Stanisław Czarnowski (inżynier)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Czarnowski
Ilustracja
Stanisław Czarnowski (1911)
Data i miejsce urodzenia

31 stycznia 1864
Chołdowiec

Data i miejsce śmierci

2 lipca 1926
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

urzędnik

Narodowość

polska

Rodzice

Józef, Aleksandra

Małżeństwo

Maria z d. Sumińska

Dzieci

Teofil, Michalina, Zygmunt, Stefan

Krewni i powinowaci

Andrzej Towiański (dziadek), Stefan Sumiński (szwagier)

Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych

Stanisław Czarnowski herbu Łada (ur. 31 stycznia 1864 w Chołdowcu, zm. 2 lipca 1926 w Krakowie) – polski inżynier chemii, działacz społeczny, właściciel dóbr.

Grób Stanisława Czarnowskiego na cmentarzu Rakowickim

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 31 stycznia 1864 w miejscowości Chołdowiec (wzgl. Chełdowiec) na obszarze Królestwa Polskiego[1][2][3][4][a]. Był synem Józefa (1819-1894)[4][5] i Aleksandry z domu Towiańskiej (1832-1886, córka Andrzeja Towiańskiego)[4][6][7]. Ukończył szkołę realną z egzaminem dojrzałości[1]. Od 1882 do 1884 kształcił się na Wydziale Chemii Szkoły Politechnicznej we Lwowie, a następnie studiował w Grazu oraz w Wiedniu, gdzie kończył studia chemiczne[1][8]. Uzyskał tytuł inżyniera[8].

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej wstąpił do c. k. służby cywilnej 25 sierpnia 1891[2]. W tym roku pracował na stanowisku I asystenta w Zakładzie Chemicznym Wydziału Filozoficznego na Uniwersytecie Jagiellońskim[1][9][b]. Wstąpił do państwowej służby skarbowej[8]. Od około 1892 do około 1894 był kontrolerem gorzelni w C.K. Powiatowej Dyrekcji Skarbu w Krakowie[10]. Od około 1894 do około 1896 był kontrolerem gorzelni w C.K. Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Tarnowie[11]. Około 1896/1897 figurował jako kontroler gorzelni w C.K. Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Sanoku[c]. Następnie ponownie był urzędnikiem C.K. Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Tarnowie, gdzie około 1897–1898 nadal był kontrolerem gorzelni[12], a od około 1898 do około 1903 sprawował stanowisko starszego kontrolera technicznego[13]. Z Tarnowa przeszedł do służby w C.K. Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Sanoku, gdzie pracował jako starszy kontroler techniczny od 1903[14][15], od 23 grudnia 1911 służył w randze inspektora VII klasy rangi[2], a od około 1912 do 1916 pozostawał na stanowisku inspektora technicznej kontroli finansowej[2][16][17].

W Sanoku aktywnie udzielał się aktywnie społecznie. Był działaczem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka, którego od 1904 był wiceprezesem, a od 30 kwietnia 1910 do 1914 prezesem[18][19][20][21][22]. 2 lipca 2010 został członkiem komisji rewizyjnej powołanego wówczas Związku Towarzystw Upiększania Kraju z siedzibą w Krakowie, w 1911 jako prezes TUMS kierował częścią środkową ZTUK[23]. Od czerwca 1910 do 2 stycznia 1914 był członkiem wydziału Towarzystwa Kredytowego Urzędników i Sług Państwowych w Sanoku, wybrany w 1910[24][25]. 22 stycznia 1904 został wybrany członkiem oddziału Towarzystwa Gospodarskiego Ziemi Sanockiej[26]. Był członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1906, 1912)[27][28], w którym pełnił funkcję członka wydziału (1892)[29]. Był działaczem Towarzystwa Pszczelniczo-Ogrodniczego w Sanoku, w którym w 1907 został wybrany wydziałowym[30].

Ponadto działał na polu politycznym. W 1905 z jego inicjatywy został zawiązany komitet miejski w Sanoku, który w nawiązaniu do odezwy ks. Władysława Bandurskiego miał za cel niesienie pomocy Polakom z Królestwie Kongresowym rannym i potrzebującym w wyniku poboru żołnierzy do udziału w wojnie rosyjsko-japońskiej[31]. Zdobywał mandat Rady Miejskiej w Sanoku w 1910[32], 1912 i wówczas zasiadł w komisjach budowlanej i wodociągowej[33]. Był także właścicielem dóbr ziemskich[34].

Po wybuchu I wojny światowej od 8 września 1914 wraz z bliskimi przebywał w Wiedniu[35]. Jego żoną od 1895 była poślubiona w Brzesku Maria Julia Czarnowska z domu Sumińska herbu Leszczyc (1869-1942)[3][36][37][38], siostra mjr. Stefana Sumińskiego[39]. Ich dziećmi byli Zygmunt (1896-1897[40]), Stefan (1899-1983, inżynier rolnik, kapitan Wojska Polskiego[41])[4].

