50°46′51″N 17°03′53″E/50,780833 17,064722Strzelin
| ||||
| ||||
 Wieża ratuszowa w Strzelinie | ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  dolnośląskie
| |||
| Powiat | strzeliński | |||
| Gmina | Strzelin | |||
| Data założenia | XII wiek | |||
| Prawa miejskie | 30 XI 1292 | |||
| Burmistrz | Dorota Pawnuk | |||
| Powierzchnia | 10,34 km² | |||
| Wysokość | 156 – 201 m n.p.m. | |||
| Populacja (30.06.2017) • liczba ludności • gęstość |
12 436[1] 1202,7 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | 71 | |||
| Kod pocztowy | 57-100 | |||
| Tablice rejestracyjne | DST | |||
Położenie na mapie gminy Strzelin   Strzelin | ||||
Położenie na mapie Polski  Strzelin | ||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  Strzelin | ||||
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego  Strzelin | ||||
| 50°46′51″N 17°03′53″E/50,780833 17,064722
| ||||
| TERC (TERYT) | 0217044 | |||
| SIMC | 0987331 | |||
Urząd miejski ul. Ząbkowicka 1157-100 Strzelin | ||||
| Strona internetowa | ||||
| BIP | ||||
Strzelin (pol. hist. Strzelno, niem. Strehlen, cz. Střelín) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelin. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego.
Miasto leży nad Oławą na granicy Wzgórz Strzelińskich należących do Przedgórza Sudeckiego oraz Niziny Śląskiej, 37 km na południe od Wrocławia.
Według danych z 30 czerwca 2017 r. miasto liczyło 12 436 mieszkańców.
Przez Strzelin przebiega linia kolejowa łącząca Warszawę z Pragą. Jest on jednym ze skupisk czeskiej mniejszości narodowej w Polsce. Znajduje się tu najgłębsze wyrobisko granitu w Europie, o głębokości 123 metrów i powierzchni 19,5 ha (z miejscowego materiału zbudowano przęsła mostu Poniatowskiego w Warszawie). Miasto jest także ośrodkiem przemysłu cukrowniczego – cukrownię założono w roku 1872.
Świętem miasta jest dzień 29 września. Z racji tego, w ostatni weekend września organizowane są dni święta miasta zwanego „Świętem patrona Michała Archanioła”.
W Strzelinie znajduje się Podstrefa „Strzelin” Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest Park”.
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Pod względem geograficznym Strzelin położony jest w większej części na Równinie Wrocławskiej, jedynie pd. fragment sięga Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Pod względem administracyjnym miasto położone jest w południowo-wschodniej części województwa dolnośląskiego, w środkowej części powiatu strzelińskiego. Przez miasto przepływa rzeka Oława.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy osobowej strzała, która uwidoczniona jest w herbie miasta[3]. Polską historyczną nazwą miejscowości było Strzelno lub Strzelica. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Strzelica podając jej znaczenie „Pfeilstadt, Pfeilschutzenort”, czyli po polsku „Miasto strzał lub strzelców”[3]. Podobny wywód pochodzenia nazwy miasta przedstawił topograficzny podręcznik Górnego Śląska z 1865 roku we fragmencie Der polnische name ist Strzelca – Schutzenstadt.”[4].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Strelin wielokrotnie notuje wraz z sąsiednimi wsiami spisana po łacinie w latach 1269–1273 Księga henrykowska. Wymienia ona m.in. kasztelana Bogusława we fragmencie „Boguzlau de Strelin”[5] W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym z dnia 1 października 1310 roku miasto wymienione jest pod zlatynizowaną nazwą Strelin[6].
W 1750 roku nazwa Strzelin wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast dolno- i górnośląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Dolnego i Górnego Śląska[2]
Polską nazwę Strzelin w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski pisarz ksiądz Józef Lompa[7]. W 1896 roku polska nazwa w formia Strzelno oraz niemiecka Strehlen wymieniona jest przez górnośląskiego pisarza, księdza Konstantego Damrota w książce o nazewnictwie miejscowym na Dolnym i Górnym Śląsku[8]. Miejscowość pod nazwą Strzelno wymienia również Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1902[9]. Słownik ten podaje również nazwę z łacińskiego dokumentu z roku 1292 Strelyn oraz inny wariant nazwy Strzelica.
