Stojan Novaković
![]() Portret Stojana Novakovicia pędzla Uroša Predicia | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Premier Serbii | |
Okres |
od 7 lipca 1895 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Premier Serbii | |
Okres |
od 24 lutego 1909 |
Przynależność polityczna |
Serbska Partia Postępowa |
Poprzednik | |
Następca | |
Minister edukacji Serbii | |
Okres |
od 1873 |
Minister spraw wewnętrznych Serbii | |
Okres |
od 1909 |
Poprzednik |
Nikola Hristić |
Następca |
Dimitrije Marinković |
Minister spraw zagranicznych Serbii | |
Okres |
od 1895 |
Poprzednik | |
Następca |
Đorđe Simić |
![]() |
Stojan Novaković, właśc. Kosta Novaković cyr. Стојан Новаковић (ur. 13 listopada 1842 w Šabacu, zm. 18 lutego 1915 w Niszu[1]) – serbski historyk, pisarz, dyplomata i polityk, dwukrotny premier Serbii (1895-1896, 1909).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się jako Kosta Novaković, w rodzinie biednego stolarza. Kształcił się w liceum w Belgradzie, a następnie, dzięki stypendium państwowemu na wydziale prawa Szkoły Wyższej w Belgradzie[1]. Od czasu studiów posługiwał się imieniem Stojan. Po ukończeniu studiów pracował jako urzędnik w ministerstwie finansów, w latach 1865–1869 jako nauczyciel w gimnazjum, a od 1869 w Bibliotece Narodowej[1]. Był autorem ustawy o Bibliotece, na mocy której kustosze w niej zatrudnieni zostali zrównani w prawach z profesorami Szkoły Wyższej. Jako dyrektor Biblioteki rozpoczął drukowanie katalogów bibliotecznych[1].
W 1873 książę Milan Obrenović mianował go na stanowisko ministra edukacji w rządzie Jovana Risticia. W latach 1875–1880 pracował na etacie profesora w Szkole Wyższej. Od 1880 związany politycznie z Serbską Partią Postępową, w tym samym roku po raz kolejny objął kierownictwo resortu edukacji[1]. Jako minister wprowadził w Serbii obowiązek szkolny – od 1882 sześcioletnia szkoła podstawowa była obowiązkowa dla wszystkich dzieci w Serbii[1]. Doprowadził do powstania nowej szkoły dla nauczycieli, a zarazem podwyższył ich wynagrodzenia[1]. W 1884 objął kierownictwo resortu spraw wewnętrznych w rządzie Milutina Garašanina. Konflikt z premierem dotyczący zmian w konstytucji doprowadził rok później do dymisji Novakovicia. W 1886 wyjechał do Konstantynopola, gdzie kierował poselstwem Serbii, w kolejnych latach kierował poselstwami w Paryżu i w Sankt Petersburgu. W 1895 po raz pierwszy objął urząd premiera, ale jego rząd upadł po kilku miesiącach. Po raz kolejny stanął na czele rządu w okresie kryzysu politycznego w roku 1909. W latach 1912–1913 kierował delegacją serbską w czasie obrad konferencji londyńskiej, po zakończeniu I wojny bałkańskiej[1].
Działalność naukowa
[edytuj | edytuj kod]Nowaković został w 1865 członkiem Serbskiego Towarzystwa Naukowego, a od 1887 zasiadał w Serbskiej Akademii Królewskiej[2]. W latach 1906–1915 kierował pracami Akademii. Był także członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk[1].
Twórczość literacka
[edytuj | edytuj kod]Dorobek twórczy Novakovicia obejmuje poezję, opowiadania, a także tłumaczenia opowiadań, powieści i dramatów. Debiutował niewielkimi utworami poetyckimi w 1860[1]. Od 1865 związany z czasopismem literackim Vilu. Był autorem Historii literatury serbskiej, wydanej w 1867, a także bibliografii literatury serbskiej obejmującej lata 1741–1867. Od lat 80. zbierał materiały do słownika serbskiego języka literackiego[1]. W latach 1892–1895 i w latach 1908–1915 kierował Serbskim Towarzystwem Literackim[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Љубомир Стојановић [online], srpskaenciklopedija.org (serb.).
- ISNI: 000000010908822X
- VIAF: 64052399
- LCCN: n83011896
- GND: 117068284
- NDL: 00919461
- BnF: 12194114d
- SUDOC: 03054792X
- NLA: 36467983
- NKC: jn19990006175
- NTA: 070854866
- BIBSYS: 90527876
- CiNii: DA05203071, DA14024674
- Open Library: OL54631A
- PLWABN: 9810699625305606
- NUKAT: n2005111972
- J9U: 987007423793705171
- NSK: 000005547
- CONOR: 18624355
- ΕΒΕ: 147448
- Premierzy Serbii
- Bibliotekarze
- Członkowie Rosyjskiej Akademii Nauk
- Członkowie Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk
- Ludzie urodzeni w Šabacu
- Politycy Serbskiej Partii Postępowej
- Serbscy filolodzy
- Serbscy historycy
- Serbscy ministrowie edukacji
- Serbscy pisarze
- Serbscy ministrowie spraw wewnętrznych
- Serbscy ministrowie spraw zagranicznych
- Serbscy dyplomaci
- Urodzeni w 1842
- Zmarli w 1915