata. Pełnił stanowisko szefa kancelarii cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, następnie Stanisława Wojciechowskiego (od lutego 1923 jego miejsce zajął Konstanty Lenc)[4]. W 1924 r. doprowadził do powstania w Warszawie czasopisma adwokatury stołecznej o nazwie „Palestra”, którego był pierwszym redaktorem naczelnym[5]. Po przewrocie majowym 1926 r. wrócił do polityki stając się jednym z najważniejszych polityków obozu sanacyjnego. Bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, aż do śmierci marszałka w 1935. Nowo wybrany prezydent RP Ignacy Mościcki wyznaczył go ponownie na stanowisko Szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, którą pełnił do października 1926 roku. Będąc Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, postanowieniem z 7 listopada 1928 r. został mianowany przez prezydenta RP członkiem Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej[6].
Należał do BBWR, gdzie był członkiem prezydium klubu parlamentarnego, a następnie także wiceprezesem koła (od sierpnia 1931). Współtworzył projekt konstytucji kwietniowej (współautor tez konstytucyjnych i generalny referent projektu).
Nazwisko oraz rola, jaką spełniał wobec Piłsudskiego (wykładnia prawa w sposób możliwie najkorzystniejszy dla jego celów politycznych) przyniosły mu ironiczny przydomek „Jego Interpretatorskoje Wieliczestwo”.
Zmarł po długiej chorobie 18 czerwca 1938[7][8]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[9] (kwatera 7-6-13)[10].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Orła Białego (pośmiertnie, 20 czerwca 1938)[11]
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (1935)[12]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1927)[13]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[14]
- Krzyż Walecznych[7]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska)[15]
- odznaczenia zagranicznie[7]
Stanisław Car w filmie[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Car występuje w filmie Śmierć prezydenta (1977) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Jego rolę grał Janusz Sykutera[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-07-24] .
- ↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 231.
- ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.
- ↑ Wiadomości polityczne. Zmiany w Belwederze. „Rozwój”, s. 1, nr 32 z 3 lutego 1923.
- ↑ A. Redzik, Poczet redaktorów naczelnych „Palestry”, „Palestra” 2014, nr 9, s. 369–370.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 272 Ruch służbowy. W Ministerstwie Sprawiedliwości [dostęp 2023-01-11].
- ↑ a b c † Stanisław Car. „Wschód”. Nr 87, s. 9, 20 czerwca 1938.
- ↑ Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
- ↑ Pogrzeb Marszałka Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 139 z 23 czerwca 1938.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: CAROWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-10-14] .
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 141, poz. 248 „Marszałkowi Sejmu, za istotne i wybitne zasługi dla Państwa”.
- ↑ Premier Sławek odznaczony Orderem Orła Białego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 159 z 16 lipca 1935.
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 706 „za wybitne i niepospolite zasługi w dziedzinie ustroju i administracji sądownictwa”.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
- ↑ Stanisław Car (1882–1938). Wszechnica Sejmowa: II Rzeczpospolita. [dostęp 2011-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2011)].
- ↑ Śmierć prezydenta w bazie filmpolski.pl
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
- Andrzej Garlicki: Od Brześcia do maja. Warszawa: Czytelnik, 1986. ISBN 83-07-01603-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje S. Cara w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl
- Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Noworosyjskiego
- Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego
- Członkowie Komisji Kodyfikacyjnej (II Rzeczpospolita)
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Marszałkowie Sejmu II Rzeczypospolitej
- Ministrowie sprawiedliwości II Rzeczypospolitej
- Naczelni prokuratorzy II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Politycy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem
- Polscy adwokaci
- Polscy wolnomularze (II Rzeczpospolita)
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935)
- Posłowie na Sejm IV kadencji (1935–1938)
- Sędziowie II Rzeczypospolitej
- Szefowie Kancelarii Prezydenta RP (II Rzeczpospolita)
- Urodzeni w 1882
- Wicemarszałkowie Sejmu II Rzeczypospolitej
- Współpracownicy Tymczasowej Rady Stanu
- Zmarli w 1938