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Strzelin otrzymał prawa miejskie 30 listopada 1292 r. z rąk księcia świdnicko-jaworskiego Bolesława I. Okres największego rozkwitu miasta przypada na przełom XVI i XVII wieku. W czasie swej ponad 700-letniej historii w Strzelinie kilkakrotnie wybuchały pożary niszczące niemal wszystkie zabudowania. W 1633 roku, podczas wojny trzydziestoletniej, miasto zostało doszczętnie zrabowane, zniszczone i spalone na skutek kilkunastokrotnych zmian okupantów. W tym samym roku wybuchła też zaraza, która pochłonęła ponad 4000 ofiar. Ocalało jedynie 10 rodzin.
W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Strzelina, włączając miasto do terytorium o dominacji języka polskiego[11].
W wyniku wojen śląskich (1740–1763) pomiędzy Austrią a Prusami, Strzelin dostał się pod rządy dynastii Hohenzollernów. Jeszcze w końcu XVIII w. do okolic Strzelina sięgało zwarte osadnictwo ludności polskojęzycznej. Niemiecki geograf Joseph Partsch dziwił się:
 |
Na południe od Strzelina król pruski Fryderyk II Wielki zezwolił na osiedlenie się prześladowanych – z powodu ich reformowanej konfesji – czeskojęzycznych uciekienierów[13][14]. Zwarte skupiska ludności czeskiej przetrwały pod Strzelinem do 1945, podczas gdy w końcu XIX w. w powiecie strzelińskim po polsku mówili już tylko nieliczni.
Od końca marca 1945 r. Strzelin stał się obiektem ciężkich walk radziecko-niemieckich, w których Sowieci zastosowali wyrzutnię rakietową katiusza. Zniszczone w 85% miasto zostało ostatecznie zdobyte przez Rosjan 17 kwietnia 1945 r. W rezultacie II wojny światowej Strzelin został przyłączony do Polski, zaś jego niemiecka ludność wysiedlona do Niemiec.
1 maja 1950 roku na pl. 1 Maja został odsłonięty pomnik gen. Karola Świerczewskiego[15].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
_ID_596978.jpg)
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[16]:
- miasto; zabytkowy układ przestrzenny miasta, typowy dla późnośredniowiecznych miast kolonizacyjnych (prostopadła sieć ulic z kwadratowym rynkiem w środku, zamknięta w prostokątnym obrysie murów miejskich) został ogromnie zdewastowany wskutek zniszczeń 1945 r. i późniejszej pozbawionej koncepcji, fragmentarycznej odbudowy. Dawna substancja architektoniczna na terenie starego miasta zachowała się w minimalnym stopniu i została częściowo zastąpiona linearną bądź punktową zabudową w postaci bloków mieszkaniowych. Cały kwartał na północ od rynku pozostaje niezabudowany do dziś
- zespół klasztoru augustianów, obecnie ss. boromeuszek, ul. św. Floriana:
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z XV w., XV w., w l. 1700–1721, z bogatym późnobarokowym wystrojem pochodzącym z pracowni Jana Józefa Klima; w ołtarzu głównym barokowy krucyfiks umieszczony tam po II wojnie światowej w miejscu zniszczonego obrazu Opłakiwanie Chrystusa pod Krzyżem Willmanna. W zakrystii zachowało się niemal kompletne, barokowe wyposażenie meblarskie, na które składają się regały i komody
- klasztor, z l. 1700–21
- kościół par. pw. Maryi Matki Chrystusa i św. Jana Ewangelisty – kościół „Czeski”, gotycki z XIV w., 1750 r., 1979 r., ul. Staromiejska 23
- rotunda św. Gotarda – kościół „Polski”, romańska z końca XII w., rozbudowana w XIV/XV w., ul. Szkolna
- dawna kaplica szpitalna pw. św. Jerzego, ul. Brzegowa, z 1350 r., XVII w., 1886 r. (planowane przekształcenie w izbę muzealną)[17]
- park willowy, obecnie miejski, powstały po 1860 r.
