Suchowola (powiat staszowski)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Suchowola
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

staszowski

Gmina

Osiek

Wysokość

180,1 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

1036[2]

Strefa numeracyjna

15

Kod pocztowy

28-221[3]

Tablice rejestracyjne

TSZ

SIMC

0802254[4]

Położenie na mapie gminy Osiek
Mapa konturowa gminy Osiek, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Suchowola”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Suchowola”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Suchowola”
Położenie na mapie powiatu staszowskiego
Mapa konturowa powiatu staszowskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Suchowola”
Ziemia50°32′10″N 21°24′16″E/50,536111 21,404444[1]

Suchowola – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Osiek[4][5].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława w Osieku.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnobrzeskiego. Przez wieś biegną dwie drogi powiatowe nr 42319 (0795T – Osiek – Suchowola) i nr 42386 (0850T – Wiązownica Duża – Suchowola)[6]; oraz trzy inne drogi gminne źle zewidencjonowane (tj. Suchowola – Osiek, Suchowola przez wieś, Suchowola Południowa – Osiek). Poza tym fragment linii kolejowej nr 70 ze stacji Strzegomek do stacji Osiek Staszowski.

Mieszkańcy zajmują się w większości rolnictwem, głównie uprawą pomidorów.

Przez Suchowole przepływa strumień Zawidzianka.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o Suchowoli pochodzi z czasów Jana Długosza (wtedy to: we fragmencie o parafii Wiązownica z jego Liber Beneficiorum... (1470–1480), czytamy m.in. że „...Proboszcz ma rolę i prawo karczowania lasu, o ile będzie chciał, do samej granicy. Posiada też na Kukadle rolę z lasem. Ma też Kokoszkową rolę z lasem, aż do granicy Sucha «czyli Sucha Wola», tudzież łąkę z lasem zwanym Zapusta olszowa, aż do rzeki Wiązownicy...”[7])... W dokumentach Sucha, Suha, Szucha, Szuha, Sucha Wola (też Wola Sucha, Wolia Sucha, czy Wolya Suha) i Suchawola[7],[8],[9].

Archidiaconatus Sandomiriensis. (...) Ecclesia parochialis Sancti Pauli extra muros Sandomirienses. (...) Parochia W y, a z o w n y c z a.
Sucha Wola, villa sub parochial de Osiek. (...) alias Szucha (Sucha) villa...
...Item habet arvum alias nywa, qui dicitur K o k o s z k o w a n y w a cum sylva, quae tenditur usque ad limites villae S u c h a...[a],[7].

Jan Długosz, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, tomus II.

Według regestru poborowego z 1578 roku Szuha (czyli Sucha, w domyśle Wola) jest wsią królewską (tzw. królewszczyzną) z 56 osadnikami na 22½ łanach powierzchni, nadto ma 2 zagrodników z rolą, 4 komorników (w domyśle z bydłem), 7 ubogich (biedaków, czyli komorników bez bydła) oraz 3 rzemieślników[8].

II. Palatinatus Sandomiriensis. 1. Districtus Sandomiriensis an. 1578. Par. Osziek.
Szuha (dziś Sucha, tj. w 1886 r.), regalis, col. 56 in lan. 22½, hort. c. argo 2, inq. 4, paup. 7, artif. 3[b],[8].

Adolf Pawiński, Małopolska, t. III.

Wieś wymieniana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod koniec XIX wieku.

77

SUCHAWOLA, wieś i folwark, powiat sandomierski, gmina i parafia Osiek, odległość od Sandomierza 31 wiorst; posiada szkołę początkową, cegielnię, 122 domy, 675 mieszkańców, 1 428 mórg (ziemi) dworskiej, 2 452 mórg (ziemi) włościańskiej. W 1827 roku 108 domów, 557 mieszkańców. Folwark Suchawola stanowi majorat rządowy.

Bronisław Chlebowski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego..., t. XI.[10]

Na podstawie ww. informacji z 1890 roku – Suchawola, to wieś i folwark w ówczesnym powiecie sandomierskim, w ówczesnej gminie i parafii Osiek. Leży w odległości 31 wiorst od Sandomierza. Posiada szkołę początkową oraz cegielnię. Ma 122 domów, 675 mieszkańców, 1 428 morgi ziemi dworskiej i 2 452 morgi ziemi włościańskiej. W 1827 roku było tu 108 domów i 557 mieszkańców. Folwark Suchawola stanowi integralną część majoratu rządowego Osiek[10].

