Starszy szeregowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Starszy szeregowy
Wojska Lądowe
Aktualne oznaczenie stopnia
naramiennik
naramiennik
kurtka nieprzemakalna
kurtka nieprzemakalna
Oznaczenie stopnia 1925–1939
naramiennik
naramiennik
Oznaczenie stopnia 1919–1925
naramiennik
naramiennik

Starszy szeregowy (do 1977 r. starszy szeregowiec) [1] – do 2022 najwyższy[2] stopień w korpusie szeregowych[3] w Wojsku Polskim. Niższym stopniem jest szeregowy, a wyższym starszy szeregowy specjalista. Żeby go posiadać, trzeba m.in. posiadać przygotowanie zawodowe, np. zasadniczą szkołę zawodową, odbytą zasadniczą służbę wojskową w pełnym wymiarze (są wyjątki zwalniające z tego obowiązku), przejść testy sprawnościowe i psychologiczne, być osobą niekaraną.

Równorzędnym stopniem jest stopień starszego marynarza w Marynarce Wojennej. Odpowiednikiem starszego szeregowego w artylerii był do 5 lipca 1994 bombardier[4].

Stopień starszego szeregowego zamiast starszego szeregowca został wprowadzony rozkazem nr 18/MON Ministra Obrony Narodowej z 8 grudnia 1976[5] wprowadzającym z dniem 15 października 1977 do użytku w Siłach Zbrojnych PRL Regulamin służby wewnętrznej Sił Zbrojnych PRL, sygn. Szt.Gen. 791/76. W regulaminie tym w wykazach stopni wojskowych podano nazwę najniższego stopnia wojskowego – szeregowy[6]. Zmiana ta została uwzględniona również w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przy najbliższej nowelizacji 28 czerwca 1979[7].

Odpowiedniki[edytuj | edytuj kod]

W Wojsku Polskim II RP, a także w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie odpowiednikami starszego szeregowca były stopnie:

  • starszego strzelca w formacjach strzelców podhalańskich i strzelców konnych[8], a od 1932 także w formacjach piechoty i broni pancernych[9];
  • starszego ułana w formacjach ułanów[10]
  • starszego szwoleżera w formacjach szwoleżerów, stosowany od momentu ich utworzenia w 1919[10];
  • bombardiera w artylerii, od 1933 – także w służbie uzbrojenia[11];
  • starszego sapera w wojskach saperskich, stosowany od momentu utworzenia formacji saperskich w 1919[10];
  • starszego legionisty w pułkach piechoty Legionów – od 1933[12].

Oznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Oznaczeniem stopnia w Wojsku Polskim jest jedna pozioma belka.

W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919 starszy szeregowiec posiadał na naramiennikach kurtki i płaszcza z tasiemki wełnianej karmazynowej szerokości 0,5 cm naszyty w poprzek naramiennika przeciętnie w połowie jego długości jeden pasek[13].

Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju z 1952 roku na naramiennikach kurtki, bluzy i płaszcza nakazywały starszemu szeregowcowi nosić jeden pasek naszyty w odległości 20 mm od miejsca wszycia rękawa, z taśmy koloru matowosrebrnego szerokości 9 mm, z biegnącymi po obu stronach żyłkami koloru czerwonego w wojskach lądowych, a w wojskach lotniczych koloru chabrowego o szerokości 1 mm[14].

Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku starszy szeregowiec nosił na przodzie otoku czapki garnizonowej wykonany z taśmy dystynkcyjnej[a] jeden pasek długości 3 cm i szerokości 5 mm, na naramiennikach kurtek jeden pasek szerokości 8 mm, podwinięty obydwoma końcami pod naramiennik (po 1 cm), naszyty w odległości 2 cm od miejsca wszycia rękawa[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Starsi szeregowcy zasadniczej służby wojskowej, żołnierze rezerwy i studenci odbywający wojskowe szkolenie w ramach studium wojskowego nosili paski z taśmy dystynkcyjnej z kolorowym brzegiem: w wojskach lądowych – koloru czerwonego, w jednostkach wojsk obrony wewnętrznej – koloru granatowego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Laprus 1971 ↓, s. 411.
  2. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
  3. W latach 1919–1924 w Wojsku Polskim stopień starszego szeregowca był zaliczany do korpusu podoficerów. Zob. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych z 21 czerwca 1919 o nazwach stopni podoficerskich, „Dziennik Rozkazów Wojskowych” 1919, nr 80, poz. 2798, s. 1868; Ustawa z 18 lipca 1924 o podstawowych obowiązkach i prawach szeregowych Wojska Polskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 72, poz. 698), s. 1040.
  4. Decyzją nr 62/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 lipca 1994 r. został wprowadzono do użytku w Siłach Zbrojnych RP Regulamin ogólny Sił Zbrojnych RP, sygn. Szt.Gen. 1426/94, w którym nie zamieszczono wykazu stopni wojskowych; obowiązywały tylko te stopnie wojskowe, które znajdowały się w ustawie z 21 listopada 1967 o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, art. 74 Dz.U. z 2021 r. poz. 372.
  5. Dz.Rozk. MON 1977, 26 marca, nr 3, poz. 16, s. 31.
  6. Regulamin służby wewnętrznej Sił Zbrojnych PRL, sygn. Szt.Gen. 791/76, Warszawa 1977, pkt 21, s. 20 i zał. 1, s. 165.
  7. Dz.U. z 1979 r. nr 15, poz. 97.
  8. Ustawa z 18 lipca 1924 o podstawowych obowiązkach i prawach szeregowych Wojska Polskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 72, poz. 698), s. 1040.
  9. Ustawa z 28 stycznia 1932 o zmianach i uzupełnieniach niektórych postanowień ustawy z 18 lipca 1924 o podstawowych obowiązkach i prawach szeregowych Wojska Polskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 25, poz. 213), s. 395.
  10. a b c Dz.U. z 1924 r. nr 72, poz. 698, s. 1040.
  11. Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych z 17 marca 1933 w sprawie wykonania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 7 października 1932 o służbie wojskowej podoficerów i szeregowców (Dz.U. z 1933 r. nr 20, poz. 132), s. 388.
  12. Dz.U. z 1933 r. nr 20, poz. 132, s. 388.
  13. Przepisy Ubioru Polowego WP 1919 ↓, s. 21.
  14. Przepisy ubiorcze SZ 1952 ↓, s. 22.
  15. Przepisy ubiorcze WP 1972 ↓, s. 49-55.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
  • Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • Przepis ubioru polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1919.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]