Strażnica WOP Mrzeżyno
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
maj 1991 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
79 strażnica WOP |
| Kontynuacja | |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Ostatni |
kpt. Marek Gałka |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Głębokie; Mrzeżyno |
| Formacja | |
| Podległość |
16 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Deep/Głębokie/Mrzeżyno – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy morskiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 16 komendy odcinka Trzebiatów jako 79 strażnica WOP[1] (Głębokie[2]) (Deep/Głębokie) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[3].
Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska[4].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 79 strażnica OP Mrzeżowo (Depp) została włączona w struktury 20 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 151 batalionu WOP w Trzebiatowie.
W 1952 podlegała dowódcy 151 batalionu WOP i stacjonowała w Mrzeżynie.
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[a]. Strażnica WOP Mrzeżyno II kategorii otrzymała numer 76 w skali kraju [6][7].
W 1955 dowódca WOP rozkazał przejść 15 Brygadzie WOP na etat ćwiczebny. Rozwiązane zostały dowództwa i sztaby batalionów. 15 listopada 1955 kierowanie strażnicą przejął sztab brygady[8]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Mrzeżyno II kategorii była 3. w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza[9]. W 1960 , po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 15 i zakwalifikowana była do kategorii III w 15 Bałtyckiej Brygadzie WOP[10].
W 1976 , w wyniku zmian organizacyjnych w Bałtyckiej Brygadzie WOP, strażnicę WOP Rewal, SKO Mrzeżyno i GPK Mrzeżyno przekazano do Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie[11].
Strażnica WOP Mrzeżyno do maja 1991 była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, kiedy została rozformowana, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Rewal.
Ochrona granicy[edytuj | edytuj kod]
Dopiero w kwietniu 1946 strażnica Mrzeżyno zaczęła przyjmować pod ochronę wybrzeże morskie. Jeszcze w czerwcu 1946 , wobec sprzeciwu dowódców radzieckich, strażnica mogła wysyłać patrole jedynie w dzień i tylko na podstawie jednorazowych przepustek[12].
W 1956 na odcinku strażnicy funkcjonował punkt kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
- PKRR Mrzeżyno.
W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej. Na odcinku od Dziwnowa do Ustki wieże obserwacyjne były konstrukcji stalowej[13].
Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej[b] na odcinku strażnicy WOP Mrzeżyno wg stanu z 1990[c]:
Linia rozgraniczenia z strażnicą WOP Dźwirzyno przebiegała wzdłuż ujścia Kanału Resko Przymorskie do Morza Bałtyckiego[14], ...
Strażnice sąsiednie[edytuj | edytuj kod]
- 78 strażnica WOP Nowe Śliwno ⇔ 80 strażnica WOP Grzybów – 1946
- 78 strażnica OP Nowe Śliwno ⇔ 80 strażnica OP Rogowo (Kolberg Deep) – 1949
- 2 strażnica WOP Nowe Śliwno II kat. ⇔ 4 strażnica WOP Dźwirzyno II kat. – 1956
- 16 strażnica Nowe Śliwno II kat. ⇔ 14 strażnica WOP Dźwirzyno IV kat. – 01.01.1960.
Dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- por. Sebastian Strzałkowski (był w 10.1946)[e]
- st. sierż. Marian Kaźmierski (do 1953)
- kpt. Jadacki (był w 1974–był w 1976) (d-ca SKO)
- kpt. Marek Gałka (do 05.1991) – do rozformowania.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[5].
- ↑ Każdy POWT posiadał 2 stanowiska bojowe, na których pełniono służbę: SB-1 i SB-2. Pierwsze z nich wyposażone w aparaturę r./lok. było stanowiskiem obserwacji technicznej. Z drugiego stanowiska bojowego, znajdującego się na wieży o wysokości ok. 18 m, w ciągu dnia prowadzono obserwację wzrokową za pomocą lunety lub lornetki (Bieniecki 2011 ↓, s. 105 cz. III). Do pełnienia służby na POWT WOP kierowano żołnierzy służby zasadniczej po przeszkoleniu w Ośrodku Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów BBWOP w Koszalinie (Bieniecki 2011 ↓, s. 107 cz. III).
- ↑ Biblioteka MOSG w Gdańsku, Przepisy o pływaniu i postoju okrętów Marynarki Wojennej (wydawnictwo DMW), Gdynia 1972, s. 52–53; oraz ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2884, t. 251, Opracowanie DWOP z 12.10.1990 r., s. 1 (Bieniecki 2011 ↓, s. 117 cz. III).
- ↑ Wyposażone w radary nowej generacji t. ORS–754 pracujące w zakresie 4 Mm (Bieniecki 2011 ↓, s. 106 cz. III).
- ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 061 z 20.10.1946 (Rozkazy personalne DWOP ↓).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Skorek 1997 ↓, s. 29.
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Historia KBWOP ↓, s. 5.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
- ↑ Historia BBWOP ↓.
- ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.9.
- ↑ Historia BBWOP ↓, s. 106.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.193.
- ↑ Wykazy dyslokacyjne WOP ↓.
- ↑ Jarosław Gacek: Wojska Ochrony Pogranicza w Koszalinie w latach 1945–1991. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2019-05-05]. (pol.).
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 329.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 81 cz. I.
- ↑ muzeumsg ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-07-30]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 217/143 k. 120–121. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- ASGr. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1960. Koszalin 1961.
- ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
- Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.