W 1886 roku parafia Osiek należy do dekanatu sandomierskiego i liczy 3 895 dusz. Z kolei gmina Osiek, z urzędem we wsi Osieczko, miała 6 070 mieszkańców, i rozległości 17 916 mórg, w tym ziemi dworskiej 6 525 mórg. Sądem okręgowym dla gminy był ówczesny III Sąd Okręgowy w Łoniowie; z kolei stacja pocztowa znajdowała się w Staszowie. W skład gminy wchodziły wówczas (jeszcze) następujące wioski: Bukowa, Długołęka, Dzięki, Lipnik, Łęg, Osieczko, Osiek, Pliskowola, Strzegom i Suchowola[9].

Współcześnie w ujęciu Piotra Barańskiego w jego książce Miasto i Gmina Osiek z 1999 roku[11].

W gminie. (...) Suchowola.
Wieś wymieniona w rejestrze podatkowym z 1629 roku. Źródła kościelne wskazują na jej przynależność do parafii Osiek już w wieku XV. „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego” podaje, że w 1854 roku Suchowola należała do gminy Osiek.
Wieś położona na słabych glebach piaszczystych, umiejscowionych na ile z domieszką margla. W Osieku istniał wapiennik (piec do wypalania wapna), do którego surowiec pobierano z Suchowoli. Sama nazwa Sucha zapewne powiązana jest z tym, że w okresie lata występowały tutaj duże okresy suszy, co wpływało na mniejsze urodzaje. W czasie wojny wielu mieszkańców działało w ruchu oporu. Wieś rozciąga się na długości około 6 km. Po Pliskowoli ma największą liczbę mieszkańców. Znajduje się tutaj ponad 120 obiektów budownictwa wiejskiego, które mogłyby stanowić ekspozycję muzealną. Domy mieszkalne, stodoły, obory, studnie (żurawie).
Po wojnie znajdowała się tutaj siedziba Gromadzkiej Rady Narodowej. Wieś była biedna, dopiero praca w kopalni siarki i innych zakładach przyniosła zmiany w życiu społeczności. Pieniądze zarobione w zakładach szły na rozbudowę. Budowano nowoczesne domy mieszkalne, obory i stodoły. Młodzież po ukończeniu szkoły podstawowej kształciła się dalej, kończąc studia. Do zmian społecznych na wsi należy zaliczyć fakt, że wielu mieszkańców wykorzystuje nowe szanse w rolnictwie i masowo uprawia warzywa (pomidory, ogórki). W ostatnim okresie do wsi doprowadzono wodę, telefony i utwardzono nawierzchnię drogi południowej i północnej.
Malownicze położenie osady, mnogość starej, pamiętającej międzywojenne, zabudowy, sielskość pejzaży, tworzą z Suchowoli miejsce szczególne. U rozwidlenia dróg wznosi się przydrożny, nowy krzyż ustawiony na cokole pokrytym napisem fundacyjnym z datą 1871 r.

Piotr Barański, Miasto i Gmina Osiek.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Współczesna struktura demograficzna wioski Suchowola na podstawie danych z lat 1995-2009 według roczników GUS, z prezentacją danych z 2002 roku:

Tabela 1.1 Poziom populacji wioski w przedziałach wiekowych
WYSZCZEGÓLNIENIE J.
m. 		POPULACJA MIESZKAŃCÓW
(w przedziałach wiekowych w 2002 roku)
OGÓŁEM 0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80+
I. OGÓŁEM os. 1 084 133 199 174 125 129 105 96 84 39
– odsetek % 100 12,3 18,3 16,1 11,5 11,9 9,7 8,9 7,7 3,6
1. WEDŁUG PŁCI
A. Mężczyzn os. 538 58 98 92 71 74 53 44 34 14
– odsetek % 49,6 5,4 9 8,5 6,5 6,8 4,9 4,1 3,1 1,3
B. Kobiet os. 546 75 101 82 54 55 52 52 50 25
– odsetek % 50,4 6,9 9,3 7,6 5 5,1 4,8 4,8 4,6 2,3


Rysunek 1.1 Piramida populacji – struktura płci i wieku wioski
Tabela 1.2 Poziom populacji wioski w grupach wiekowych
WYSZCZEGÓLNIENIE J.
m. 		POPULACJA MIESZKAŃCÓW
(w grupach wiekowych w 2002 roku)
OGÓŁEM Mężczyzn Kobiet
I. OGÓŁEM os. 1 084 538 546
– odsetek % 100 49,6 50,4
1. W WIEKU
A. Przedprodukcyjnym os. 291 135 156
– odsetek % 26,9 12,5 14,4
B. Produkcyjnym os. 603 340 263
– odsetek % 55,5 31,3 24,2
a. mobilnym os. 416 226 190
– odsetek % 38,3 20,8 17,5
b. niemobilnym os. 187 114 73
– odsetek % 17,2 10,5 6,7
C. Poprodukcyjnym os. 190 63 127
– odsetek % 17,6 5,8 11,8

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Suchowoli zawarty w tabeli 1[12].

