Stanisław Pestkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Pestkowski
ros. Станислав Станиславович Пестковский)
ps. Andrzej Borowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1882
Kiełczygłów, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

15 listopada 1937
Moskwa, RFSRR, ZSRR

Przewodniczący polskiej delegacji w Mieszanej Komisji Granicznej do spraw delimitacji granicy wschodniej w Mińsku/Równem
Okres

od 1921
do 1922

Poseł ZSRR w Meksyku
Okres

od 1924
do 1926

Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Pestkowski, ps. Andrzej Borowski (ros. Станислав Станиславович Пестковский) (ur. 3 grudnia 1882 w Kiełczygłowie, zm. 15 listopada 1937 w Moskwie) – polski i rosyjski działacz ruchu robotniczego, komunista, dyplomata.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w polskiej rodzinie o szlacheckim pochodzeniu[1]. W czasie nauki w gimnazjum wstąpił do Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej[1]. W 1902 przystąpił do SDKPiL[1][2], aby po 1905 zostać jednym z członków Komitetu Centralnego tej partii. Był jednym z zaufanych współpracowników Róży Luksemburg. W 1904 został aresztowany i uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[2]. Skazany na cztery lata katorgi, zbiegł z zesłania udając się do Anglii[2]. W Krakowie spotkał się z Włodzimierzem Leninem[1]. Zagrożony ponownym aresztowaniem udał się do Belgii, a następnie do Holandii i Wielkiej Brytanii[1]. W Londynie został członkiem tamtejszej bolszewickiej sekcji w Brytyjskiej Partii Pracy[1]. Był absolwentem Uniwersytetu Londyńskiego[3].

Po rewolucji lutowej 1917 i obaleniu caratu powrócił do Rosji. Istniały plany stworzenia w Piotrogrodzie polskiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego, któremu Pestkowski miał przewodniczyć. Pomysłodawcą był Julian Leszczyński "Leński", ale sprzeciw rosyjskich działaczy komunistycznych zablokował realizację tej idei. W momencie bolszewickiego przewrotu wyznaczony wraz z Leszczyńskim do zajęcia piotrogradzkiego Głównego Telegrafu[4]. Od listopada 1917 wraz z grupą polskich rewolucjonistów jako reprezentanci SDKPiL został członkiem Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad (WCIK) - najwyższego organu władzy radzieckiej[5]. 24 listopada 1917 za rekomendacją Wiaczesława Mienżynskiego Lenin mianował Pestkowskiego komisarzem Banku Państwowego o uprawnieniach prezesa[1]. Celem tej nominacji było przeforsowanie zdobycia kapitału na potrzeby rozwoju ruchu komunistycznego, któremu sprzeciwiali się wysocy rangą urzędnicy sektora bankowego[1]. Ponieważ ta forma zdobycia środków okazała się niemożliwa do realizacji, Pestkowski zasugerował pożyczkę 5 milionów rubli u jednego z polskich bankierów[1]. Lenin zanegował takie rozwiązanie, wobec czego Pestkowski został odwołany z zajmowanego stanowiska[1]. W latach 1917–1919 był zastępcą komisarza w Komisariacie ds. Narodowości. Przewodniczący Biura Centralnego do kierowania pracą partyjną na ziemiach okupowanych przez Niemców. Organ ten był elementem polityki bolszewickiej zmierzającej do powołania III Międzynarodówki mającej być w pierwotnym zamyśle "proletariackim rządem świata"[6].

Następnie z polecenia Rady Komisarzy Ludowych RFSRR oddelegowano do na zachód Rosji do uczestnictwa w tworzeniu Białoruskiej Republiki Ludowej. W latach 1919-1920 był przewodniczącym Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego w Kazachstanie, później w Kirgizji[7]. W sierpniu 1920 był delegatem na II Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej, podczas wojny polsko-bolszewickiej był naczelnikiem wydziału politycznego Frontu Zachodniego. W latach 1924–1926 był posłem ZSRR w Meksyku. Po powrocie do ZSRR w 1926 został zastępcą przewodniczącego i sekretarzem Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom.

W czasie "wielkiej czystki" aresztowany 30 maja 1937 przez NKWD. 15 listopada 1937 skazany na śmierć przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR za "udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej", stracony tego samego dnia[8]. Skremowany na Cmentarzu Dońskim, pochowany anonimowo.

Rehabilitowany 9 lipca 1955 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j Станислав Станиславович Пестковский. cbr.ru. [dostęp 2017-01-12]. (ros.).
  2. ↑ a b c Stefan Król: Cytadela warszawska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978, s. 213.
  3. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja "Julian - Leszczyński - Leński" Książka i Wiedza 1979, s. 112
  4. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja "Julian - Leszczyński - Leński" Książka i Wiedza 1979, s. 112
  5. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja "Julian - Leszczyński - Leński" Książka i Wiedza 1979, s. 117
  6. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja "Julian - Leszczyński - Leński" Książka i Wiedza 1979, s. 1148-149
  7. ↑ ANTONI KUCZYŃSKI: GDZIE STEP SZEROKI – Z DZIEJÓW ZWIAZKÓW POLSKO-KAZACHSKICH. Część III. [dostęp 2020-11-30]. (pol.).
  8. ↑ Пестковский Станислав Станиславович

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Vospominaniiia o Rabote v Narkomnats, Proletarskaia Revoliutsiia 6, No. 101, 1930
  • "Delegates information from the minutes of the 2nd congress of the Communist international"
  • World Statemen: "Khazakstan accessed", 10 maja 2007

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Pestkowski&oldid=71959753”