Po przejściu na emeryturę osiadł w Krakowie[8]. W tym mieście zamieszkiwał przy ulicy Siemiradzkiego 23 w części miasta Piasek[34]. Od 1923 był członkiem i działaczem krakowskiej Sodalicji Mariańskiej Panów[8]. Zmarł nagle 2 lipca 1926 ok. godz. 10 tuż po wyjściu z Kościoła Mariackiego w Krakowie[34][42][8][43]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[43] (kwatera X(iks), płn.-zach.).

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

austro-węgierskie

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Tu podano rok urodzenia 1865. Dr. Maciej Mączyński. Ś. p. Stanisław Czarnowski, Sodalis Marianus. „Sodalis Marianus”. Nr 26, s. 159-160, 1926. 
  2. W Szematyzmie z 1892 wcale nie figurował. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1892. Lwów: 1892, s. 868.
  3. Wymieniony jako „Stanisław Czarnomski”. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1897. Lwów: 1897, s. 168.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Księga pamiątkowa Towarzystwa „Bratniej Pomocy” Słuchaczów Politechniki we Lwowie (wydana z powodu Zjazdu z dnia 12. lipca 1894 byłych słuchaczów Akademii technicznej, następnie Szkoły politechnicznej we Lwowie). Lwów: 1897, s. 206.
  2. a b c d Szematyzm galicyjskich władz i urzędów skarbowych na rok 1914. Lwów: Prezydyum Krajowej Dyrekcyi Skarbu, 1914, s. 33, 262.
  3. a b Stanisław Czarnowski. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  4. a b c d Stanisław Czarnowski. sejm-wielki.pl. [dostęp 2017-05-18].
  5. Józef Czarnowski. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  6. Aleksandra Czarnowska. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  7. Andrzej Towiański. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  8. a b c d e f Dr. Maciej Mączyński. Ś. p. Stanisław Czarnowski, Sodalis Marianus. „Sodalis Marianus”. Nr 26, s. 159-160, 1926. 
  9. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1891. Lwów: 1891, s. 366.
  10. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1893. Lwów: 1893, s. 165.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1894. Lwów: 1894, s. 165.
  11. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1895. Lwów: 1895, s. 170.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1896. Lwów: 1896, s. 170.
  12. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1898. Lwów: 1898, s. 198.
  13. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: 1899, s. 197.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1900. Lwów: 1900, s. 199.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1901. Lwów: 1901, s. 199.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1902. Lwów: 1902, s. 215.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1903. Lwów: 1903, s. 215.
  14. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1904. Lwów: 1904, s. 213.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1905. Lwów: 1905, s. 213.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1906. Lwów: 1906, s. 237.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: 1907, s. 237.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów: 1908, s. 237.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1909. Lwów: 1909, s. 256.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1910. Lwów: 1910, s. 256.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: 1911, s. 264.
  15. a b c Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 274.
  16. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 274.
    Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 276.
  17. a b c Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 966.
  18. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 3, s. 3, 15 maja 1910. 
  19. Kronika. T.U.M.S.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 26, s. 3, 30 czerwca 1912. 
  20. Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 66, 67, 1912. 
  21. Zbigniew Koziarz. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka (1904–1994). „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 10, 1995. ISSN 0557-2096. 
  22. Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 99. ISBN 83-909787-3-3.
  23. Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”. Nr 7, s. 60, 62, 1912. 
  24. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 26, s. 3, 23 października 1910. 
  25. Firma. „Gazeta Lwowska”. Nr 132, s. 16, 13 czerwca 1914. 
  26. Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 5, s. 3, 31 stycznia 1904. 
  27. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 145, 147. ISBN 978-83-939031-1-5.
  28. Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2017-05-18].
  29. Kronika. „Sokół” sanocki. „Gazeta Przemyska”. Nr 103, s. 3, 22 grudnia 1892. 
  30. Tow. Pszczeln.-Ogrodnicze. „Gazeta Sanocka”. Nr 175, s. 3, 5 maja 1907. 
  31. Rodacy – Obywatele!. „Gazeta Sanocka”. Nr 68, s. 3, 16 kwietnia 1905. 
  32. Po wyborach. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 34, s. 1-2, 18 grudnia 1910. 
  33. Z Rady Miejskiej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 26, s. 2, 30 czerwca 1912. 
  34. a b c Kronika. Nagły zgon. „Nowa Reforma”. Nr 149, s. 2, 4 lipca 1926. 
  35. Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 138.
  36. Kronika. Loterya gospodarska. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 33, s. 3, 11 grudnia 1910. 
  37. Maria Julia Czarnowski. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  38. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Maria Czarnowska. rakowice.eu. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  39. Stefan Antoni Grzegorz hrabia Sumiński. geni.com. [dostęp 2017-05-18].
  40. Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 263 (poz. 77).
  41. Stefan Czarnowski, Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 82, s. 5, 27 kwietnia 1983. 
  42. Tragiczny wypadek. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 181, s. 7, 4 lipca 1926. 
  43. a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Stanisław Czarnowski. rakowice.eu. [dostęp 2017-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].