Stefan Cedrowski (tłumacz)
| Data urodzenia |
1689 |
|---|---|
| Data śmierci |
1747/48 |
| Narodowość | |
| Język | |
| Ważne dzieła | |
|
Droga Chrześćianina Pielgrzymuiącego ku zbawiennéj Wiećznośći | |
Stefan Cedrowski herbu Odrowąż[1] (ur. 1689[2], zm. 1747/48[3]) – starosta bobrujski i poniewieski, kalwinista, tłumacz pierwszej części powieści Wędrówka Pielgrzyma Johna Bunyana. Był to szósty przekład tej książki na język obcy[4]. Stanowi on jednocześnie pierwszy tekst języka angielskiego dostępny czytelnikom w polskim przekładzie[5].
Biografia[edytuj | edytuj kod]
Jego rodzicami byli skarbnik miński Jan Cedrowski i Zofia z Oborskich[3], którzy wzięli ślub w Rubieżewiczach 9 października 1678[6]. Miał siostrę Krystynę (ur. 1691)[6]. Był krewnym pamiętnikarza Jana Cedrowskiego[3]. Żoną Stefana Cedrowskiego była Krystyna z Ottenhauzów (zm. 3 grudnia 1755), podkomorzanka dorpacka[7][3], z którą miał ośmioro dzieci: Annę Zofię (ur. 1724), Teodorę (od 1754 zamężną z Jerzym Wołkiem), Katarzynę Reginę (ur. 1725), Dorotę (od 1755 zamężną z Wawrzyńcem Puttkamerem), Mikołaja Samuela (ur. 1730), Zofię (zamężną od 1748 ze Stanisławem Przyborowskim), Samuela Marcjana (ur. 1735) i Jadwigę (zm. 22 listopada 1791[8]; od 1763 zamężną z Janem Rayskim)[7].
Był starostą bobrujskim[3] (notowany na tym stanowisku w roku 1724)[7] i poniewieskim[3] (notowany na tym stanowisku w roku 1727)[9][10]. W 1726 r. został członkiem delegacji na sejm grodzieński, podczas którego wręczył królowi Augustowi II Mocnemu suplikę w sprawie położenia innowierców w Polsce z polecenia synodu gdańskiego[3].
W 1728 w Mannheimie przełożył pierwszą część Wędrówki Pielgrzyma (ang. The Pilgrim's Progress) Johna Bunyana na język polski. Oparł się na francuskim tłumaczeniu z roku 1722[11]. Autorstwo Cedrowskiego zostało przez Wiktora Weintrauba wydedukowane na podstawie akrostychu pisanej wierszem wstępnej Przestrogi przyjacielskiej do czytelnika – pierwsze litery wersów układają się w słowa STEPHAN CEDROWSKI[12]:
Sens tey przedmowy gdy chcesz pilno umieć,
Trzeba uważać i cel wyrozumieć,
Ewangelia od samego Pana
Przez podobieństwa iest światu podana.
Historycznie też i o snach gadali
Apostołowie, gdy Pisma pisali.
Nie tłumacz tylko bezbożnym umysłem
Czytay zuwagą, z Duchownym rozmysłem.
Ey! strzeż się niech ci te wyobrażeńia
Dodadzą kamień, lecz nie obrażenia.
Raczey węgielny, byś na nim zbudował.
On pokoy dokąd ten Pielgrzym wędrował.
Wszak i kaźdemu umrzeć w krotce trzeba,
Swiat minie; więcże, pospieszay do Nieba.
Ku przestrodze miey, Sen, Figury rożne
Iakby na Iawie rozmowy nie prożne.
Rękopis tego przekładu – który był czystopisem przygotowanym do druku – znajdował się przed II wojną światową w Bibliotece Ordynacji Zamoyskiej (pod nr. 103), a jednym z jego wcześniejszych właścicieli był Władysław Trębicki[12]. Książka ukazała się drukiem w 1764 po śmierci Cedrowskiego pod redakcją Dawida Behra (przekład został wygładzony, a przedmowa skrócona)[14]. Druga część powieści w tłumaczeniu innego autora została wydana w 1775[15].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Droga Pielgrzymuiącego Chrześćianina do Wiecznośći Błogosławioney przez Jana Bunian Sługę Bożego w Angliey okazana, z rancuzkiego Ku Zabawie pobożney Polskiemu Swiatu przez Kawalera w Manheymie na Polski Ięzyk Roku 1728 przetłumaczona, ale teraz dopioro przez X. Davida Behra, Kaznod. Nadw. I. K. Mci K. P. do Druku podana w Krolewcu. Drukował Driest, Roku MDCCLXIV[16].
- John Bunyan: Droga Chrześćianina Pielgrzymuiącego ku zbawiennej Wiećznośći. Stefan Cedrowski (tłum.). Królewiec: Drukiem i Nakładem Drukarni Hartunga, 1891, s. 245.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Konarski 1936 ↓, s. 38.
- ↑ Został ochrzczony 3 października 1689 we dworze w Kojdanowie; zob. Konarski 1936 ↓, s. 39
- ↑ a b c d e f g Weintraub 1939 ↓, s. 413.
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 410–412.
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 417.
- ↑ a b Konarski 1936 ↓, s. 39.
- ↑ a b c Konarski 1936 ↓, s. 40.
- ↑ Konarski 1936 ↓, s. 252.
- ↑ zbiorowy 1883 ↓, s. 533.
- ↑ Weintraub podaje błędnie, że najpierw był starostą poniewieskim, a potem bobrujskim; zob. Weintraub 1939 ↓, s. 413
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 414.
- ↑ a b Weintraub 1939 ↓, s. 412.
- ↑ Bunyan 1891 ↓, s. III.
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 412–413.
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 415–416.
- ↑ Weintraub 1939 ↓, s. 411–412.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiktor Weintraub. Staropolski przekład Bunyana. „Reformacja w Polsce”. r. 9–10, nr 33–40, s. 409–417, 1939. Warszawa: Towarzystwo do Badania Dziejów Reformacji w Polsce.
- Zofia Sinko. Polskie przekłady „The Pilgrim’s Progress” Johna Bunyana. „Pamiętnik Literacki”, s. 195–218, 1977.
- Szymon Konarski: Szlachta kalwińska w Polsce. Warszawa: 1936, s. 38–40.
- autor zbiorowy. „Акты Виленской археографической комиссии (Akta Wileńskiej Komisji Archeologicznej)”. t. XII. Акты Главного литовского трибунала (Akta Głównego Trybunału Litewskiego), s. 533, 1883. Wilno.
- John Bunyan: Droga Chrześćianina Pielgrzymuiącego ku zbawiennej Wiećznośći. Stefan Cedrowski (tłum.). Królewiec: Drukiem i Nakładem Drukarni Hartunga, 1891.