Stefan Botner

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Stefan Oswaldowicz Botner (ros. Стефан Освальдович Ботнер, ur. 28 listopada 1890[1] w Stawiszynie[2], zm. 14 września 1937 w Moskwie)[1][3] – wyższy oficer (w stopniu brigintiendanta[a]) Armii Czerwonej polskiego pochodzenia[4], redaktor czasopisma „Wojennaja Mysl”.

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Stawiszynie[b] w guberni kaliskiej ówczesnego Królestwa Kongresowego. Pochodził z polskiej rodziny. Jego ojcem był Oswald Botner[3] (ur. 1844), przedstawiciel kaliskiej społeczności ewangelickiej, nauczyciel jednej z kaliskich szkół[5], który w początkach XX wieku został sędzią gminnym i prezesem ochotniczej straży pożarnej w Stawiszynie[6]. Krewnym (bratem?) Stefana był Teodor Botner (1888–1942), pedagog, działacz społeczny, absolwent Gimnazjum Klasycznego w Kaliszu, w latach 1922–1931 nauczyciel matematyki i fizyki w tej szkole[7], a następnie dyrektor gimnazjum w Pabianicach (obecnie I LO im. Jędrzeja Śniadeckiego)[8].

Przed I wojną światową[edytuj | edytuj kod]

Stefan Botner ukończył Gimnazjum Klasyczne w Kaliszu (obecnie I LO im. Adama Asnyka w Kaliszu), następnie podjął studia filologiczne na uniwersytecie w Warszawie, które po wybuchu I wojny światowej ukończył w 1915 na Uniwersytecie Moskiewskim[4].

Służba wojskowa w carskiej armii[edytuj | edytuj kod]

W 1916 został powołany do rosyjskiej armii, ukończył szkołę chorążych w Orianienbaumie, nie biorąc udziału w walkach. Służbę w carskiej armii zakończył w stopniu chorążego[4] lub podporucznika[9] 200 zapasowego pułku piechoty, potem został zdemobilizowany[4].

Służba w Armii Czerwonej[edytuj | edytuj kod]

Po rewolucji październikowej, w maju 1918 wstąpił dobrowolnie do Armii Czerwonej, w pierwszych latach służby zajmował stanowiska m.in. dowódcy batalionu 395 pułku 44 Dywizji Strzeleckiej, walcząc z białymi podczas rosyjskiej wojny domowej[4]. Po wojnie był m.in. dowódcą 390 pułku. Od 1922 do 1924 (1925?) był słuchaczem czerwonoarmijnej Akademii Wojskowej[1], po jej ukończeniu piastował kierownicze stanowiska w aparacie administracyjnym Sztabu Armii Czerwonej. Botner został też członkiem partii bolszewickiej[4].

Gospłan i „Wojennaja Mysl”[edytuj | edytuj kod]

W 1928 został przeniesiony do rezerwy wojskowej[4], następnie powołany na stanowisko szefa sektora ochrony Gospłanu(inne języki) – Państwowego Komitetu Planowania ZSRR (Госплан – Государственный плановый комитет СССP). W lutym 1936, nadal będąc formalnie pracownikiem Gospłanu, ponownie został powołany do Armii Czerwonej, otrzymując w kwietniu tego roku najwyższy w swej wojskowej karierze stopień brigintiendanta, by już rok później zostać odwołanym z Gospłanu za „polityczną ślepotę i odmowę oczyszczenia sektora obronnego z wrogiego elementu”[4].

Po zwolnieniu został przeniesiony do redakcji czasopisma „Wojennaja Mysl(inne języki)”[c][4].

Aresztowanie i śmierć[edytuj | edytuj kod]

Stefan Botner nie utrzymał się długo na stanowisku redaktora wojskowego czasopisma, bowiem w 1937 sowiecka policja polityczna NKWD, na rozkaz Józefa Stalina, rozpoczęła tzw. operację polską, podczas której aresztowano prawie wszystkich wyższych oficerów Armii Czerwonej narodowości polskiej[9].

W czasie "wielkiej czystki" 16 czerwca 1937 został aresztowany przez NKWD[3]. Wspólnie z innymi oficerami polskiego pochodzenia: Romualdem Muklewiczem (do 1936 zastępca ludowego komisarza przemysłu ciężkiego), komkorem Romanem Łągwą, komdiwem Władysławem Kochańskim oraz Stefanem Żbikowskim, został uznany za najaktywniejszego członka organizacji spiskowej, grupującej rzekomo byłych członków Polskiej Organizacji Wojskowej[9]. Na mocy wyroku Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR z 14 września 1937 został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano tego samego dnia[3]. Ciało skremowano w krematorium na Cmentarzu Dońskim w Moskwie, prochy pochowano anonimowo[3].

W okresie tzw. odwilży po śmierci Stalina został pośmiertnie zrehabilitowany 20 października 1956 postanowieniem Kolegium Wojskowego SN ZSRR[4].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stopień brigintiendant (ros. бригинтендант) to w ówczesnym aparacie administracyjnym Armii Czerwonej odpowiednik stopnia kombriga, czyli jednogwiazdkowego generała (generała brygady).
  2. ↑ W rosyjskich opracowaniach jako miejsce urodzenia Stefana Botnera podaje się miejscowość Ставишна, co jest tłumaczone na język polski jako „Stawiszna” albo (błędnie) „Staniszna”, z zaznaczeniem, iż chodzi o miejscowość w guberni kaliskiej lub w Kaliskiem. Jednakże na terenie ziem polskich Królestwa Kongresowego, jak i obecnie, nie było i nie ma żadnej miejscowości o takiej nazwie, a życiorys S. Botnera wskazuje, że w rzeczywistości chodzi o miejscowość Stawiszyn w powiecie kaliskim.
  3. ↑ Niektóre źródła mylnie podają, iż Botner był redaktorem naczelnym.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Репрессированные военнослужащие Красной Армии. Бригинтендант. rkka.ru. [dostęp 2018-05-15]. (ros.).
  2. ↑ Kalendarium Południowej Wielkopolski. 28 listopada 1890. d-w.pl. [dostęp 2018-05-14]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e Ofiary antypolskiego terroru w Związku Sowieckim 1934-1938. ofiaryterroru.pl, 2015. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j Jakub Wojtkowiak: Polacy i Litwini. Oficerowie Armii Czerwonej w latach 1922–1941. Słownik biograficzny. Warszawa: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015, s. 120–121. ISBN 978-83-64486-30-2.
  5. ↑ Family History Library. Archiwum Diecezjalne we Włocławku. Parafia ewangelicka w Kaliszu. barbarafamily.eu, 2015. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  6. ↑ W. Szatkowski. Kalendarz ilustrowany na rok zwyczajny 1902. „Kaliszanin”, s. 78–79, 1902. Drukarnia Oswalda Arno Hindemitha. (pol.). 
  7. ↑ Informator. Kultura, sport, rekreacja, turystyka. Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu. s. 141. [dostęp 2019-02-05]. (pol.).
  8. ↑ Waldemar Boryń: Historia I LO w Pabianicach. I Liceum Ogólnokształcące im. Jędrzeja Śniadeckiego w Pabianicach. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  9. ↑ a b c Paweł Wieczorkiewicz: Łańcuch śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937-1939. Poznań: Zysk i S-ka, 2016, s. 360, 1099. ISBN 978-83-7785-794-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stefan_Botner&oldid=70315963”