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych
Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miasta 		Nazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektu
I. Gromada OSIEK
  1. Suchowola
  1. Górka
  2. Pod Osiekiem
  3. Podlesie
  1. Dąbrowy – pole
  2. Działki – pole
  3. Gaj – pole
  4. Gajki – pole
  5. Jasień – pole
  6. Koło Szosy – pole
  7. Krzywa – łąka
  8. Lizawy – łąka, mokradła
  9. Łęczna Góra – las
  10. Na Górach – pole
  11. Pastwisko pod Granicznikiem – pole
  12. Pod Cegielnią – łąka
  13. Pod Lasem – pole, krzaki
  14. Pod Łęczną Górą – pole
  15. Pod Osieczkiem – pole
  16. Pod Osiekiem – pole
  17. Porąbki – pole
  18. Rzeka – potoczek
  19. Skały – pole
  20. Słonawy – pole
  21. Strugi – pole, łąka
  22. Strużele – pole
  23. Strużki – łąka
  24. U Kościelnej Drogi – pole
  25. Za Gościńcem – pole
  26. Zagaje – pole

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Tłumaczenie z łac. Archidiakonat sandomierski. (...) Kościół parafialny św. Pawła poza murami, poza miastem Sandomierz. (...) Parafia Wiązownica. Suchowola, wieś na terenie parafii Osiek. (...) inaczej wioska Sucha... ...Takoż ma pole/łan inaczej niwę, które zowie się Kokoszkowa niwa wraz z lasem, które zwraca się (kieruje się) ku granicy wsi Sucha (czyli Suchowola).
  2. ↑ Tłumaczenie z łac. – Palatinatus Sandomiriensis – województwo sandomierskie; Districtus Sandomiriensis – powiat sandomierski; an. 1578 – roku 1578; Parochia Osziek – parafia Osiek; Szuha – Suchowola (choć już w roku 1886 zapisano: dziś Sucha, patrz też w skorowidzu); regalis – królewszczyzna; colonus 56 – pięćdziesięciu sześciu kmieci, osadników; in – na; laneus 22½ – dwadzieścia dwa i ½ łanu, czyli dwadzieścia dwa i ½ włóki; hortulanus cum argo 2 – dwóch zagrodników z rolą; inquilinus 4 – czterech komorników (w domyśle z bydłem); pauper 7 – siedmiu biedaków, ubogich nędzarzy (w domyśle inquilinus pauper 7 – siedmiu komorników bez bydła); artifices 3 – trzech rzemieślników.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 133187
  2. ↑ Wieś Suchowola w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-10-22] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1217 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Dz. Urz. Woj. Świętokrzyskiego Nr 202 poz. 1855, s. 10743, 10745.
  7. ↑ a b c Joannis Długosz senioris canonici cracoviensis: Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. Nunc primum e codice autographo editus. Tomus II: Ecclesia parochiales. W: Joannis Długosz senioris canonici Cracoviensis: Opera omnia. Cura Alexandri Przezdziecki edita. Tomus VIII. Cracoviae: Ex Typographia Kirchmajeriana, MDCCCLXIV (1864), s. 309, 314, 325.
  8. ↑ a b c Źródła dziejowe. T. XIV: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego. T. III: Małopolska. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Druk J. Bergera, Elektoralna, Nr. 14 1886, s. 168.
  9. ↑ a b Osiek (11), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 626. Filip Sulimierski (red. naczelny), Bronisław Chlebowski (red.), Władysław Walewski (red.): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Nakładem Władysława Walewskiego. T. VII. Warszawa: Druk „WIEKU” Nowy-Świat Nr. 61, 1886, s. 628.
  10. ↑ a b Suchawola(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 529.
  11. ↑ Ryński: W gminie. (...) Suchowola. W: Piotr Barański: Miasto i Gmina Osiek. Wyd. I. Krosno: Oficyna Wydawnicza „APLA”, 1999, s. 56, 68-70. ISBN 83-88065-14-9.
  12. ↑ Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 32-33, 77-96.
Gmina Osiek (1867–1954)
Osady miejskie
Wsie
obecne
dawne
Kolonie
dawne
Osady młyńskie
  • Bukowa
  • Grobla
  • Wiązownica
Folwarki

Gromada Osiek (1954-1972)
Wsie

Gmina Osiek
Miasto
Wsie
Kolonie
Części miasta
Części wsi
Pozostałe
miejscowości

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Suchowola_(powiat_staszowski)&oldid=72574999”