- mury obronne (pozostałości) z basztą prochową, z końca 1300 r. – XIII w., XV–XVI w.
- ruina ratusza i wieży ratuszowej z 1520 r. – XVI w., obecnie odbudowywane
- zespół dworca kolejowego, z l. 1870–1896: dworzec kolejowy, budynek telegrafu, budynek nastawni, dwie wiaty peronowe, trzy zejścia do tunelu
- ul. Brzegowa willa nr 11, domy nr: 15, 17, z XIX w. i XX w.
- dwór Książąt Brzeskich, ul. Książąt Brzeskich 1, renesansowy z 1585 r., 1600 r., XIX w., l. 1980–90
- dom, ul. św. Floriana 14, z drugiej poł. XIX w.
- plebania ewangelicka, obecnie nieużytkowana, ul. św. Michała Archanioła, z 1875 r., 1920 r.
- poczta, ul. Pocztowa 11, z końca XIX w.
- dom, ul. Staszica 4, z 1871 r. – końca XIX w.
- dom, ul. Wodna 5, z końca XIX w.
- domy, ul. Wolności 12, 17, z końca XIX w.
- zespół byłego młyna, ul. Brzegowa 2/Kopernika, z 1864 r.: młyn, budynek mieszkalny, budynek bramny
inne zabytki:
- cmentarz żydowski
- ruiny browaru miejskiego.
nieistniejące:
Klimat[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2015-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji: 2015-04, wskazać dokładne źródła by można je było zweryfikować. |
| Klimatogram dla Strzelina | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
24
<div style="overflow:hidden;background:#e44;position:absolute;left:.4em;width:0.8em;z-index:4;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;height:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;"> 2
<div style="color:red;position:absolute;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em; left:-.4em;width:1.6em;height:1.5em;text-align:right;z-index:4">Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”
|
22
<div style="overflow:hidden;background:#e44;position:absolute;left:.4em;width:0.8em;z-index:4;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;height:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;"> 4
<div style="color:red;position:absolute;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em; left:-.4em;width:1.6em;height:1.5em;text-align:right;z-index:4">Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”
|
30
<div style="overflow:hidden;background:#e44;position:absolute;left:.4em;width:0.8em;z-index:4;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;height:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;"> 8
<div style="color:red;position:absolute;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em; left:-.4em;width:1.6em;height:1.5em;text-align:right;z-index:4">Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”
|
33
14
3
|
55
20
8
|
70
22
11
|
82
25
13
|
60
25
13
|
48
20
9
|
29
14
5
|
30
8
1
|
27
<div style="overflow:hidden;background:#e44;position:absolute;left:.4em;width:0.8em;z-index:4;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;height:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em;"> 4
<div style="color:red;position:absolute;bottom:Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”em; left:-.4em;width:1.6em;height:1.5em;text-align:right;z-index:4">Błąd w wyrażeniu – nierozpoznany znak interpunkcyjny „–”
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: E-OBS gridded dataset[18] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Średnie miesięczne ciśnienie atmosferyczne waha się od 981,1 hPa (IV) do 984,6 hPa (X), największy zanotowany wzrost ciśnienia 24 hPa, największy spadek 30 hPa, najwyższe ciśnienie zanotowano 23 I 2006 r. i było to 1011 hPa a najniższe 26 II 1989 r. i było to 938 hPa[19].
Dominują kierunki wiatru z sektora zachodniego, średnio 59% w roku, w okresie od września do grudnia wzrasta częstość z kierunków południowo-zachodnich, kierunki z sektora wschodniego, których najwięcej jest w maju, stanowią średnio 23% w roku, najrzadziej pojawiają się wiatry z północnego wschodu i północy (6% w roku). Średnia roczna prędkość wiatru na wysokości 10 m wynosi 3,8 m/s, maksymalny podmuch wyniósł 14,9 m/s[19].
