Stefan Czarnocki

Stefan Jan Czarnocki
	; 1945
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1878 ; Gajlańce
Data i miejsce śmierci	6 stycznia 1947 ; Kraków
	Profesor nauk górniczych
Alma Mater	Sankt-Petersburski Państwowy Instytut Górniczy
Uczelnia	Akademia Górniczo-Hutnicza
	Odznaczenia

Stefan Jan Czarnocki (ur. 17 sierpnia 1878 w Gajlańcach, na ziemi kowieńskiej, na Litwie, zm. 6 stycznia 1947 w Krakowie) – polski geolog oraz inżynier górniczy, specjalista geologii złóż węgli kamiennych i ropy naftowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Do siódmego roku życia przebywał w Kurszanach, gdzie ojciec był lekarzem. Po przeniesieniu się rodziny do Miropolu, w guberni kurskiej, ukończył szkołę realną w mieście Sumach.

Po roku studiów w Instytucie Technologicznym w Charkowie wstąpił w 1898 do Instytutu Górniczego w Petersburgu. W 1906 ukończył studia z tytułem inżyniera górniczego.

W latach 1907–1922 pracował w Komitecie Geologicznym w Petersburgu, najpierw jako geolog-współpracownik, a od 1912 jako geolog. W początkowych latach pracy badał złoża rud żelaza w zachodniej Rosji i w Królestwie Polskim. Następnie opracowywał budowę geologiczną kopalń węgla w Zagłębiu Dąbrowskim oraz zasoby węgla kamiennego tego Zagłębia.

Głównym tematem jego badań była geologia Kubańskiego Rejonu Naftowego na północnym Kaukazie. W latach 1909–1916 opublikował 4 arkusze map geologicznych tego obszaru wraz z objaśnieniami dotyczącymi m.in. tamtejszych złóż naftowych. Prowadził też badania złóż naftowych w guberni kutaiskiej, w zachodniej części guberni bakińskiej, w Groznym, w guberni tyfliskiej oraz na terenach gazowych rejonu Stawropola. Poza tym badał tereny węglowe w obwodzie karskim. Dla budujących się kolei wykonał szereg ekspertyz geologicznych na północnym Kaukazie oraz w guberni saratowskiej.

W 1922 przybył do Warszawy i został przyjęty do Państwowego Instytutu Geologicznego. W 1923 został kierownikiem Wydziału Węglowego. Wydział ten zorganizował i kierował nim przez 15 lat. Badał głównie geologię Polskiego Zagłębia Węglowego, a zwłaszcza jego złoża węgla kamiennego. Opracował trzy arkusze mapy geologicznej tego obszaru w skali 1:25 000 (Brzeszcze, Oświęcim i Orzesze), jednakże nie opublikował ich ze względu na brak podkładów topograficznych. Zorganizował też zebranie próbek węgla z całego obszaru Zagłębia dla Instytutu Chemicznego w Warszawie.

Od 1931 pełnił również obowiązki naczelnika Wydziału Nafty oraz wicedyrektora Instytutu. Po reorganizacji Instytutu w 1933 objął kierownictwo Wydziału Węglowo-Naftowego. Kierował też specjalnymi poszukiwaniami prowadzonymi z ramienia Wydziału Wojskowego Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Od lutego 1937 do kwietnia 1938 pełnił obowiązki dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego.

28 kwietnia 1938 został mianowany profesorem zwyczajnym geologii stosowanej na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie^[1]^[2]. Po wkroczeniu okupanta niemieckiego w 1939 został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau i wywieziony z innymi profesorami z Akademii Górniczej i Uniwersytetu Jagiellońskiego do obozu w Sachsenhausen. Po powrocie w lutym 1940 uchylił się od współpracy z okupantem. Do 1945 był wykładowcą w Technicznej Szkole Górniczo-Hutniczo-Mierniczej w Krakowie. Po zakończeniu wojny w 1945 został Dziekanem Wydziału Geologiczno-Mierniczego AG.

Z ramienia Państwowego Instytutu Geologicznego był delegatem do Polskiego Komitetu Energetycznego. Przez szereg lat był prezesem Warszawskiego Koła Stowarzyszenia Inżynierów Górniczych i Hutniczych. Od 1922 był członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego; w 1937 był też członkiem jego Komisji Rewizyjnej, a w latach 1945–1947 prezesem. Opublikował około 80 prac. Pochowany na cmentarzu Rakowickim^[3].(kwatera LXII, rząd płd., grób 19)

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[4]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[5]
Złoty Krzyż Zasługi (15 listopada 1946)^[6]
Order Świętego Stanisława 3 klasy (Imperium Rosyjskie)^[5]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 5, s. 198, 20 maja 1938.
↑ Nominacje na wyższych uczelniach. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 106 z 12 maja 1938.
↑ Stefan Jan Czarnocki
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi, położone na polu badań geologicznych Zagłębia Węglowego”.
↑ ^a ^b Odznaczenia wg biogramu na stronie Historii AGH
↑ M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 256 „za zasługi położone przy zabezpieczeniu mienia państwowego”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki,1971, Stefan Czarnocki (1878–1947), Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, t. XLI, z. 1, s. 44–47, Kraków.
Werner Z., Urban H., Stefan Czarnocki, http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/muzeum/historia/poczet/stef_czarnocki
Zbigniew Wójcik (Z.J.W.), Czarnocki Stefan, [w:] Słownik polskich pionierów techniki (pod redakcją Bolesława Orłowskiego), Katowice 1984, s. 46–47.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Publikacje Stefana Czarnockiego w serwisie Polona

[1] Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 5, s. 198, 20 maja 1938.

[2] Nominacje na wyższych uczelniach. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 106 z 12 maja 1938.

[3] Stefan Jan Czarnocki

[4] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi, położone na polu badań geologicznych Zagłębia Węglowego”.

[:0-5] Odznaczenia wg biogramu na stronie Historii AGH

[6] M.P. z 1947 r. nr 29, poz. 256 „za zasługi położone przy zabezpieczeniu mienia państwowego”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]