50°19′17″N 16°40′34″E/50,321389 16,676111Stary Waliszów
| ||||
| ||||
 Kościół św. Wawrzyńca | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  dolnośląskie
| |||
| Powiat | kłodzki | |||
| Gmina | Bystrzyca Kłodzka | |||
| Wysokość | 320-390[1] m n.p.m. | |||
| Liczba ludności (2011) | 626[2] | |||
| Strefa numeracyjna | 74 | |||
| Kod pocztowy | 57-511[3] | |||
| Tablice rejestracyjne | DKL | |||
| SIMC | 0851637 | |||
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | ||||
| 50°19′17″N 16°40′34″E/50,321389 16,676111
| ||||
Stary Waliszów (niem. Alt Waltersdorf[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka[5][6], na północny wschód od Bystrzycy Kłodzkiej, na styku: Rowu Górnej Nysy, Krowiarek i Wysoczyzny Idzikowa, na wysokości około 320-390 m n.p.m.[1].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
W latach 1945–1954 Stary Waliszów był siedzibą gminy Stary Waliszów[1].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W roku 1269 miejscowość figurowała pod nazwą Villa Watheri, od roku 1337 nazywała się Waltersdorf, a od roku 1403 Alt Waltersdorf[1]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stary Waliszów[4].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0851643 | Mszaniec | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stary Waliszów powstał w XIII wieku, pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1269 roku[7]. Na przełomie XV i XVI wieku wydobywano tu rudę żelaza, przerabianą w kuźnicy położonej na pobliskiej górze Żeleźniak[7]. W roku 1604 wydobywano tu węgiel kamienny[7]. W XIX wieku w miejscowości istniało: sześć młynów wodnych, dwie cegielnie, dwie gorzelnie, tartak i olejarnia[7]. Po 1945 roku Stary Waliszów pozostał dużą i dobrze rozwiniętą wsią rolniczą[1].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[8]:
- zabytkowy kościół, należący do parafii pw. św. Wawrzyńca, zbudowany w latach 1898–1902 na miejscu poprzedniego, pochodzącego z XIV wieku, z którego wykorzystano fragmenty murów oraz 45-metrową wieżę z 1524 roku. Budynek na planie krzyża, jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium. Ołtarz główny, wykonany przez Josepha Elsnera, i boczne, autorstwa A. Schmidta, zdobione są obrazami Hieronymusa Richtera[9].
- plebania, z końca XVI wieku, przebudowana pod koniec XIX wieku[7],
- park, z końca XIX wieku,
- dom nr 67, drewniany, z początku XIX wieku,
- dom nr 112, drewniany, początek XIX wieku.
Inne zabytki:
- późnobarokowa kolumna Trójcy Świętej[7],
- dwór von Panvitzów (nr 91) z XVI wieku, przebudowany w XVIII i XIX wieku, obecnie mieści się w nim ośrodek zdrowia i biblioteka[7].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Przez Stary Waliszów przechodzi 
szlak turystyczny na trasie: Bystrzyca Kłodzka - Stary Waliszów - Romanowo - Ołdrzychowice Kłodzkie - Rogówek - Droszków - Przełęcz Leszczynowa - Chwalisław - Złoty Stok[1].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Dzwonnica kościoła
Kaplica przydrożna
Dom nr 67
Dom nr 112
Dom nr 52
Dom nr 55
Zabytkowy park
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 309-313. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1204 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 443, 444. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 64. [dostęp 29 sierpnia 2012].
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
| |||||||||||||||||||||