Najmniejsze średnie zachmurzenie osiąga 47% (VIII), największe 74% (XII), średnie roczne 60%
Średnia roczna temperatura powietrza osiąga +9,0 °C przy czym najchłodniejszy (+7,0 °C) był 1996, najcieplejszy (+10,3 °C) 2000. W przebiegu rocznym najchłodniejszy jest styczeń (–0,7 °C), najcieplejszy lipiec (+18,7 °C). Najcieplejszy styczeń był w 2007 (+4,7 °C), a najchłodniejszy w 1987 (–8,9 °C), najcieplejszy lipiec w 2006 (+22,4 °C), a najchłodniejszy w 1979 (+15,3 °C). Najwyższą maksymalną temperaturę zanotowano 1 sierpnia 1994 (+37,2 °C), najniższą temperaturę minimalną 14 stycznia 1987 (–28,7 °C)[18].
Absolutna amplituda temperatury powietrza osiągnęła 65,9 °C. Przeciętnie, okres wegetacyjny trwa 244 dni, okres bezprzymrozkowy 178 dni. W ciągu roku występuje 45 dni gorących, czyli takich, w których maksymalna temperatura przekracza 25 °C, z czego 7 to dni upalne z temperaturą powyżej 30 °C; czasami zdarzają się w Strzelinie dni bardzo upalne, podczas których maksymalna temperatura przekracza 35 °C. Najdłuższe fale upałów nad miastem wystąpiły:
- 6–11 VIII 1992 r. (6 dni)
- 22 VII – 2 VIII 1994 r. (12 dni)
- 18–28 VII 2006 r. (11 dni)
- 28 VII – 1 VIII 2008 r. (5 dni)
- 10–17 VII 2010 r. (8 dni)[18]
Najwięcej dni upalnych (z temperaturą maksymalną powyżej 30 °C) zanotowano w 1994 r. – aż 22 dni, z czego 13 w lipcu 1994. Latem występują bardzo rzadko tzw. tropikalne noce, kiedy temperatura minimalna nie spada poniżej 20 °C. Zdarzają się one na przełomie lipca i sierpnia. Najwyższą minimalną temperaturę w Strzelinie zanotowano 30 VII 2005 r. i było to 21,1 °C[18].
Dni mroźnych, z ujemną temperaturą maksymalną (poniżej 0 °C) jest w Strzelinie tylko 25 rocznie. Najdłuższą, trwającą 105 dni, termiczną porą roku jest lato; rozpoczyna się ono przeciętnie 25 maja i trwa do 6 września. Zima trwa 54 dni (od 16 grudnia do 9 lutego), przedwiośnie i przedzimie odpowiednio 34 i 35 dni, przedlecie i polecie odpowiednio 32 i 34 dni, a wiosna i jesień odpowiednio 39 i 31 dni. Średnia roczna suma opadu wynosi 511 mm, ekstremalne zanotowano w 2010 (683 mm) i 1990 (367 mm)[18].
Największe średnie miesięczne sumy opadu 82 mm (VII), najmniejsze 22 mm (II). Notowanych jest średnio 103 dni z opadem w roku (z maksimum w lecie)[18].
Słońce najwyżej znajduje się w dniu przesilenia letniego a maksymalny kąt elewacyjny, czyli wysokość Słońca liczona od płaszczyzny horyzontu, wynosi wtedy 62°36′, natomiast najniżej znajduje się w dniu przesilenia zimowego a maksymalny kąt elewacyjny wynosi wtedy 15°48′[20]. Najdłuższe dni (od wschodu do zachodu Słońca) panują w czerwcu – średnio przez 16h24m, a najkrótsze w grudniu – średnio przez 8h03m[21]. Średnia roczna insolacja wynosi 1106 kWh/m²[22].
