Stanisław Car

Stanisław Car
Pełne imię i nazwisko	Stanisław Henryk Car
Data i miejsce urodzenia	26 kwietnia 1882 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	18 czerwca 1938 ; Warszawa, Polska
	Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 4 października 1935; do 18 czerwca 1938
Poprzednik	Kazimierz Świtalski
Następca	Walery Sławek
	Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator
Okres	od 29 marca 1930; do 4 grudnia 1930
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Poprzednik	Feliks Dutkiewicz
Następca	Czesław Michałowski
	Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator
Okres	od 22 grudnia 1928; do 29 grudnia 1929
Przynależność polityczna	Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Poprzednik	Aleksander Meysztowicz
Następca	Feliks Dutkiewicz
	Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP
Okres	od 16 czerwca 1926; do listopada 1926
Poprzednik	Konstanty Lenc
Następca	Bohdan Dzięciołowski
	Szef Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP
Okres	od 11 grudnia 1922; do 1923
Następca	Konstanty Lenc
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Nagrobek Stanisława Cara i jego żony Zofii

Stanisław Henryk Car (ur. 26 kwietnia 1882 w Warszawie^[1], zm. 18 czerwca 1938 tamże) – polski prawnik, polityk, wiceminister, a następnie minister sprawiedliwości. W latach 1930–1935 wicemarszałek Sejmu III kadencji, następnie marszałek Sejmu IV kadencji (1935–1938), wolnomularz^[2]. Szef Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa i Prezydenta RP w latach 1918–1923 oraz w roku 1926.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny inteligenckiej. Studiował prawo na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim do 1905, a następnie na Uniwersytecie w Odessie (absolwent rocznika 1907). Odbył aplikację sądową (1908–1911), uzyskał wpis na listę adwokatów przysięgłych i otworzył kancelarię adwokacką. Był sędzią pokoju XI okręgu w Warszawie w 1915. Był pracownikiem Komisji Prawa Cywilnego Tymczasowej Rady Stanu^[3].

Po ustąpieniu w 1922 r. Józefa Piłsudskiego wrócił do zawodu adwokata. Pełnił stanowisko szefa kancelarii cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza, następnie Stanisława Wojciechowskiego (od lutego 1923 jego miejsce zajął Konstanty Lenc)^[4]. W 1924 r. doprowadził do powstania w Warszawie czasopisma adwokatury stołecznej o nazwie „Palestra”, którego był pierwszym redaktorem naczelnym^[5]. Po przewrocie majowym 1926 r. wrócił do polityki stając się jednym z najważniejszych polityków obozu sanacyjnego. Bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, aż do śmierci marszałka w 1935. Nowo wybrany prezydent RP Ignacy Mościcki wyznaczył go ponownie na stanowisko Szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, którą pełnił do października 1926 roku. Będąc Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, postanowieniem z 7 listopada 1928 r. został mianowany przez prezydenta RP członkiem Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej^[6].

Należał do BBWR, gdzie był członkiem prezydium klubu parlamentarnego, a następnie także wiceprezesem koła (od sierpnia 1931). Współtworzył projekt konstytucji kwietniowej (współautor tez konstytucyjnych i generalny referent projektu).

Nazwisko oraz rola, jaką spełniał wobec Piłsudskiego (wykładnia prawa w sposób możliwie najkorzystniejszy dla jego celów politycznych) przyniosły mu ironiczny przydomek „Jego Interpretatorskoje Wieliczestwo”.

Zmarł po długiej chorobie 18 czerwca 1938^[7]^[8]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[9] (kwatera 7-6-13)^[10].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Order Orła Białego (pośmiertnie, 20 czerwca 1938)^[11]
Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (1935)^[12]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1927)^[13]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)^[14]
Krzyż Walecznych^[7]
Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska)^[15]
odznaczenia zagranicznie^[7]

Stanisław Car w filmie[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Car występuje w filmie Śmierć prezydenta (1977) w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Jego rolę grał Janusz Sykutera^[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-07-24] .
↑ Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 231.
↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.
↑ Wiadomości polityczne. Zmiany w Belwederze. „Rozwój”, s. 1, nr 32 z 3 lutego 1923.
↑ A. Redzik, Poczet redaktorów naczelnych „Palestry”, „Palestra” 2014, nr 9, s. 369–370.
↑ M.P. z 1928 r. nr 272 Ruch służbowy. W Ministerstwie Sprawiedliwości [dostęp 2023-01-11].
↑ ^a ^b ^c † Stanisław Car. „Wschód”. Nr 87, s. 9, 20 czerwca 1938.
↑ Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
↑ Pogrzeb Marszałka Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 139 z 23 czerwca 1938.
↑ Cmentarz Stare Powązki: CAROWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-10-14] .
↑ M.P. z 1938 r. nr 141, poz. 248 „Marszałkowi Sejmu, za istotne i wybitne zasługi dla Państwa”.
↑ Premier Sławek odznaczony Orderem Orła Białego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 159 z 16 lipca 1935.
↑ M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 706 „za wybitne i niepospolite zasługi w dziedzinie ustroju i administracji sądownictwa”.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
↑ Stanisław Car (1882–1938). Wszechnica Sejmowa: II Rzeczpospolita. [dostęp 2011-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2011)].
↑ Śmierć prezydenta w bazie filmpolski.pl

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.
Andrzej Garlicki: Od Brześcia do maja. Warszawa: Czytelnik, 1986. ISBN 83-07-01603-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Publikacje S. Cara w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl

[1] Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-07-24] .

