Przejdź do zawartości

Stefan Mayer

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefan Mayer
Ilustracja
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

25 września 1895
Rawa Ruska, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

23 marca 1981
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie
I Korpus Polski

Jednostki

3 pułk piechoty Legionów
15 pułk strzelców
Sztab Generalny Wojska Polskiego

Stanowiska

d-ca drużyny
d-ca plutonu
szef kompanii
szef Wydziału Kontrwywiadu Oddziału II (Wywiadowczego)

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Order Krzyża Orła III Klasy (Estonia) Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej

Stefan Antoni Mayer (ur. 25 września 1895 w Rawie Ruskiej, zm. 23 marca 1981 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, szef wywiadu i kontrwywiadu wojskowego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Fryderyka i Stanisławy z Helmanów[1]. Uczył się w Filii C.K. Gimnazjum w Stryju, gdzie w 1913 ukończył VIII klasę z wynikiem celującym i zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem, po czym miał podjąć studia techniczne[2]. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego, które przerwał wybuch I wojny światowej.

Od 16 sierpnia 1914[1] ochotnik w Legionach Polskich. Został przydzielony do 3 pułku piechoty, z którym przeszedł szlak bojowy aż do potyczki pod Rarańczą. Następnie służył w II Korpusie w 15 pułku strzelców[1], uwięziony po bitwie pod Kaniowem zbiegł i przedostał się do Kijowa, a następnie do miejsca, gdzie formowano jednostki I Korpusu. Dotarł tam w czerwcu 1918, gdy miała miejsce kapitulacja, w związku z tym powrócił do Kijowa, gdzie powierzono mu misję przekazania poczty dla polskich władz cywilno-wojskowych przebywających w Moskwie. Następnie udał się do Murmańska, gdzie uczestniczył w powstawaniu polskich formacji wojskowych tzw. Murmańczycy. Dowodził działonem w baterii oficerskiej, a następnie będąc adiutantem Oddziału Murmańskiego powrócił w grudniu 1919 do Polski.

Od lutego 1920 był szefem sekcji ofensywnej dowództwa Frontu Pomorskiego, a miesiąc później referentem w referacie organizacyjnym Ekspozytury Oddziału II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego w Grudziądzu, awansował wówczas do stopnia porucznika. Od 9 lipca 1920 podlegał referatowi wywiadu ofensywnego Grupy Operacji Jazdy, a od 17 sierpnia stał na czele Oddziału II Dowództwa Grupy Operacyjnej „Dolna Wisła”. 12 września 1920 w drodze awansu Stefan Mayer został przydzielony do dowództwa 4 Armii Wojska Polskiego jako szef Oddziału II i sekcji ofensywnej. 11 stycznia 1921 został przeniesiony na stanowisko zastępcy szefa, a następnie szefa Oddziału II 2 Armii Wojska Polskiego i zajmował je do momentu rozwiązania 2 Armii we wrześniu 1922.

Następnie od lipca 1923 został szefem Ekspozytury nr 6 Oddziału II Sztabu Generalnego w Brześciu, a od lipca Ekspozytury nr 1 w Wilnie. W październiku 1924 skierowano go na roczny kurs doszkalający w Wyższej Szkole Wojennej, ukończył go jako oficer Sztabu Generalnego i został przydzielony do Oddziału I Dowództwa Okręgu Korpusu nr 2 w Łodzi. W czerwcu 1926 został referentem Oddziału II Sztabu Generalnego WP, a miesiąc później ponownie stanął na czele Ekspozytury nr 1 w Wilnie. Od 1 września 1928 pełnił funkcję szefa Wydziału IIb (Kontrwywiadu) Oddziału II SG, od 1930 Wydziału IIb (Wywiadu)[3], nadzorował również Biuro Szyfrów w którym Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki pracowali nad złamaniem szyfru Enigmy. W 1936 był bezpośrednio zaangażowany w sprawę rzekomej zdrady oficera wywiadu Jerzego Sosnowskiego, która do dziś budzi kontrowersje[4]. 25 lipca 1939 uczestniczył w ujawnieniu wywiadowi francuskiemu reprezentowanemu przez Gustave Bertranda i Henriego Braquenié oraz Alastairowi Dennisonowi, Dillyemu Knoxowi i Humphreyowi Sandwithowi z wywiadu brytyjskiego osiągnięcia Polski w deskrypcji Enigmy[5].

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę przedostał się przez Francję do Wielkiej Brytanii. Mimo konfliktu z gen. Władysławem Sikorskim został przez niego mianowany w 1941 komendantem polskiej szkoły wywiadu. Zorganizowano ją pod kamuflażem „Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej”, początkowo w lokalu w Londynie, przy Kensington Park Road W.11, w dzielnicy Bayswater, następnie w Glasgow[6][7]. Brał udział w szkoleniu cichociemnych specjalizujących się w wywiadzie, pierwsze zajęcia rozpoczęły się 3 kwietnia 1941[8][7][9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Marią Goleńską, z którą mieli córkę Krystynę[10]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Polak (red.) 1993 ↓, s. 134.
  2. Sprawozdanie Kierownictwa Filii C.K. Gimnazyum w Stryju za rok szkolny 1913. Stryj: 1913, s. 33, 55.
  3. Robert Kuśnierz, Afera Rana - wpadka polskiego wywiadu w ZSRS w 1936, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo–Wschodniej XLVI PL ISSN 1230-5057.
  4. Mirosław Maciorowski, Zdrada majora Sosnowskiego? Historia szpiegowska, Gazeta Wyborcza, dodatek Ale Historia 14 grudnia 2015.
  5. Ralph Erskine, The Poles Reveal Their Secrets: Alastair Denniston’s Account of the July 1939 Meeting at Pyry, Cryptologia, vol. 30, no. 4 (2006), s. 294–305.
  6. Zespół nr 100: Kolekcja akt Stefana Mayera, Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie
  7. a b Cichociemni - szkolenie » Cichociemni elita dywersji [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2020-12-21].
  8. a b Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 41, s. 99, Czerwiec 1981. Koło Lwowian w Londynie. 
  9. Marcin Kwiecień, Grzegorz Mazur, Wykłady pułkownika Stefana Mayera o wywiadzie polskim w okresie II RP, „Zeszyty Historyczne”, zeszyt 142, Paryż 2002, s. 84.
  10. Polak (red.) 1993 ↓, s. 134-135.
  11. M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 33 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  12. Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 9, Nr 2 z 31 grudnia 1975. 
  13. a b Polak (red.) 1993 ↓, s. 135.
  14. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu bezpieczeństwa wojska”.
  15. M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi na polu organizacji i bezpieczeństwa wojska”.
  16. M.P. z 1939 r. nr 45, poz. 76 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  17. M.P. z 1928 r. nr 178, poz. 387 „za zasługi na polu bezpieczeństwa Państwa”.
  18. Eesti tänab 1919–2000, Tallinn: Eesti Vabariigi Riigikantselei, 2000, ISBN 9985-60-778-3 [dostęp 2014-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-27] (est.).
  19. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 241.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]