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rekordy maksymalnej temperatury [°C] | 15.0 | 18.9 | 22.0 | 30.1 | 32.0 | 34.6 | 36.6 | 37.2 | 30.6 | 26.3 | 19.3 | 15.2 | 37,2 |
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 2.3 | 3.5 | 8.3 | 14.3 | 19.8 | 22.5 | 24.6 | 24.5 | 19.5 | 14.2 | 7.5 | 3.6 | 13,7 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | –0.7 | 0.0 | 3.9 | 8.8 | 13.9 | 16.8 | 18.7 | 18.4 | 14.0 | 9.3 | 4.1 | 0.8 | 9,0 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | –4.0 | –3.4 | –0.1 | 3.5 | 8.0 | 11.4 | 13.2 | 12.7 | 9.2 | 5.0 | 0.9 | –2.3 | 4,5 |
| Rekordy minimalnej temperatury [°C] | –28.7 | –25.8 | –17.5 | –5.5 | –2.0 | 2.0 | 5.2 | 4.4 | 0.5 | –6.4 | –15.6 | –23.5 | –28,7 |
| Opady [mm] | 24 | 22 | 30 | 33 | 55 | 70 | 82 | 60 | 48 | 29 | 30 | 27 | 511 |
| Średnia liczba dni z opadami | 7 | 7 | 8 | 8 | 10 | 11 | 12 | 9 | 9 | 6 | 8 | 8 | 103 |
| Wilgotność [%] | 86 | 83 | 78 | 72 | 72 | 73 | 73 | 74 | 80 | 83 | 87 | 87 | 79 |
| Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979–2013[23] | |||||||||||||
| Źródło #2: Na podstawie 35-lecia 1979–2013[24] | |||||||||||||
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2013[25]
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 12 556 | 100 | 6545 | 52,1 | 6011 | 47,9 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1214 | 633 | 581 | |||
Piramida wieku mieszkańców Strzelina w 2014 roku.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Infrastruktura drogowa[edytuj | edytuj kod]
Przez miasto przebiegają następujące drogi:
droga krajowa:
nr 39 (ul. Dzierżoniowska, 1 Maja, Wojska Polskiego)
drogi wojewódzkie:
nr 395 (ul. Wrocławska, Wolności, Ząbkowicka)
nr 396 (ul. Oławska)
Od 1 stycznia 1974 roku publiczny transport zbiorowy obsługiwany jest przez autobusy PKS w Oławie S.A.
Infrastruktura kolejowa[edytuj | edytuj kod]
Południkowo przechodzi dwutorowa, zelektryfikowana linia kolejowa nr 276. Na terenie miasta znajduje się 1 stacja kolejowa Strzelin. Równoleżnikowo przebiega, nieczynna obecnie, linia kolejowa nr 304.
Odległości[edytuj | edytuj kod]
Od najbliższych ważniejszych ośrodków miejskich Strzelin oddalony jest (w linii prostej „ratusz-ratusz”) o[26]:
- 37 km od Wrocławia
- 61 km od Opola
- 169 km od Zielonej Góry
- 181 km od Poznania
- 204 km od Pragi
- 318 km od Warszawy
- 319 km od Berlina
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Największe zakłady przemysłowe:
- „J.P. Kopalnia Granitu” – wydobycie i obróbka granitu
- „Cukrownia Strzelin S.A.” – produkcja cukru
- „Młyny Polskie S.A.” Elewator Strzelin – magazynowanie zbóż
- „Quick-Mix” – produkcja zapraw i mas budowlanych
- PTHU „Etoll sp.j.” – handel produktami olejowo-paliwowymi, usługi transportowe
- „Osiński i syn” – usługi budowlane, sprzedaż materiałów budowlanych, działalność deweloperska
- „Decopol” Sp. z o.o. – usługi rolnicze, gospodarstwo rolne
Zakład karny[edytuj | edytuj kod]
Zakład karny Strzelin funkcjonuje od 19 października 1979 roku. Początkowo osadzano recydywistów penitencjarnych i nakładano na nich obowiązek pracy w przyległym kamieniołomie. Od 1 września 2003 roku Zakład Karny w Strzelinie określono jako zakład karny typu:
- zamkniętego dla młodocianych
- półotwartego dla odbywających karę po raz pierwszy
- półotwartego dla młodocianych[27]
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą:
- Świadkowie Jehowy (Sala Królestwa ul. Świerkowa 9)[28]:
- zbór Strzelin-Miasto
- zbór Strzelin-Gęsiniec
- Zbór „Dom Pana”, ul. Oławska 19
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Strzelin – Góra Szańcowa – Gościęcice Średnie – Skrzyżowanie pod Dębem – Gromnik – Dobroszów – Kalinka – Skrzyżowanie nad Zuzanką – Źródło Cyryla – Ziębice – Lipa – Rososznica – Stolec – Cierniowa Kopa – Kolonia Bobolice – Kobyla Głowa – Karczowice – Podlesie – Ostra Góra – Starzec – Księginice Wielkie – Sienice – Łagiewniki – Oleszna – Przełęcz Słupicka – Sulistrowiczki – Ślęża – Sobótka
Strzelin – Pęcz – Piotrowice – Zielenice – Suchowice – Jordanów Śląski – Glinica – Winnna Góra – Gozdnik – Przełęcz Sulistrowicka – Przełęcz Słupicka – Radunia – Przełęcz Tąpadła – Ślęża – Sobótka-Górka
Szlak Historyczny Strzelina: rozpoczyna się koło stacji kolejowej i prowadzi obok najważniejszych zabytków Strzelina. Kończy się w Rynku. Szlak jednokierunkowy[29].
