Stanisław Wincenty Jabłonowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Wincenty Jabłonowski
Ilustracja
obraz anonimowego autora
Herb
Prus III
Rodzina

Jabłonowscy herbu Prus III

Data urodzenia

1694

Data i miejsce śmierci

25 września 1754
Lubartowie

Ojciec

Jan Stanisław

Matka

Joanna Maria Béthune

Żona

1. Joanna z Potockich
2. Dorota Broniszówna

Dzieci

Antoni Barnaba Jabłonowski

Odznaczenia
Order Orła Białego Order św. Huberta (Bawaria) Order Ducha Świętego (Francja)

Stanisław Wincenty Jabłonowski herbu Prus III (ur. styczeń 1694, zm. 25 września 1754 w Lubartowie) – książę na Ostrogu, Bułszowie, Niżniowie, Krzewinie, Płużnem, wojewoda rawski od 1735, starosta świecki, międzyrzecki (od 1731), białocerkiewski (od 1722), pisarz i poeta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn wojewody ruskiego i wołyńskiego Jana Stanisława, i margrabianki Joanny de Béthune. Był bratem Jana Kajetana. Do chrztu trzymał go Jan III Sobieski.

W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego[1], a w listopadzie roku 1734 przystąpił do konfederacji dzikowskiej[2]. 16 kwietnia 1744 wyrobił sobie u cesarza Karola VII tytuł książęcy.

Odznaczony polskim Orderem Orła Białego w 1735, a także bawarskim Orderem św. Huberta i francuskim Orderem św. Ducha[3][4].

W rzeczywistości nie odgrywał znaczącej roli w polityce Rzeczypospolitej.

Fundator wielu budowli sakralnych, m.in. kościoła Paulinów w Niżniowie, kaplicy Jabłonowskich przy bazylice jasnogórskiej w Częstochowie, kaplicy św. Feliksa przy kościele kapucynów we Lwowie, ołtarza Pana Jezusa Miłosiernego w katedrze lwowskiej oraz współfundator wystroju kościoła karmelitów w Bołszowcach, jak również rozbudowanego pomnika ojca i epitafium małżonki w kościele jezuickim we Lwowie. Właściciel: pałaców w Krzewinie, Niżniowie oraz w Płużnem, które wzniósł od podstaw i otoczył ogrodami.

Jego pierwszą żoną była Joanna (zm. 1726), córka Jerzego Potockiego, starosty grabowieckiego i tlumackiego, drugą – Dorota (zm. 1774), córka Piotra Bronisza, kasztelana kaliskiego i starosty pyzdrskiego[5].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Dzieła literackie[edytuj | edytuj kod]

  • Pamiętne uprowadzenie wojska z cieśni Bukowińskiej przez J. W. Imci Pana Stanisława Jabłonowskiego, wojewody(!) i gen. ziem ruskich, hetm. w. kor. w R. P. tysiącznym sześćsetnym ośmdziesiątym piątym uczynione, a w roku tysiącznym siedmsetnym czterdziestym piątym wydane[6], Zamość 1745, (dedykowane J. A. Jabłonowskiemu)
  • Siedem łez grzesznika pokutującego, z uwagami ascetycznymi, Lwów brak roku wydania, (wyd. pod allonimem nie wymienionym przez Estreichera)
  • Pamiętnik... 1734-1737, rękopis: Ossolineum, sygn. 2249/III.

Mowy[edytuj | edytuj kod]

  • Mowa... na senatus consilium w Wschowie d. 16 Maii a. 1742[7], brak miejsca i roku wydania.

Przekłady[edytuj | edytuj kod]

  • Historia życia, męczeństwa i cudów ś. Jana Nepomucena, kanonika pragskiego, dla sakramentalnego spowiedzi sekretu nie przełamanym statkiem dochowanego, w rzecze Mołdawie utopionego... Drukiem podana r. 1729, a teraz z łacińskiego po polsku przetłumaczona, r. 1740,[8] Częstochowa-Jasna Góra 1740
  • A. N. Amelot de la Houssaye: Tacyt polski, albo raczej moralia Tacyta nad pochlebstwem, Lwów 1744.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. Lwów 1910, s. 75.
  2. ↑ T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 13.
  3. ↑ Königl. Koln. Khurfürstl. und Sachsischer Hof und Staats Kalender. Drezno: 1735.
  4. ↑ Marta Męclewska (opr.): Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008. Zamek Królewski w Warszawie: 2008, s. 165
  5. ↑ Genealogia rodu Jabłonowskich
  6. ↑ Stanisław Jabłonowski, Pamiętne vprowadzenie woyska z Ciesni Bvkowinskiey [...] Stanisława Iabłonowskiego, woiewody y generała ziem ruskich [...] w roku [...] tysiącznym sześćsetnym ośmdziesiątym piątym vczynione, w roku tysiącznym siedmsetnym czterdziestym piątym wydane. [online], polona.pl [dostęp 2020-10-19].
  7. ↑ Stanisław Jabłonowski, Mowa Jaśnie Wielmożnego [...] Stanisława Iabłonowskiego, woiewody y generała ziem rawskich na senatus consilium w Schowie [!] die 16 maij anno 1742. [online], polona.pl [dostęp 2020-10-19].
  8. ↑ Historya zycia, męczenstwa y cudow s. Iana Nepomucena, kanonika pragskiego dla sakramentalnego spowiedzi sekretu nie przełamanym statkiem dochowanego, w rzece Moldawie utopionego [...] na starey Pradze w drukarni Karola Iana Hraba drukiem podana roku 1729, a teraz z łacińskiego po polsku przetłumaczona y na Iasney Gorze Częstochowskiey roku 1740 wydrukowana [online], polona.pl [dostęp 2020-10-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Literatura uzupełniająca
  • J. A. Jabłonowski: Museum Polonum, Lwów 1752
  • "Encyklopedia powszechna" Orgelbranda: t. 12 (1863)
  • A. Wołyński: Książęta Jabłonowscy w literaturze, "Tygodnik Ilustrowany" 1880 t. 2, nr 241-246, 249
  • A. Brückner: Źródła do dziejów literatury i oświaty polskiej. Wiersze historyczne, "Biblioteka Warszawska" 1896 t. 1
  • "Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana": t. 31/32 (1902/1903)
  • W. Dworzaczek: Genealogia, Warszawa 1959 (tabl. 154).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Wojewodowie rawscy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Wincenty_Jabłonowski&oldid=73039998”