[2] Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928. Warszawa 1984, s. 231.

[3] Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.

[4] Wiadomości polityczne. Zmiany w Belwederze. „Rozwój”, s. 1, nr 32 z 3 lutego 1923.

[5] A. Redzik, Poczet redaktorów naczelnych „Palestry”, „Palestra” 2014, nr 9, s. 369–370.

[6] M.P. z 1928 r. nr 272 Ruch służbowy. W Ministerstwie Sprawiedliwości [dostęp 2023-01-11].

[W-7] † Stanisław Car. „Wschód”. Nr 87, s. 9, 20 czerwca 1938.

[8] Zgon marszałka Sejmu R. P. Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 136 z 19 czerwca 1938.

[9] Pogrzeb Marszałka Stanisława Cara. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 139 z 23 czerwca 1938.

[10] Cmentarz Stare Powązki: CAROWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2021-10-14] .

[11] M.P. z 1938 r. nr 141, poz. 248 „Marszałkowi Sejmu, za istotne i wybitne zasługi dla Państwa”.

[12] Premier Sławek odznaczony Orderem Orła Białego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 159 z 16 lipca 1935.

[13] M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 706 „za wybitne i niepospolite zasługi w dziedzinie ustroju i administracji sądownictwa”.

[14] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.

[15] Stanisław Car (1882–1938). Wszechnica Sejmowa: II Rzeczpospolita. [dostęp 2011-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 września 2011)].

[16] Śmierć prezydenta w bazie filmpolski.pl

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

II Rzeczpospolita (1918–1939)	Wojciech Trąmpczyński (1919–1922) Maciej Rataj (1922–1928) Ignacy Daszyński (1928–1930) Kazimierz Świtalski (1930–1935) Stanisław Car (1935–1938) Walery Sławek (1938) Wacław Makowski (1938–1939)
Polska Ludowa (1945–1989)	Władysław Kowalski (1947–1952) Jan Bohdan Dembowski (1952–1957) Czesław Wycech (1957–1971) Dyzma Gałaj (1971–1972) Stanisław Gucwa (1972–1985) Roman Malinowski (1985–1989) Mikołaj Kozakiewicz (1989–1991)
III Rzeczpospolita (od 1989)	Wiesław Chrzanowski (1991–1993) Józef Oleksy (1993–1995) Józef Zych (1995–1997) Maciej Płażyński (1997–2001) Marek Borowski (2001–2004) Józef Oleksy (2004–2005) Włodzimierz Cimoszewicz (2005) Marek Jurek (2005–2007) Ludwik Dorn (2007) Bronisław Komorowski (2007–2010) Grzegorz Schetyna (2010–2011) Ewa Kopacz (2011–2014) Radosław Sikorski (2014–2015) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015) Marek Kuchciński (2015–2019) Elżbieta Witek (od 2019)

W dniu zaprzysiężenia	Kazimierz Bartel Gabriel Czechowicz Stanisław Jurkiewicz Alfons Kühn Eugeniusz Kwiatkowski Aleksander Meysztowicz Bogusław Miedziński Jędrzej Moraczewski Karol Niezabytowski Józef Piłsudski Felicjan Sławoj Składkowski Witold Staniewicz Kazimierz Świtalski August Zaleski
Późniejsi członkowie rządu	Stanisław Car Tadeusz Grodyński p.o.

W dniu zaprzysiężenia	Walery Sławek Ignacy Boerner Stanisław Car Sławomir Czerwiński Henryk Józewski Alfons Kühn Eugeniusz Kwiatkowski Maksymilian Matakiewicz Ignacy Matuszewski p.o. Józef Piłsudski Leon Janta-Połczyński Aleksander Prystor Witold Staniewicz August Zaleski
Późniejsi członkowie rządu	Felicjan Sławoj Składkowski

Marszałek Senatu	Kazimierz Świtalski (BBWR)
Wicemarszałkowie	Stanisław Car (BBWR) Jan Piłsudski (BBWR) Karol Polakiewicz (BBWR) Seweryn Czetwertyński (SN) Jan Dąbski (PSL „Piast”-Centrolew) Wacław Makowski (BBWR)

Marszałek Senatu	Stanisław Car (BBWR) Walery Sławek (BBWR)
Wicemarszałkowie	Bogusław Miedziński (BBWR) Tadeusz Schaetzel (BBWR) Bohdan Podoski (BBWR) Władysław Byrka (BBWR) Stanisław Kielak (OZN) Wasyl Mudry (UNDO)