Honorowi obywatele Strzelina[edytuj | edytuj kod]
- Jan Tympalski (1996)
- Henryk Gulbinowicz (2003)
- Maria Niska (2005)
- Jan Kisz (2005)
- Irena Czachorowska (2005)
- Norbert Łukaszczyk (2006)
- Josef Möhlenkamp (2009)
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx.
- ↑ a b Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750.
- ↑ a b Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch’s Buchhandlung, 1888, s. 12.
- ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 263.
- ↑ Gustav Adolf Stenzel 1854 ↓, s. 45.
- ↑ Georg Korn, „Breslauer Urkundenbuch”, Erster Theil, Breslau, Verlag von Wilhelm Gottlieb Korn 1870, s. 84.
- ↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 24.
- ↑ Konstanty Damrot, Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde, Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896.
- ↑ Strzelin, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, T. XI, s. 474.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Dorota Borowicz, Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33, ISBN 83-229-2569-7, OCLC 69318732.
- ↑ Joseph Partsch: Schlesien: eine Landeskunde für das deutsche Volk, t.1: Das ganze Land, Breslau 1896.
- ↑ Wenzeslaus Blanitzky: Geschichte der in Schlesien etablierten Hussiten, Königsberg 1763.
- ↑ Prywatny zbiór literatury na temat husyckich emigrantów z Czech pod Strzelinem oraz miasta i powiatu Strzelin/Strehlen, Peter Tscherny.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 802
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 148,149. [dostęp 2012-10-01].
- ↑ Miliony na dolnośląskie zabytki.
- ↑ a b c d e f E-OBS (ang.). European Climate Assessment & Dataset.
- ↑ a b The European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ang.). ECMWF Shinfield Park Reading RG2 9AX United Kingdom.
- ↑ Solar and Lunar position calculators (ang.). National Renewable Energy Laboratory.
- ↑ NASA Surface meteorology and Solar Energy (ang.). Atmospheric Science Data Center.
- ↑ Monthly global irradiation data (ang.). Photovoltaic Geographical Information System.
- ↑ European Climate Assessment & Dataset. [dostęp 2014-08-27].
- ↑ European Centre for Medium-Range Weather Forecasts. [dostęp 2014-08-27].
- ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. Stan w dniu 31 XII.
- ↑ Mapy Google.
- ↑ Zakład Karny Strzelin.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-10].
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2014-02-22.
- ↑ a b strzelin.pl: Miasta partnerskie. [dostęp 2012-07-30].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gustav Adolf Stenzel: Liber Fundationis Claustri Sanctae Mariae Virginis in Henrichow. Breslau: Josef Max & Komp., 1854.
- Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strzelno w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola. Warszawa 1890.
- Strona PTTK Strzelin – zawiera informacje o szlakach turystycznych okolic Strzelina, szlaku historycznym, galerię zdjęć...
- Strona darmowej Strzelińskiej gazety pt. „Strzelińki Ekspress Ogłoszeniowy” – jako jedyna posiada w swoim tytule w pełni legalnie herb Strzelina
| ||||||||||
| |||||||||||
| ||||||||||||
